Chmiel – właściwości i zastosowanie

Chmiel, znany naukowo jako Humulus lupulus, jest wieloletnią rośliną pnącą z rodziny konopiowatych, która od wieków zajmuje wyjątkowe miejsce zarówno w kulturze piwowarskiej, jak i w tradycyjnym zielarstwie. Roślina ta, rozpoznawalna przede wszystkim przez swoje charakterystyczne szyszki, była wykorzystywana już w IX wieku, głównie w Europie, do produkcji piwa ze względu na swoje właściwości konserwujące oraz zdolność do nadawania trunkowi gorzkiego smaku.

1. Budowa chmielu
2. Występowanie chmielu
3. Nie tylko piwo
4. Zastosowanie chmielu
5. Dawkowanie chmielu
6. Z czym warto łączyć chmiel?

Budowa chmielu

Chmiel charakteryzuje się długimi, elastycznymi łodygami, które mogą osiągać długość do 6 metrów, i tworzy zielone szyszki, w których znajdują się gruczoły produkujące lupulin – substancję bogatą w cenne olejki eteryczne i związki gorzkie. Jest to roślina dwupienna, z osobnymi osobnikami tworzącymi kwiaty męskie i żeńskie, przy czym szyszki chmielu pochodzą z żeńskich roślin.

Występowanie chmielu

Chmiel naturalnie występuje w umiarkowanych strefach klimatycznych Europy, Azji oraz Ameryki Północnej. Krajami słynącymi z intensywnych upraw chmielu są kraje, takie jak Polska, Czechy czy Niemcy oraz bez wątpienia USA.

Nie tylko piwo

W średniowieczu, oprócz swojego zastosowania w browarnictwie, chmiel zyskał również popularność jako składnik mikstur o zastosowaniu uspokajającym.  Według informacji sprzed setek lat chmiel pomocny był przy bezsenności oraz dolegliwościach trawiennych.

Ogólna charakterystyka chmielu

Zastosowanie chmielu

Współczesna nauka potwierdza wiele z tradycyjnie przypisywanych chmielowi właściwości zdrowotnych. Związki zawarte w szyszkach, takie jak flawonoidy, kwasy fenolowe oraz olejki eteryczne, wykazują działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne oraz antybakteryjne i przeciwwirusowe.

Redukcja stanów lękowych oraz poprawa jakości snu

Ekstrakty z chmielu, bogate w związki takie jak ksantohumol czy humulon i humulen, wykazują działanie sedatywne, wpływając na układ nerwowy w sposób, który może przyczyniać się do redukcji stanów lękowych oraz poprawy jakości snu. Jest to szczególnie istotne w kontekście współczesnego, często stresującego trybu życia, w którym problemy ze snem i przewlekły stres stały się powszechne.

Działanie kojące na błonę śluzową przewodu pokarmowego

Dodatkowo zgodnie z dawnymi zastosowaniami, chmiel wykorzystywany jest w leczeniu różnorodnych zaburzeń związanych z przewodem pokarmowym. Komponenty chmielu działają kojąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego, zmniejszając stan zapalny oraz wspierając procesy trawienne.

Zwalczanie objawów menopauzy

Obecnie chmiel ceniony jest również w kontekście zdrowia kobiet. Roślina ta oferuje ciekawe wsparcie w zwalczaniu objawów menopauzy ze względu na zawarte w nim fitoestrogeny, będące roślinnymi związkami o działaniu podobnym do estrogenu. Dlatego też po chmiel sięga się w przypadku uderzeń gorąca, nocnych potów czy wahań nastroju.

Dawkowanie chmielu

Chociaż chmiel jest ważnym składnikiem wielu piw, to zdecydowanie wytwory browarnicze nie są najlepszym sposobem na dostarczanie substancji bioaktywnych szyszek chmielu do organizmu. Z reguły w tym celu sięga się po preparaty pod postacią kapsułek / tabletek, ewentualnie kropelek czy herbatek.

Standardowe dawkowanie ekstraktu z chmielu, oscylujące zazwyczaj w przedziale od 250 do 500 mg dziennie, jest punktem wyjścia dla wielu osób poszukujących naturalnego wsparcia dla organizmu w próbach relaksacji czy poprawy trawienia.

Sugerowane dawkowanie

Istotne jest dostosowanie dawki do indywidualnych potrzeb, preferencji oraz stanu zdrowia danego użytkownika. Profesjonalna konsultacja z lekarzem lub doświadczonym fitoterapeutą nie tylko pomoże określić optymalną dawkę, ale również może dobrać inne środki, które wykazują aktywność synergistyczną, czyli wzajemnie się wspierającą.

Z czym warto łączyć chmiel?

W praktyce fitoterapeutycznej chmiel często łączy się z innymi ziołami, które wykazują podobne działanie uspokajające i wspomagające sen. Takie synergiczne połączenia mogą wzmocnić efekt kojący układ nerwowy, a równocześnie zminimalizować potrzebę stosowania wysokich dawek pojedynczych składników.

Na przykład, melisa lekarska jest ceniona za swoje właściwości relaksujące i łagodzące stres, podczas gdy waleriana znana jest z silnego działania uspokajającego i pomocniczego przy zaburzeniach snu. Cenne może się okazać też połączenie z konopiami i CBD, które są z chmielem spokrewnione genetycznie.

Źródła:

Carbone K, Gervasi F. An Updated Review of the Genus Humulus: A Valuable Source of Bioactive Compounds for Health and Disease Prevention. Plants (Basel). 2022 Dec 8;11(24):3434. doi: 10.3390/plants11243434. PMID: 36559547; PMCID: PMC9782902.