Jak schudnąć, gdy ma się niedoczynność tarczycy?

Opisanie tarczycy jako kluczowego gruczołu hormonalnie czynnego można datować na koniec XIX i początek XX wieku. Wcześniejsze obserwacje dotyczące guzów tarczycy i objawów z nimi związanych były dokonywane od czasów starożytnych, jednakże zrozumienie fizjologii tarczycy zaczęło się kształtować z badań naukowców o nazwiskach William M. Ord oraz Sir William Osler, w późnym XIX wieku.

1. Rola tarczycy i jej hormonów
2. Niedoczynność a masa ciała
3. Odchudzanie przy niedoczynności tarczycy
4. Suplementacja w niedoczynności tarczycy

Rola tarczycy i jej hormonów

Współcześnie wiadomo, że tarczyca produkuje głównie trzy hormony: tyroksynę (T4), trijodotyroninę (T3) i kalcytoninę. T3 i T4, a dokładniej ich aktywne formy (fT3 i fT4), są kluczowe dla regulacji tempa przemian metabolicznych w organizmie. Działają na niemal wszystkie typy komórek, wpływając np. na produkcję ciepła, rozwój oraz różnicowanie komórek, czy funkcje układu nerwowego. Kalcytonina jest hormonem o zupełnie innych funkcjach; odgrywa ona rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej.

Niedoczynność a masa ciała

Niedoczynność tarczycy jest szczególnie znana ze swojego działania sprzyjającego tyciu. W tym stanie chorobowym poziomy fT3 i fT4 są obniżone, czego konsekwencją często jest uczucie przewlekłego zmęczenia, osłabienie mięśni, pogorszenie motywacji, a także podatność skóry i włosów na uszkodzenia. Dlatego osoby z niedoczynnością tarczycy mogą napotkać trudności w odchudzaniu, mimo stosowania diet i ćwiczeń fizycznych.

Nadczynność tarczycy ma odwrotny wpływ, zwykle prowadząc do przyspieszenia procesów metabolicznych i patologicznej utraty masy ciała, obniżającej stan odżywienia.

Zależność pomiędzy pracą tarczycy a BMI 

Tabela: Zależność pomiędzy funkcjami tarczycy a poziomem BMI (indeksu masy ciała). TSH (hormon tyreotropowy) to białko, którego nadmiar jest wskaźnikiem problemów z funkcjami tarczycy.

Odchudzanie przy niedoczynności tarczycy

Zarządzanie wagą w przypadku niedoczynności tarczycy stanowi istotne wyzwanie, ale jest możliwe do osiągnięcia przez zintegrowane podejście, które uwzględnia zarówno leczenie farmakologiczne, jak i zmiany w stylu życia.

Ryzyko mechanizmu obronnego - czego nie wolno robić?

Drastyczne ograniczenie kalorii oraz wprowadzenie zbyt rygorystycznego planu ćwiczeń może prowadzić do adaptacyjnego spowolnienia metabolizmu, jako mechanizmu obronnego, co w efekcie może wpłynąć na poziomy hormonów tarczycy. Jest to jedno z głównych wyzwań w tym przypadku. Odpowiednia dieta u niektórych osób może być niemal tak odczuwalna, jak leki, bowiem nie każdy wie, jak się odżywiać prawidłowo nawet będąc zdrowym. Głównym celem jest eliminacja produktów o wysokim stopniu przetworzenia.

Ogólne zalecenia dietetyczne

Zaleca się bogate w białko, niskokaloryczne produkty, zawierające złożone węglowodany, błonnik i roślinne antyoksydanty, czy zdrowe tłuszcze. Zmiany kaloryczności zaleca się wprowadzać stopniowo, jednak jak najszybciej warto wyregulować stan odżywienia konkretnymi makro- i mikroelementami.

Rola aktywności i regeneracja

Ponadto regularna aktywność fizyczna, zarówno ćwiczenia kardio / aerobowe, jak i trening siłowy czy mieszany, stanowią podstawę, jeśli chodzi o sprawną redukcję podczas zmagań z niedoczynnością. Konieczne jest jednak ścisłe monitorowanie kalorii i podaży składników odżywczych oraz subiektywnego samopoczucia, ponieważ osoby z niedoczynnością tarczycy są predysponowane do słabszej regeneracji. Nie można zapominać też o higienie snu, czy metodach radzenia sobie ze stresem.

Suplementacja w niedoczynności tarczycy

Suplementacja może odgrywać znaczącą rolę obok leczenia farmakologicznego w zarządzaniu niedoczynnością tarczycy.

Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy, ale jego suplementacja powinna być ściśle monitorowana przez lekarza.

Selen jest kolejnym istotnym elementem, który wspomaga konwersję hormonu tarczycy T4 do aktywnej formy T3.

Witamina D moduluje układ odpornościowy i jest często obniżona w przypadku zaburzeń tarczycy.

Dodatkowo, inne suplementy, takie jak kwasy omega-3 i ashwagandha są również brane pod uwagę. Kwasy omega-3, znane z właściwości przeciwzapalnych, mogą korzystnie wpłynąć na profil lipidowy. Ashwagandha, z kolei, jest adaptogenem używanym w medycynie ajurwedyjskiej i niektóre badania sugerują jej wpływ na ochronę tarczycy i poprawę samopoczucia. Jak z każdą suplementacją, konsultacja lekarska jest niezbędna, aby uniknąć interakcji z lekami i potencjalnych efektów ubocznych.

Źródła:

• Laurberg, Peter et al. “Thyroid function and obesity.” European thyroid journal vol. 1,3 (2012): 159-67. doi:10.1159/000342994
• Ríos-Prego, Mónica et al. “Relationship between thyroid dysfunction and body weight: a not so evident paradigm.” International journal of general medicine vol. 12 299-304. 23 Aug. 2019, doi:10.2147/IJGM.S206983