Kortyzol, wszystko co musisz wiedzieć!

Nie denerwuj się, bo Ci kortyzol skoczy! Pewnie każdy z nas już gdzieś słyszał to zdanie. Czym jest jednak kortyzol i dlaczego jego podwyższony poziom jest dla nas groźny? Na co wpływa i czy w ogóle jest potrzebny? Dzisiaj postaramy się odpowiedzieć na te pytania. 

1. Czym jest kortyzol?
2. Czy kortyzol jest zły?
3. Przyczyny wysokiego poziomu kortyzolu
4. Co powoduje za wysoki kortyzol?
5. Jak radzić sobie ze zbyt wysokim kortyzolem?
6. Podsumowanie

Czym jest kortyzol?

Zacznijmy może od definicji. Kortyzol swoją nazwę zawdzięcza miejscu, w którym powstaje. Łacińska nazwa "cortex" oznacza tyle, co "kora". Kortyzol to organiczny związek chemiczny, naturalny hormon steroidowy wytwarzany przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy, główny przedstawiciel glikokortykosteroidów. Znany bardziej jako "hormon stresu", dlatego, że jego poziom jest naturalną odpowiedzią naszego organizmu na sytuacje zagrożenia lub dyskomfortu. Wiem, że wytłumaczenie tego nie jest takie proste.

Możesz wyobrazić sobie sytuację, w której człowiek pierwotny wracał do jaskini z polowania, nagle w krzakach słyszał szelest. Nie wiedział, czy zaraz nie stanie się kolacją dla wygłodniałego tygrysa lub innego zwierza. W takiej sytuacji następował wyrzut kortyzolu. W obecnych czasach pewnie większość z nas nie boryka się z takimi problemami, co nie oznacza, że ilość czynników stresogennych jest mniejsza. Stres może mieć podłoże fizyczne, psychiczne lub nawet metaboliczne.

Czy kortyzol jest zły?

Kortyzol inicjuje i nasila procesy kataboliczne, pobudzając rozkład glikogenu i stymulując rozpad białek mięśniowych. Zwłaszcza ten drugi skutek, przysporzył kortyzolowi tylu wrogów. Dodatkowo hormon ten nasila także proces glukoneogenezy, czyli pobudza produkcję glukozy ze źródeł niecukrowych, a jednocześnie hamuje jej odkładanie w postaci glikogenu. Jeżeli spojrzymy na niego tylko z tej perspektywy, to łatwo podjąć pochopny osąd, że kortyzol tylko szkodzi. Nie jest to do końca prawdą.

Każdy hormon w naszym ciele pełni jakąś rolę. Nie inaczej jest w tym wypadku. Problemem staje się poziom kortyzolu. Jeżeli jest zbyt wysoki, wtedy sytuacja zaczyna się komplikować. Tutaj dochodzimy do sedna, co powoduje, że poziom kortyzolu podnosi się? Czy można z tym walczyć? Jakie są jego skutki?

Przyczyny wysokiego poziomu kortyzolu

Jeżeli znasz przyczynę, nie musisz walczyć ze skutkami. Dlatego od tego zaczniemy. Stres, a konkretniej pisząc, ciągły stres, czyli permanentny stan spowodowany czynnikami zewnętrznymi, które przekładają się na nasze samopoczucie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Niestety, dla wielu życie w nieustannym stresie to dzień powszedni. Takie ciągłe napięcie nigdy nie może nam wyjść na dobre. Wysoki poziom kortyzolu to tylko jedno, z całego szeregu następstw. Dlatego postarajmy się denerwować jak najmniej. Wiem, że "łatwo się mówi", ale ograniczajmy stres do niezbędnego minimum.

Kolejnym czynnikiem, który wpływa bardzo negatywnie na poziom kortyzolu, jest niedobór snu. Jedna nieprzespana noc nie jest problemem, jednak jeżeli prowadzimy intensywny tryb życia, a nasza łączna dobowa ilość snu spada poniżej 7 godzin, to pojawia się problem.

Badania naukowe pokazują, że niedobór snu skutkuje wzrostem poziomu kortyzolu oraz, co bardzo ważne, niedoborem snu skutkuje także zmniejszeniem produkcji testosteronu – hormonu o właściwościach anabolicznych, którego wysoki poziom nasila tempo przebiegu procesów syntezy w ustroju i sprzyja rozbudowie muskulatury. Nie dosypiając, tworzymy więc środowisko hormonalne wybitnie niesprzyjające budowaniu sportowej formy i estetycznej, muskularnej sylwetki.

Na koniec zostawiłem kwestię niewłaściwej diety oraz zbyt drastyczne odchudzanie. W tym momencie możesz być zdziwiony, ale obie te kwestie można łatwo wytłumaczyć. Zacznijmy od diety. Nasz organizm potrzebuje nie tylko węglowodanów, białka i tłuszczy, o których tak dużo się pisze. Jeżeli nie zadbasz o właściwą podaż magnezu, potasu, witamin, cennych kwasów tłuszczowych z grupy Omega… to uwaga, poziom kortyzolu również może się znacząco podnieść jako reakcja obronna naszego organizmu. Jak natomiast wygląda kwestia odchudzania?

Jeżeli zaczynamy redukować naszą wagę, to naturalne jest ograniczenie całkowitej ilości pochłanianych kalorii. Problem pojawia się w złej interpretacji, kiedy to komuś zależy wyjątkowo na czasie, bo wakacje tuż tuż i zaczyna się “obcinanie” kalorii nawet o połowę. Nasz organizm to wyjątkowo sprytna “bestia” i nigdy nie puści nam takiego faktu płazem. Zatem jeżeli chcesz zapewnić sobie natychmiastowy “wystrzał” kortyzolu, to bardzo restrykcyjna dieta jest pewnikiem.

Co powoduje za wysoki kortyzol?

Hiperkortyzolemia- tak nazywa się chroniczny stan podwyższonego poziomu kortyzolu. Drastycznym następstwem tego stanu może być ciężka depresja, która może prowadzić do uszkodzeń mózgu lub neurotoksyczności. Mniej poważnym zagrożeniem jest zmiana naszej struktury ciała. Organizm będzie znacznie gorzej radził sobie z regulowaniem poziomu glukozy we krwi, przez co nasz poziom tkanki tłuszczowej może rosnąć w bardzo szybkim tempie. Warto dokładnie zbadać kortyzol i jeśli okaże się, że jego poziom odbiega od normy, nigdy nie możemy tego bagatelizować. Nie zwalajmy też wszystkiego na stres, ponieważ zdarza się, że nasz kortyzol rośnie w wyniku poważnych schorzeń i samo "przestanę się denerwować" może nie zadziałać.

Jak radzić sobie ze zbyt wysokim kortyzolem?

Najłatwiej stwierdzić, że jeżeli nie doprowadzisz do stanu, w którym Twój kortyzol daleko wykracza poza normę, to nie będziesz musiał zastanawiać się jak poradzić sobie w sytuacji, kiedy będzie za późno. Jak to zrobić? Jeżeli mówimy o osobach aktywnych fizycznie, warto stosować glutaminę, która chroni nasze mięśnie przed katabolizmem, dodatkowo możemy suplementować witaminę C, która nie tylko wpłynie korzystnie na naszą odporność, ale pozwoli obniżyć skutki działania kortyzolu.

Następnie warto wymienić witaminy z grupy B, które bezpośrednio wpływają na neurotransmitery w mózgu oraz gospodarkę hormonalną. Na koniec zostawiam moją ulubioną Ashwagandhę, czyli silny i naturalny adaptogen, który pomaga zachować organizm w stanie równowagi. Również, jeżeli mowa o poziomie kortyzolu, regularne stosowanie ashwagandhy może mieć bardzo dobry wpływ.

ASHWAGANDHA + GUARANA

Podsumowanie

Warto zapamiętać, że kortyzol to "hormon stresu", nie oznacza to jednak, że jego konotacja jest tylko negatywna. Są sytuacje, w których kortyzol jest niezbędny jako naturalna reakcja organizmu przed sytuacjami zagrożenia. Pamiętajmy, że dla naszego dobra i nie tylko z myślą o obniżeniu kortyzolu, powinniśmy zadbać o prawidłową suplementację, ograniczenie sytuacji stresogennych, odpowiednią ilość snu i dietę bogatą w witaminy i minerały. Nie wystawiajmy także naszego organizmu na długotrwałe diety odchudzające. Mam nadzieję, że od teraz, kortyzol nie ma dla Was tajemnic!