Glukozamina - co to jest, jak działa na stawy?

Początki badań nad glukozaminą miały miejsce już w latach 20. XX wieku. Już wtedy zaobserwowano, że jest ona ważnym składnikiem chrząstki stawowej. Prace zostały przerwane w czasie II wojny światowej, natomiast na koniec lat 90., wyniki badań klinicznych nad glukozaminą zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie medycznym "The Lancet". Przyczyniło się to do wyraźnie zwiększonego zainteresowania tym związkiem naukowców i lekarzy. Obecnie glukozamina jest powszechnie stosowana jako suplement diety ukierunkowany na poprawę zdrowia stawów.

1. Czym jest glukozamina?
2. Jak działa glukozamina?
3. Kiedy stosuje się glukozaminę?
4. Jak dawkuje się glukozaminę?
5. Alergia na skorupiaki i inne przeciwskazania 

Czym jest glukozamina?

Glukozamina to aminocukier, związek łączący cechy białek i węglowodanów, który występuje naturalnie w organizmie, a w szczególności w chrząstkach stawowych. Chociaż organizm potrafi syntetyzować glukozaminę, to także może ona pochodzić z zewnątrz, a mianowicie z pożywienia lub suplementów diety.

Glukozamina jest syntetyzowana z glukozy na drodze przemian biochemicznych zachodzących w organizmie, które zaczynają się od przekształcenia glukozy w aminokwas glutaminę.

Glukozamina jest rozpuszczalna w wodzie i ma odczyn pH zasadowy, zbliżony do neutralnego. Wykazuje właściwości amfoteryczne, co oznacza, że adaptuje swój odczyn w zależności od pH środowiska i obecności kwasów oraz zasad. W swojej budowie do pewnego stopnia przypomina glukozę.

Jak działa glukozamina?

Komu zaleca się stosowanie glukozaminy

Stosowanie glukozaminy zaleca się zwłaszcza osobom z chorobą zwyrodnieniową stawów, sportowcom, osobom prowadzącym aktywny tryb życia oraz osobom starszym, które cierpią na sztywność i ból stawów. Glukozamina jest związkiem potrzebnym do syntezy proteoglikanu oraz glikozaminoglikanów (GAG), należących do głównych składników chrząstki stawowej.

Efekty glukozaminy

GAG, takie jak chondroityna i kwas hialuronowy, nadają chrząstce stawowej sprężystość i elastyczność. Zabezpieczają przed uszkodzeniami oraz skutkami starzenia się tkanek. Ponadto glukozamina może wpłynąć na syntezę kolagenu, który jest kolejnym ważnym składnikiem chrząstki stawowej i buduje wszystkie tkanki w organizmie.

Działanie przeciwzapalne 

Zwraca się również uwagę na antyoksydacyjne i przeciwzapalne działanie glukozaminy oraz hamowanie aktywności czynników prozapalnych. W ten sposób może ona przyczyniać się do zmniejszania bólu i zapalenia w chorobach stawów.

Wpływ na jelita

Istnieje jeszcze działanie glukozaminy, które nie jest bezpośrednio powiązane ze zdrowymi stawami. Otóż związek ten nie jest w pełni trawiony przez ludzki przewód pokarmowy, ale proces ten wspierają bakterie probiotyczne w jelitach.

Dzięki temu istnieje potencjał glukozaminy w stymulowaniu prozdrowotnej mikrobioty jelitowej, jednak cały czas potrzebne jest więcej badań z tego obszaru, aby móc powiedzieć więcej, np. jakie bakterie ulegają największej modyfikacji ilościowej.

Kiedy stosuje się glukozaminę?

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Glukozamina to naturalnie występujący składnik chrząstki stawowej, który jest wykorzystywany jako suplement diety w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów. Stosowanie glukozaminy może pomóc w łagodzeniu bólu stawów, poprawie ruchomości i zmniejszeniu stanu zapalnego.

Sporty walki i seniorzy

Beneficjentami tego działania mogą być również sportowcy i osoby aktywne fizycznie rekreacyjnie. Szczególnie dotyczy to sportów, w których jest się narażonym na regularne obijanie tkanek, głównie sportów kontaktowych, takich jak sporty walki. Również osoby starsze na skutek starzenia się komórek i tkanek mogą zmagać się z problemami ze stawami, na które remedium stanowić może glukozamina.

Ryzyko niedoborów

Brak tego związku w stawach sprzyja upadkom i urazom, które mogą unieruchomić osobę starszą, a unieruchomienie prowadzi do dalszej degeneracji stawów.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że nie często spożywa się dobre źródła glukozaminy w diecie. Występuje ona m.in. w skorupiakach, które raczej nie są podstawą diety, czy to ze względu na ceny i dostępność, czy preferencje smakowe.

Problem z przyswajalnością a suplementy

Przyswajalność glukozaminy z pożywienia nie przekracza kilkunastu procent, zatem suplementacja zazwyczaj jest jedynym wyborem, jeśli chce się zwiększyć dostępność tego związku dla organizmu.

Kwestia wegan

Warto zwrócić uwagę na fakt, że weganie w ogólnie nie dostarczają glukozaminy do organizmu. Nie dotyczy to tylko glukozaminy, ale również chondroityny, czy kolagenu.

Jak dawkuje się glukozaminę?

Glukozamina do produkcji suplementów diety otrzymywana z chityny, czyli bardziej złożonej formy glukozaminy występującej w pancerzach skorupiaków, takich jak krewetki, homary czy kraby. Chityna jest przetwarzana na chityniany, a następnie hydrolizowana (rozkładana) do związków prostszych, takich jak właśnie omawiana glukozamina.

Naturalne źródła

W preparatach glukozaminowych zwykle występuje ona w postaci soli, np. siarczanu glukozaminy, pochodzącego z naturalnych źródeł. Jest to związek powszechnie uznawany za bezpieczny i dobrze tolerowany.

Standardowe porcje

Typowe dawkowanie glukozaminy zależy od formy suplementu, w jakiej jest dostępna. Najczęściej stosowaną formą są tabletki lub kapsułki, które zawierają do 500 mg siarczanu glukozaminy na jedną sztukę. Dawki glukozaminy zależą również od stanu zdrowia i celu suplementacji, a także od masy ciała czy wzrostu.

Dawka dzienna 

Zazwyczaj, zaleca się stosowanie glukozaminy w dawkach oscylujących wokół 1200 mg na dobę, w dwóch lub trzech dawkach. W niektórych schorzeniach dawkowanie może sięgnąć 2000 mg, jednak powinno ono być stosowane tylko po konsultacji ze specjalistą. Suplementacja glukozaminą z reguły trwa około 2 miesięcy.

Jak długo stosować glukozaminę i z czym ją łączyć?

Stosowanie przedłużające się powyżej 3 - 6 miesięcy również warto byłoby skonsultować z ekspertem.

Glukozamina często jest stosowana w połączeniu z chondroityną, ponieważ oba składniki są naturalnymi składnikami chrząstki stawowej i działają synergistycznie, wzmacniając swoje działanie. Ponadto glukozaminę można łączyć z innymi suplementami i składnikami diety, takimi jak MSM (metylosulfonylometan), który chroni przed stresem oksydacyjnym, a także dostarcza siarkę do produkcji takich związków, jak glukozamina, czy chondroityna.

Istotny kwas hialuronowy i witaminy

Warto zwrócić jeszcze uwagę na kwas hialuronowy, którego produkcję glukozamina zwiększa, i którego działanie sprzyja nawilżeniu tkanek. Oprócz tego cenne są witaminy C i D3, które również wpływają na zdrowie stawów i kości. Witamina C bezpośrednio wpływa na syntezę białek kolagenowych, natomiast witamina D ma bardzo wielokierunkowe działanie, w tym związane z kośćmi i stawami. Witaminy te działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie i poza gospodarką kolagenową regulują również stan odporności.

Pora przyjmowania glukozaminy

Nie ma większego znaczenia czy glukozaminę stosuje się rano, czy wieczorem. Często sięga się po nią wraz z pokarmem lub w towarzystwie innych suplementów diety. Stosując glukozaminę, zaleca się picie dużych ilości wody, aby zapewnić odpowiednie nawodnienie organizmu.

Alergia na skorupiaki i inne przeciwskazania 

Istnieją pewne przeciwwskazania do stosowania glukozaminy, a głównym jest alergia na skorupiaki. W niektórych przypadkach glukozamina może powodować reakcje alergiczne, takie jak swędzenie czy wysypka oraz problemy żołądkowe. Przed sięgnięciem po glukozaminę konsultację z lekarzem odbyć powinny osoby stosujące wszelkie leki, w tym leki przeciwzakrzepowe.

Źródła

• Reginster JY, Dudler J, Blicharski T, Pavelka K. Pharmaceutical-grade Chondroitin Sulfate is as effective as celecoxib and superior to placebo in symptomatic knee osteoarthritis: the ChONdroitin versus CElecoxib versus Placebo Trial (CONCEPT). Ann Rheum Dis. 2017;76(9):1537-1543. doi:10.1136/annrheumdis-2016-210860
• Towheed TE, Anastassiades TP, Shea B, Houpt J, Welch V, Hochberg MC. Glucosamine therapy for treating osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2001;(1):CD002946. doi:10.1002/14651858.CD002946
• Pavelka K, Gatterova J, Olejarova M, Machacek S, Giacovelli G, Rovati LC. Glucosamine sulfate use and delay of progression of knee osteoarthritis: a 3-year, randomized, placebo-controlled, double-blind study. Arch Intern Med. 2002;162(18):2113-2123. doi:10.1001/archinte.162.18.2113