Jak ostropest plamisty wpływa na wątrobę?

Wątroba to narząd, który jest podatny na uszkodzenia, jednak potencjalne schorzenia z nią związane przez długi okres czasu mogą nie dawać o sobie znać. Narażona jest na złą dietę (zarówno niedobory, jak i nadmiary), alkohol, infekcje, czy wiele powszechnych leków. Kiedy w życiu codziennym pojawiają się te czynniki, warto rozważyć wczesną profilaktykę. Po tysiącach lat ponownie popularność w tym zakresie uznają surowce zielarskie, takie jak ostropest plamisty.

1. Ostropest w rozwoju farmakologii
2. Natura i nauka
3.  Charakterystyka ostropestu
4. Substancje aktywne ostropestu
5. Działanie ostropestu na wątrobę
6. Wytwarzanie nowych, zdrowych komórek wątrobowych

Ostropest w rozwoju farmakologii

Kiedy nieznana jeszcze była farmakologia i eksperymenty toksykologiczne, ludzie często musieli na własnej skórze przekonywać się o tym, co jest szkodliwe, a co wspomaga organizm. Tak było na przykład z grzybami, które z jednej strony stanowiły cenne źródło substancji odżywczych w miesiącach jesienno-zimowych, a z drugiej groziły śmiertelnymi zatruciami. Równolegle odkrywano to, co wytwarza ziemia i w chwilach osłabienia organizmu może go wzmocnić.

Natura i nauka

Dzięki systematycznym pracom starożytnych botaników i lekarzy, po tysiącach lat empiryczne metody naukowe pozwalają na precyzyjne prześledzenie sposobów działania obu grup produktów. Ostropest jest w tym kontekście bardzo ciekawym przykładem. Potwierdzono bowiem m.in. korzystny jego wpływ na systemy chroniące wątrobę przed uszkodzeniami przy zatruciu muchomorem.

Czynniki zagrażające wątrobie w perspektywach krótko- i długoterminowej

 Charakterystyka ostropestu

Ostropest plamisty (Silybum marianum) należy do rodziny astrowatych, obok tak znanych ziół, jak rumianek pospolity, czy mniszek lekarski. Początkowo zasiedlał obszary wokół Morza Śródziemnego. Region ten charakteryzuje się specyficznym klimatem śródziemnomorskim, który sprzyjał rozwojowi różnorodnej flory i fauny.

Niezwykle silna umiejętność przetrwania 

Ostropest przystosował się do przetrwania w suchym klimacie dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu, który umożliwia dostęp do wód gruntowych, a jej liście i łodygi są skonstruowane tak, aby zminimalizować transpirację, czyli utratę wody. Ostropest plamisty dzięki swoim umiejętnościom przetrwania stał się wręcz gatunkiem inwazyjnym. Rozprzestrzenił się na wszystkie kontynenty głównie za sprawą efektywnego rozsiewania nasion przez wiatr, zwierzęta oraz działalność ludzką, w tym rolnictwo i handel.

Substancje aktywne ostropestu

Głównym składnikiem aktywnym ekstraktu z nasion ostropestu plamistego jest sylimaryna, która stanowi od 70% do 80% zawartości sylimarynowych flawolignanów, wraz z innymi polifenolami występującymi w roślinie. Silibina, będąca głównym związkiem obecnym w sylimarynie, odgrywa kluczową rolę w jej działaniu prozdrowotnym. Proces pozyskiwania ekstraktu sylimarynowego rozpoczyna się od kompresji nasion ostropestu plamistego. Następnie, aby wyizolować składniki aktywne, stosuje się ekstrakcję za pomocą rozpuszczalników organicznych, takich jak metanol czy etanol.

Działanie ostropestu na wątrobę

Sylimaryna, główny składnik aktywny ekstraktu z nasion ostropestu plamistego, działa na wątrobę poprzez szereg skomplikowanych ścieżek metabolicznych i biochemicznych, wspomagających jej ochronę i regenerację. Jednym z kluczowych mechanizmów działania sylimaryny jest jej silna aktywność antyoksydacyjna. Dzięki zdolności do neutralizacji szkodliwych wolnych rodników i innych cząsteczek reaktywnych tlenowych (ROS) w organizmie, sylimaryna może zapobiegać uszkodzeniom oksydacyjnym białek, lipidów i DNA w komórkach wątrobowych.

Sylimaryna ma również potencjał w kierunku stabilizacji błon komórkowych hepatocytów, czyli komórek wątrobowych. Wzmacnia to strukturę błony, ograniczając przenikanie toksyn i chroniąc komórki przed uszkodzeniami. Kolejnym ważnym działaniem sylimaryny jest modulacja procesów zapalnych w wątrobie, które mogą mieć charakter zarówno nagły, jak i przewlekły.

Wytwarzanie nowych, zdrowych komórek wątrobowych

Coraz więcej wyników eksperymentów wydaje się również sugerować, że sylimaryna może uczestniczyć w procesach wytwarzania nowych, zdrowych komórek wątrobowych. Oprócz tego obserwuje się jej wpływ na aktywność specyficznych enzymów wątrobowych, które mają znaczenie dla metabolizmu wielu związków z różnych kategorii.

Źródła:

Gillessen A, Schmidt HH. Silymarin as Supportive Treatment in Liver Diseases: A Narrative Review. Adv Ther. 2020 Apr;37(4):1279-1301. doi: 10.1007/s12325-020-01251-y. Epub 2020 Feb 17. PMID: 32065376; PMCID: PMC7140758.