Jakie witaminy warto podawać dzieciom?

Witaminy stanowią grupę związków organicznych niezbędnych do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych, regulacyjnych i rozwojowych u dzieci. Każda z witamin uczestniczy w ściśle określonych reakcjach biochemicznych i wspiera funkcjonowanie układów, które warunkują zdrowie (zarówno fizyczne, jak i psychiczne) oraz harmonijny wzrost. Niedobory witamin w okresie intensywnego rozwoju mogą prowadzić do zaburzeń nie tylko w zakresie wzrastania ciała, lecz również w dojrzewaniu układów nerwowego i odpornościowego.

1. Witaminy ADEK u dzieci
2. Witaminy B i C u dzieci
3. Problematyczne witaminy

Witaminy ADEK u dzieci

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E oraz K, pełnią niezwykle istotne funkcje u dzieci, uwarunkowane ich udziałem w wielu szlakach fizjologicznych. Witamina A wspiera procesy widzenia dzięki obecności retinalu w strukturach siatkówki, a ponadto uczestniczy w różnicowaniu komórek nabłonkowych, co sprzyja prawidłowemu rozwojowi skóry. Witamina D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, która jest kluczowa dla mineralizacji kości oraz zapobiegania krzywicy.

Kluczowe dla odporności

Dodatkowo wpływa na układ odpornościowy, modulując odpowiedź zapalną, a także na układ nerwowy, regulując produkcję i działanie neuroprzekaźników. Witamina E wykazuje działanie antyoksydacyjne, co oznacza, że chroni komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi toksynami, czy starzeniem się. Stabilizuje błony komórkowe, co pośrednio zabezpiecza funkcje wielu narządów w fazie rozwoju.

Witamina K, z kolei, umożliwia aktywację czynników krzepnięcia krwi, a tym samym ogranicza ryzyko krwawień u najmłodszych w pierwszych miesiącach życia i w późniejszych etapach wzrastania. Bierze też udział w działaniu witaminy D.

Witaminy B i C u dzieci

Równie ważne, jak witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, są witaminy rozpuszczalne w wodzie, czyli witamina C i witaminy z grupy B. Witamina C, czyli kwas askorbinowy, odgrywa niezastąpioną rolę w procesach syntezy kolagenu. Jest to budulec dla tkanki łącznej w całym organizmie, w tym skóry, włosów, ścięgien, chrząstek i naczyń krwionośnych, co ma bezpośrednie znaczenie dla prawidłowego rozwoju układu szkieletowego dzieci.

Jej funkcja jako przeciwutleniacza pozwala ograniczać uszkodzenia oksydacyjne komórek, a także oszczędzać witaminę E. Witamina C wzmacnia również specyficzne mechanizmy odpornościowe, które są kluczowe dla obrony przed patogenami w okresie dzieciństwa, kiedy układ immunologiczny intensywnie się kształtuje.

Rola witamin grupy B

Witaminy z grupy B obejmują szerokie spektrum związków, których działanie wzajemnie się uzupełnia.

Tiamina (B1) umożliwia prawidłową przemianę węglowodanów, a jej niedobór prowadzi do zaburzeń neurologicznych i osłabienia mięśniowego.

Ryboflawina (B2) uczestniczy w przemianach aminokwasów oraz w utrzymaniu zdrowia błon śluzowych i skóry, co ma znaczenie w profilaktyce zmian zapalnych.

Niacyna (B3) reguluje procesy oddychania komórkowego, niezbędne do pozyskiwania energii potrzebnej do wzrostu, a także wpływa na utrzymanie prawidłowego stanu skóry i układu nerwowego.

Pirydoksyna (B6) odpowiada za metabolizm aminokwasów, syntezę neuroprzekaźników oraz uczestniczy w procesach odpornościowych.

Kobalamina (B12) wraz z kwasem foliowym (B9) biorą udział w tworzeniu czerwonych krwinek, a także wspierają dojrzewanie układu nerwowego.

Oprócz tego warto podkreślić role kwasu pantotenowego (B5) oraz biotyny (B7), które mają szerokie spektrum funkcji, a wyróżniającą się jest udział w utrzymaniu kondycji skóry.

Dawkowanie witaminy D

Problematyczne witaminy

U dzieci często stosuje się witaminę K już po urodzeniu jako standard profilaktyki w celu zabezpieczenia prawidłowej krzepliwości krwi i ograniczenia ryzyka krwawień. W kolejnych miesiącach życia jej podaż może być niewystarczająca, ponieważ dzieci zazwyczaj niechętnie spożywają zielone warzywa liściaste, które są głównym źródłem tej witaminy w diecie.

Witaminę D warto podawać w sposób ciągły, ponieważ ograniczona ekspozycja na promieniowanie słoneczne, typowa dla klimatu umiarkowanego, oraz niski poziom podaży tej witaminy w diecie (źródłem są ryby), sprzyjają jej deficytowi. W przypadku diety słabo zróżnicowanej, szczególnie gdy opiera się ona na eliminacji składników pochodzenia zwierzęcego, warto również rozważyć podawanie witamin z grupy B, zwłaszcza B12 i kwasu foliowego. Co więcej, witaminy C i E mogą być wskazane przy niskim poziomie spożycia warzyw i owoców.

Źródła:

• Martini, L., Pecoraro, L., Salvottini, C., Piacentini, G., Atkinson, R., & Pietrobelli, A. (2020). Appropriate and inappropriate vitamin supplementation in children. Journal of nutritional science, 9, e20. https://doi.org/10.1017/jns.2020.12
• Woźniak, D., Przysławski, J., Banaszak, M., & Drzymała-Czyż, S. (2022). Dietary Supplements among Children Ages 0-3 Years in Poland-Are They Necessary?. Foods (Basel, Switzerland), 12(1), 16. https://doi.org/10.3390/foods12010016
• Corsello, A., Spolidoro, G. C. I., Milani, G. P., & Agostoni, C. (2023). Vitamin D in pediatric age: Current evidence, recommendations, and misunderstandings. Frontiers in medicine, 10, 1107855. https://doi.org/10.3389/fmed.2023.1107855