Multiwitamina - działanie, właściwości

Pojęcie witamin wprowadzone zostało do powszechnego obiegu ponad 100 lat temu dzięki pracom polskiego chemika, Kazimierza Funka. Od kilkudziesięciu lat opracowywane są metody prewencji niedoborów tych związków, gdyż spożywanie adekwatnej do zapotrzebowania organizmu ilości witamin (ale i składników mineralnych również) nie każdemu przychodzi łatwo. Dzięki odkryciom naukowym można obecnie szybko dostarczyć do organizmu duże dawki niezbędnych dla zdrowia substancji odżywczych i skutecznie zapobiegać niebezpiecznym i obniżającym jakość życia deficytom.

1. Co to jest multiwitamina?
2. Jakie witaminy zawiera multiwitamina?
3. Kiedy brać multiwitaminę?
4. Jaką multiwitaminę wybrać?

Co to jest multiwitamina?

Preparatem multiwitaminowym dla uproszczenia zwykło się nazywać suplementy diety składające się zarówno z witamin, jak i składników mineralnych. Przybierać mogą różne formy, od najbardziej kompleksowych produktów dostarczających do organizmu pełne spektrum tychże związków, dodatkowo uzupełnionych związkami o podobnych funkcjach, po suplementy ukierunkowane na regulację wybranego obszaru organizmu. Coraz częściej preparaty te komponuje się tak, aby związkom aktywnym towarzyszyły ekstrakty pochodzenia naturalnego, które mogą wspomagać wchłanialność i stabilność. Wymienia się tutaj np. ekstrakty z cytrusów, pokrzywy czy pieprzu.

Większość substancji o charakterze odżywczym, które zawarte są w multiwitaminach, występuje tam w dawkach pozwalających pokryć 100% przeciętnego dziennego zapotrzebowania osoby dorosłej. Przeważnie cały skład multiwitamin mieści się w jednej kapsułce / tabletce. Chcąc jednak uzyskać większe i optymalne dawki, coraz częściej skład ten rozkłada się na 2 oddzielne blistry. Jedną z form podziału jest odseparowanie witamin od składników mineralnych, aby móc spożyć je w oddzielnych porcjach. Kolejną popularną formą oddzielania witamin i składników mineralnych jest podział na tabletki poranne oraz wieczorne, tutaj często dodaje się substancje wspomagające, takie jak np. guarana do dawki porannej oraz melatonina do dawki wieczornej.

Jakie witaminy zawiera multiwitamina?

Suplementy zwane multiwitaminami zawierają witaminy i składniki mineralne w jak najlepszej pod względem przyswajalności formie chemicznej. Zagadnienie przyswajalności omawiane jest przez naukowców od samego początku badań nad suplementami diety. Głównym celem wytwarzania produktów ukierunkowanych na hamowanie, czy też leczenie niedoborów jest to, aby jak największa ilość substancji czynnej dostała się do tkanek docelowych, a jak najmniejsza wydalona została z moczem lub kałem.

UZUPEŁNIA DIETĘ M.IN. W WITAMINĘ C, D, B6, B12, NIACYNĘ, MIEDŹ, ŻELAZO, CYNK

W multiwitaminach pojawiają się witaminy zarówno rozpuszczalne w wodzie, jak i w tłuszczach. Do tych pierwszych zalicza się witaminę C (kwas askorbinowy), a także kompleks witamin z grupy B, obejmujący witaminę B1 (tiaminę), B2 (ryboflawinę), B3 (niacynę), B5 (kwas pantotenowy), B6 (pirydoksynę), B7 (biotynę), B9 (kwas foliowy) oraz B12 (kobalaminę). Grupą witamin, których wchłonięcie wymaga towarzystwa tłuszczu, są z kolei witaminy A (retinol, karoten), D (D2 – ergokalcyferol, D3 - cholekalcyferol), E (tokoferol) oraz K (K1 – filochinon, K2 - menachinon).

Wśród składników mineralnych, które pojawiają się w preparatach zwanych multiwitaminami, z reguły wymienia się te, których dostarczenie sprawia największą trudność. Nie ma większego sensu umieszczanie w tych preparatach np. sodu (składnika soli kuchennej), czy fosforu (składnika większości produktów spożywczych). Najczęściej w multiwitaminach pojawiają się takie pierwiastki jak żelazo, cynk, miedź, mangan, wapń, magnez, potas, selen czy jod.

Kiedy brać multiwitaminę?

Niedobory substancji odżywczych, w tym witamin, spowodowane mogą być między innymi preferencjami i awersjami smakowymi, nietolerancjami i alergiami pokarmowymi, ale także dostępnością pożywienia i sytuacją finansową, czy problemami z wchłanianiem substancji odżywczych lub wyjątkowo podwyższonym zapotrzebowaniem.

Kto jest najbardziej zagrożony niedoborami?

Preferencjami, które mogą prowadzić do niedoborów kilku witamin i składników mineralnych, jest na przykład dieta wegańska, a także awersje związane z jajami, nabiałem czy mięsami, podrobami i rybami. Produkty odzwierzęce, poza tym, że dostarczają solidnych ilości białka, stanowią również wysoce skoncentrowane źródło witamin i niezbędnych pierwiastków. Najbardziej powszechne w tych grupach osób są niedobory witamin B12 oraz D, a także żelaza oraz jodu.

Problemem w dietach roślinnych jest nie tylko niska zawartość niektórych związków odżywczych, ale również wysoka zawartość błonnika i substancji antyodżywczych, które mogą zaburzać proces wchłaniania. Ściśle z niedoborami charakterystycznymi dla diet wegańskich wiążą się niedobory, które wynikają z niskiej dostępności pożywienia lub niskiego statusu socjo-ekonomicznego. Dietę wegańską (jednak stosowaną niedobrowolnie) zazwyczaj obserwuje się bowiem u ludzi zamieszkujących najbiedniejsze regiony świata.

Wśród nietolerancji i alergii pokarmowych, które mogą wymagać interwencji suplementacyjnej, wymienia się m.in. te, które dotyczą nabiału oraz jaj. Są to mocno skoncentrowane źródła substancji odżywczych, których wyeliminowanie wymaga kompensacji zarówno z punktu widzenia białek, jak i właśnie witamin i składników mineralnych. Podobnie, jak w przypadku diet wegańskich, również w przypadku diet specjalistycznych związanych z alergiami oraz nietolerancjami szczególnie potrzebna może być dodatkowa podaż niektórych z witamin z grupy B, a także witamina D3, czy wapń i jod.

Stosowanie preparatów multiwitaminowych sporą popularnością cieszy się również wśród sportowców oraz osób zmagających się z niektórymi chorobami lub żyjących stylem życia dalece odbiegającym od tego, który zaleca się dla długowieczności i zdrowia. W przypadku osób o wysokim poziomie aktywności fizycznej suplementy wieloskładnikowe mogą pomóc kompensować straty niezbędnych substancji odżywczych związane ze zintensyfikowanym metabolizmem oraz koniecznością regeneracji.

Grupy największego ryzyka

U osób z zaburzeniami wchłaniania (np. przy chorobach jelit), czy wykazujących zwiększone zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne przez wzmożoną konsumpcję alkoholu lub palenie papierosów, suplementacja jest często konieczna, gdyż pokarm bywa wtedy niewystarczający do wyrównania niedoborów. Dobry przykład stanowi tutaj żelazo, magnez, potas, a także witaminy C, D oraz z grupy B.

Jaką multiwitaminę wybrać?

Preparat multiwitaminowy powinien być wybrany w sposób jak najlepiej dopasowany do swoich potrzeb. Ocenie należy najpierw poddać całokształt swojego stylu życia, w tym głównie poziom aktywności fizycznej i sposób żywienia. Osoby na monotonnej, ubogiej w substancje odżywcze i wysokoprzetworzonej diecie, a także osoby niedożywione czy wykazujące bardzo wysoki poziom aktywności fizycznej z reguły powinny wybrać multiwitaminę z możliwie jak najszerszym spektrum związków o wysokiej przyswajalności.

Weganie szczególnie potrzebować mogą żelaza, jodu, a także witamin B12 i D3. Osoby z klinicznymi objawami niedoborów powinny skupić się na preparatach wieloskładnikowych, ale ukierunkowanych na wspomaganie leczenia pewnych schorzeń. Przykład stanowią tutaj preparaty żelaza z witaminą C, kwasem foliowym i witaminą B12 dla osób, u których manifestuje się niedokrwistość, a także suplementy z wapniem, magnezem oraz witaminami D3, oraz K2 dla osób narażonych na osteoporozę lub już z nią się zmagających.