Olej konopny CBD - działanie i właściwości

Stale rosnącej popularności konopi włóknistych i kannabidiolu, czyli CBD nie da się przeoczyć. Jeszcze kilka lat temu jednak legalność ekstraktów z kwiatostanów Cannabis sativa L. nie była tak oczywista w publicznej świadomości. Na rynku suplementów diety dostępnych było dosłownie kilka produktów, po które sięgało wąskie grono konopnych entuzjastów. Między innymi ze względu na wysokie ceny i niskie stężenia mało kto się wtedy interesował działaniem i właściwościami CBD.

1. Co to jest CBD?
2. Jakie właściwości ma olejek konopny CBD?
3. Właściwości terapeutyczne
4. CBD w padaczkach
5. CBD w bólu
6. CBD w lęku i uzależnieniach
7. Jak działa kannabidiol?
8. Czy warto suplementować olej CBD?
9. Jaki preparat z konopi wybrać?
10. Jakie stężenie olejku wybrać?
11. Jak dawkować kannabidiol?
12. Czy CBD może zaszkodzić?

Obecnie jednak coraz więcej rolników na świecie przestawia swoją produkcję na konopie, dzięki czemu coraz łatwiej jest o dobre jakościowo produkty w cenie, która kiedyś była nie do pomyślenia.

Co to jest CBD?

Słynny skrót CBD pochodzi od nazwy jednego z najlepiej poznanych fitokannabinoidów, (kannabinoidów pochodzenia roślinnego), a mianowicie od kannabidiolu (z ang. cannabidiol). CBD kojarzone jest zazwyczaj z konopiami włóknistymi, zwanymi też siewnymi, czy przemysłowymi, gdyż to właśnie w nich jest go przeważnie najwięcej. Konopie te mają szerokie zastosowanie w licznych gałęziach przemysłu: spożywczym, nasienniczym, włókienniczym, czy papierniczym i wielu innych. Dostępne są  powszechnie bez recepty.

Obok CBD dobrze poznanymi kannabinoidami pochodzenia roślinnego są THC i CBG. THC to tetrahydrokannabinol (z ang. tetrahydrocannabinol) i najczęściej kojarzy się go z konopiami indyjskimi. Poznany został później, niż CBD, jednak wzbudził większe zainteresowanie ze względu na wyraźne właściwości psychoaktywne. Konopie zawierające THC dostępne są w większości krajów świata na receptę lub nie są legalne w ogóle. Na THC zwraca się uwagę głównie w kontekście leczenia bólu, zaburzeń apetytu, snu, czy niektórych schorzeń neuropsychiatrycznych i neurologicznych. CBD, mimo że nie wywołuje działania narkotycznego, to również wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych.

Trzecim fitozwiązkiem kannabinoidowym, który cieszy się obecnie dużym zainteresowaniem naukowców jest CBG, czyli kannabigerol (z ang. cannabigerol). Związek ten w miarę dojrzewania konopi przekształcany jest w CBD i THC, jest zatem pewnego rodzaju prekursorem. Możliwości pozyskiwania CBG są mniejsze, niż ma to miejsce w przypadku CBD i THC, gdyż konopne kwiatostany w miarę dojrzewania przybierają na masie. Kannabigerol ma obecnie taki status prawny, jak kannabidiol, gdyż podobnie jak on nie wykazuje silnych właściwości psychoaktywnych.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że substancji kannabinoidowych w konopiach jest ponad 100 (np. kannabichromen, CBC; tetrahydrokannabiwarin, THCV). Co więcej, niektóre kannabinoidy występują w różnych formach chemicznych (np. kwas kannabidiolowy, CBDa; delta-8-THC i delta-9-THC). Dokładna charakterystyka większości z tych związków nie jest jeszcze znana, jednak wiele wskazuje na to, że najlepiej działają, kiedy się ich nie rozdziela.

Zasada nierozdzielania dotyczy jeszcze szeregu związków, które nadają konopiom specyficznego aromatu. Otóż w metabolizowaniu kannabinoidów pomagać mogą jeszcze substancje charakterystyczne m.in. dla sosny (pinen), lawendy (linalool), chmielu (humulen), czy cytrusów (limonen). Są to substancje terpenowe, które wykazują silne właściwości antyoksydacyjne. Dzięki tak dużej różnorodności tych związków poszukiwania odmian konopi idealnych dla personalnych preferencji zarówno sensorycznych, jak i prozdrowotnych, staje się powoli dziedziną, taką jak enologia, a konopnych sommelier przybywa.

W różnych odmianach konopi występują różne proporcje zarówno kannabinoidów, jak i związków aromatycznych im towarzyszących. Wiążą się z tym różne właściwości sensoryczne i różne oddziaływania na organizm. Selektywna uprawa pod kątem pożądanych cech konopi rozpoczęła się „oficjalnie” już prawie 3000 lat temu. Podobnie jak teraz, już wtedy oddzielano rośliny „męskie” dające głównie nasiona i włókna (do produkcji żywności i ubrań oraz siatek i lin), od roślin „żeńskich” budujących pokaźne kwiatostany (do celów narkotycznych i / lub terapeutycznych).

Jakie właściwości ma olejek konopny CBD?

CAŁKOWICIE LEGALNY SUPLEMENT - 10% ZAWARTOŚCI CBD

Konopie przez ludzi wykorzystywane są od przynajmniej 12 tysięcy lat. Jednym z pierwszych współczesnych naukowców, który zauważył różnice we właściwościach konopi bogatych w CBD oraz konopi bogatych w THC był William O’Shaughnessy. Zaobserwował to w 1839 roku, kiedy porównywał konopie rosnące w umiarkowanym klimacie Europy oraz ekstrakty z konopi uprawiane w zwrotnikowym klimacie Indii. Odnotował między innymi to, że konopie europejskie, bogate w CBD, nie wykazują tak intensywnych doznań ze strony układu nerwowego, jak konopie egzotyczne, zasobne w THC.

Pierwszy raz kannabidiol wyizolowano z tych roślin w roku 1940, natomiast dopiero 23 lata później opisano jego budowę i właściwości. Mimo że przez kilka dekad XX wieku na świecie panowała konopna prohibicja, to tendencja ta w XXI wieku się odwróciła i na temat zarówno fito- jak i endokannabinoidów pojawia się coraz więcej projektów badawczych oraz publikacji naukowych. Równolegle z poszukiwaniami właściwości kannabinoidów poszukuje się optymalnej drogi dostarczania ich do organizmu.

Jedną z dróg, która ze względu na wygodę i względnie wysoką przyswajalność, cieszy się wysoką popularnością, jest podaż doustna olejku. Kannabinoidy wykazują bowiem właściwości lipofilne, co w uproszczeniu oznacza, że dobrze rozpuszczają się w tłuszczach. Olejki CBD zawierają ekstrakt z kwiatostanów konopi rozpuszczony w bogatym w wielonienasycone kwasy tłuszczowe oleju z ich nasion. Są gęste i lepkie oraz mają ciemnobrązową barwę i silny trawiasto-orzechowy smak. Stężenie CBD w organizmie po spożyciu oleju drogą doustną osiąga wartości maksymalne po około godzinie.

Właściwości terapeutyczne

Kannabidiol na drodze badań naukowych okazał się być skutecznym środkiem terapeutycznym w kilku schorzeniach. Wiele hipotez w tej materii wymaga jeszcze potwierdzenia, gdyż z powodu wieloletniej prohibicji konopnej na świecie prace badawcze długo były wstrzymywane. Warto zaznaczyć, że badania w przypadku układu endokannabinoidowego i działania fitokannabinoidów nie należą do najprostszych, gdyż specyficzne receptory rozmieszczone są w całym organizmie, a w dodatku prawdopodobnie nie wszystkie jeszcze zostały odkryte.

CBD w padaczkach

Odkryte właściwości terapeutyczne CBD doprowadziły do dopuszczenia w 2018 roku do obrotu farmaceutycznego pierwszego leku opartego o ten kannabinoid. Lek ten stosuje się w terapii obniżających jakość życia i niebezpiecznych dla zdrowia oraz trudnych w leczeniu rodzajów padaczki. Dowody naukowe wskazują na słuszność zastosowania CBD u pacjentów (głównie dzieci) z zespołem Lennoxa-Gastauta, syndromem Draveta, czy stwardnieniem guzowatym.

Działanie kannabidiolu może tutaj nie tylko zmniejszyć ilość i intensywność napadów drgawek, ale również pośrednio ograniczyć pewne deficyty neuro-rozwojowe. Receptory kannabinoidowe występują bowiem zarówno w układzie nerwowym, jak i mięśniowym, a jedną z charakterystycznych cech ich aktywności jest regulacja pobudliwości komórek.

CBD w bólu

Grupą schorzeń, która kształtuje nieco ponad 40% popytu na konopie wśród pacjentów, są dolegliwości bólowe. Pierwszymi poważnymi przesłankami na zasadność wyboru kannabinoidów jako środka terapeutycznego w bólu podzielił się w 1890 roku lekarz rodzinny brytyjskiej królowej, John R. Reynolds.

Na łamach respektowanego na całym świecie czasopisma Lancet opisał swoje niemal 30-letnie doświadczenie w wykorzystywaniu konopi do leczenia różnego rodzaju zaburzeń stanu zdrowia. Zauważył on, że preparaty na bazie fitokannabinoidów mają potencjał w kierunku łagodzenia migren, nerwobóli nerwu trójdzielnego (najczęściej objawiających się bólami na twarzy), bóli menstruacyjnych, a także dny moczanowej. Obecnie poza tymi przypadkami coraz częściej mówi się również o potencjale ekstraktów z konopi w bólach związanych z syndromem jelita drażliwego, czy też w bólach neuropatycznych.

Nowoczesna nauka odtworzyła przeciwbólowe działanie CBD na odpowiednio dobranych preparatach tkankowych, czy modelach zwierzęcych, jednak potrzeba więcej badań z udziałem ludzi, aby doprecyzować zalecenia terapeutyczne związane z doborem konkretnego rodzaju kannabinoidów, czy dawkowania.

CBD w lęku i uzależnieniach

Kolejnym potencjalnym obszarem działania terapeutycznego fitokannabinoidów z CBD na czele są schorzenia dotyczące sfery psychicznej życia człowieka. Na dwa zaburzenia zdrowia z tej kategorii zwraca się szczególną uwagę. Pierwsze z nich to lęk, natomiast drugie to uzależnienia od substancji psychoaktywnych.

Do leczenia lęku konopie wykorzystywano już tysiące lat temu. Pojawiały się one w ajurwedyjskich wademekach medycznych, a w religii hinduistycznej były atrybutem Śiwy. CBD zawarte w konopiach oddziałuje bowiem z receptorami w mózgu modulując aktywność części mózgu odpowiedzialnych za emocje (w tym strach, ale i przyjemność).

Wpływ ten może przejawiać się zmniejszeniem częstotliwości i intensywności objawów napadów lękowych. Co ciekawe, praktyki medytacyjne, które często kojarzone są właśnie z hinduizmem, również wykazują pewne właściwości przeciwlękowe i to za pośrednictwem podobnych mechanizmów.

Działanie hamujące lęk pośrednio wiąże się również z wpływem CBD na terapię uzależnień. Otóż uzależnienia, podobnie jak lęk, zaburzają aktywność obwodów komunikacyjnych w mózgu odpowiedzialnych za motywację (związanych z dopaminą) oraz odporność na stres (związanych z kortyzolem), a także za nastrój (związanych z serotoniną). Co więcej, CBD znany jest z potencjału przeciwzapalnego. Działanie to jest niezwykle mocno pożądane przy uzależnieniach, gdyż powszechnie dostępne używki wywołują stany zapalne m.in. wątroby (alkohol) i płuc (papierosy), a te z kolei mogą w dalszym ciągu zaburzać komunikację w mózgu i zwiększać podatność na trwanie w uzależnieniu.

Jak działa kannabidiol?

Kannabidiol wykazuje swoją aktywność biologiczną dzięki interakcjom z naturalnym, endogennym układem kannabinoidowym człowieka. Pierwsze powszechnie uznane w świecie naukowym informacje na temat tego układu przedstawił w latach 1964 - 1968 izraelski naukowiec Raphael Mechoulam. Ten profesor chemii medycznej brał udział w nazywaniu wielu struktur związanych z układem endokannabinoidowym oraz dokonał usystematyzowania wiedzy na jego temat.

Jego prace dały solidne podwaliny pod odkrywanie właściwości i sposobu działania konkretnych kannabinoidów, w tym kannabidiolu. Wiadomo dziś, że CBD pośrednio moduluje aktywność receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2, innych receptorów, które prawdopodobnie również należą do układu endokannabinoidowego (TRPV1, GPR55 oraz innych), a także receptorów serotoninowych 5-HT(A1).

Co więcej, CBD hamująco wpływa na enzymy rozkładające kannabinoidy zwiększając ich dostępność dla komórek organizmu. W ten sposób zwiększa wykorzystanie przez tkanki będące w potrzebie m.in. anandamidu, najlepiej poznanego endokannabinoidu. Nazwa „anandamid” nawiązuje do sanskryckiego (staroindyjskiego) słowa Ananda, które w uproszczeniu oznacza „błogość”.

Kannabidiol działa modulująco wobec układu endokannabinoidowego, dzięki czemu może stanowić czynnik regulacyjny w kontekście nastroju, apetytu, bólu, kontroli motorycznej, czy kondycji narządów wewnętrznych i odporności. Każde z tych działań jest możliwe dlatego, że układ kannabinodiowy w bardzo niespecyficzny sposób reguluje przewodnictwo nerwowe. Prowadzi do jednoczesnego hamowania sygnałów zarówno zwiększających, jak i obniżających pobudliwość układu nerwowego. Jest pewnego rodzaju regulatorem równowagi pobudzenia, co ułatwia utrzymanie homeostazy zarówno fizjologicznej, jak i psychologicznej.

Czy warto suplementować olej CBD?

Jeżeli w pewnym momencie życia pojawią się zaburzenia apetytu (zarówno nadmierny apetyt, jak i jego zanik), bóle głowy lub brzucha o niezidentyfikowanej bliżej przyczynie, bóle mięśni nieadekwatne do wykonanej aktywności fizycznej, czy problemy z osiągnięciem relaksacji i zaśnięciem, należy zastanowić się, czy osłabieniu nie uległ układ endokannabinoidowy.

Ciągłe niewysypianie się, przewlekły kontakt z czynnikami stresującymi, czy substancjami prozapalnymi (np. alkohol, tłuszcze trans), a także dieta uboga w błonnik, antyoksydanty i cenne kwasy tłuszczowe, mogą być kluczowymi czynnikami prowadzącymi do pewnego rodzaju niewydolności omawianego układu. Istnieją liczne przesłanki mówiące o tym, że niedomagania układu endokannabinoidowego mogą być wyzwalaczami m.in. migren, syndromu jelita drażliwego, czy stwardnienia rozsianego i depresji.

Suplementowanie CBD może mieć duże znaczenie szczególnie u osób zapracowanych oraz narażonych na dużą ilość stresu. Warto korzystać z produktów takich jak olejki mając w pamięci szczególnie to, że przed erą prohibicji korzystanie z konopi przez ludzi na całym świecie trwało tysiące lat. Konsekwencje zdrowotne (potencjalne dysfunkcje układu endokannabinoidowego, a także nadużywanie leków przeciwbólowych, nasennych i modulujących nastrój) tak szeroko zakrojonych zakazów nie są jeszcze nauce i praktyce lekarskiej znane.

Jaki preparat z konopi wybrać?

Konopie od wieków wykorzystywane są nie tylko pod postacią wysuszonych kwiatostanów, ale również w formie różnego rodzaju ekstraktów. Medycy już setki lat temu wiedzieli, że szczególną uwagę w konopiach należy zwracać na żywicę, której największe skupisko znajduje się w kwiatach. Wytwarzanie ekstraktów pod postacią ręcznie ugniatanego haszyszu, czy maceratów olejowych lub nalewek alkoholowych miało na celu utrwalenie właściwości konopi i zabezpieczenie mikrobiologiczne, zmniejszenie powierzchni przechowalniczej, a także ułatwienie dostarczania do organizmu relatywnie dużych dawek o stałej wielkości.

Metody korzystania z konopi takie jak palenie przeszły już do historii, gdyż znane są dużo efektywniejsze drogi przedostawania się kannabinoidów do organizmu. Zarówno palenie, jak i ekstrakcja z użyciem olejów na ciepło, czy rozpuszczalników zawsze wiązały się z utlenianiem cennych substancji zawartych w kwiatostanach i ich marnowaniem. Obecnie za najbardziej skuteczne i jednocześnie neutralne dla profilu fitozwiązków w konopiach uważa się metody takie jak ekstrakcja dwutlenkiem węgla (CO2) oraz inhalacje zwaporyzowanego suszu.

Jeżeli celem jest dostarczenie do organizmu jak największej ilości CBD i utrzymanie stałego dawkowania najlepiej wybrać ekstrakt CO2 rozpuszczony w oleju z nasion konopi. Inhalacje mogą być bardziej praktyczne dla osób posiadających dobry sprzęt oraz susz z bezpiecznego źródła.

Pamiętać jednak należy, że susz w komorach waporyzatorów podgrzewany jest do temperatur rzędu 160 – 190 stopni oraz niekiedy więcej, zatem wdychane opary mogą podrażniać drogi oddechowe. Warto również zwrócić uwagę na to, że różne kannabinoidy ulatniają się w różnych temperaturach, zatem pozyskiwanie oleju poprzez ekstrakcję w niskiej temperaturze pozwala na zachowanie całego spektrum cennych związków chemicznych, zarówno kannabinoidów, jak i terpenów.

Jakie stężenie olejku wybrać?

Na rynku suplementów diety obecnych kilka rodzajów olejków różniących się najczęściej stężeniami. Zakupić można przeważnie olejki o stężeniach od 5 do 20%. Stężenia najniższe przydatne są szczególnie w przypadku osób o względnie niskiej masie ciała oraz przy stosowaniu kilku małych porcji w ciągu dnia, czy też stosowaniu okazjonalnym. Stężenia najwyższe z kolei wygodniejsze mogą być dla osób o większej masie ciała, czy też w przypadku stosowania codziennego.

Spożywając 9 kropel olejków 5% i 20% dostarcza się do organizmu odpowiednio około 3,75 i 15 mg CBD, zatem w poszukiwaniu optymalnej dla siebie dawki warto wybrać na początku niskie stężenie i obserwować zmiany lub ewentualnie ich brak (np. przy napadach migreny, czy przy bezsennych nocach) oraz w razie potrzeby po kilku dniach dokonać zwiększenia porcji.

Jak dawkować kannabidiol?

Ustalenie precyzyjnych zaleceń odnośnie dawkowania CBD dla większych grup ludzi cały czas pozostaje kwestią otwartą. O ile przepisywane przez lekarzy preparatów farmaceutycznych opartych o CBD w padaczce jest procedurą sprawdzoną, tak pozostałe przypadki muszą być jeszcze lepiej przebadane. W przypadku dzieci z padaczką lekooporną dochodzi się do dawek rzędu 5 mg CBD na każdy kilogram masy ciała (musi to jednak przebiegać pod opieką lekarza).

Przy dobieraniu dawkowania w prewencji różnych schorzeń czy łagodzeniu pewnych nagłych dolegliwości u osób nieleczących się przewlekle należy kierować się zaleceniami producenta na opakowaniu (3,75 – 15 mg dziennie, czasami nieco więcej). Dawka efektywna dla każdej osoby będzie inna, gdyż na aktywność układu endokannabinoidowego wpływa szereg czynników. Co więcej, szereg funkcji tego układu uwarunkowanych jest genetycznie, a kolejne jego „modulatory” są cały czas odkrywane.

Czy CBD może zaszkodzić?

Mimo wysokiego profilu bezpieczeństwa CBD wszelkie odmiany konopi w latach 60-tych XX wieku zostały w krajach Europy i Ameryki Północnej zdemonizowane i zakazane. Ukrócono dostęp do nich niezależnie od tego, czy ktoś chciał ich użyć do celów naukowych, terapeutycznych, czy rekreacyjnych.

Im więcej jednak znanych jest faktów na temat działania konopi, tym częściej usłyszeć można o zmianach prawnych na świecie, które normalizują dostęp do nich. Konopie, niezależnie od typu (CBD, czy THC), są bowiem bezpieczniejsze, niż powszechnie dostępne używki, takie jak alkohol i papierosy. W rankingach szkodliwości, a mianowicie potencjału uzależniającego i działania toksycznego na organizm, zabronione konopie i szeroko dostępne w sklepach i na stacjach benzynowych używki znajdują się na skrajnie odległych biegunach.

CBD u dzieci z padaczką stosowane jest w dawkach powyżej 100 mg dziennie, tj. 1/5 przeciętnego opakowania olejku CBD o stężeniu 5%. Jeżeli obserwowane są u nich jakieś skutki uboczne, to są to m.in. uczucie zmęczenia czy biegunki. Osoby dorosłe dobrze tolerują dawki nawet do 1500 mg dziennie, co równa się 3 buteleczkom wspomnianego wyżej oleju. Ostrożność zachować należy w przypadku stosowania przewlekłej farmakoterapii, jednak uwaga ta dotyczy każdego suplementu diety. Stosowanie CBD zgodnie z zaleceniami producentów nie może zaszkodzić.

Autor: Jakub Wiącek – magister neurobiologii