Suplementacja żelaza - jak je stosować, dawkować?

Niedobory żelaza powodują szereg zaburzeń fizjologicznych ograniczających rozwój, jakość życia i obniżających efektywność na co dzień. W dużym stopniu narażone na nie są kobiety, dzieci i osoby starsze, zatem dotykać mogą dużych części społeczeństw zarówno w krajach rozwijających się, jak i rozwiniętych.

1. Fizjologiczna rola żelaza
2. Zapotrzebowanie na żelazo
3. Suplementacja żelaza

Fizjologiczna rola żelaza

Żelazo najbardziej znane jest z funkcji, jaką odgrywa w układzie krwiotwórczym. Stanowi ważny element związków zaopatrujących tkanki organizmu w tlen, takich jak hemoglobina i mioglobina. Hemoglobina jest białkiem wchodzącym w skład czerwonych krwinek i odpowiedzialna jest za dystrybucję tlenu do najważniejszych obszarów ciała, natomiast mioglobina jest charakterystyczna dla tkanki mięśniowej.

Żelazo dostarczane z dietą zabezpiecza również potrzeby krwiotwórcze organizmu poprzez magazynowanie m.in. w formie ferrytyny. Tutaj warto zaznaczyć, że jest to mikropierwiastek, którego spośród innych w organizmie jest najwięcej. Stąd też pełni liczne inne funkcje enzymatyczne, które umożliwiają i / lub ułatwiają zajście wielu procesów związanych z metabolizmem energetycznym, syntezą białek, neuroprzekaźników czy hormonów.

Zapotrzebowanie na żelazo

Żelazo jest składnikiem mineralnym, który musi być dostarczany do organizmu z dietą. Wysokość zapotrzebowania kształtuje się na różnym poziomie na różnych etapach życia oraz w dużym stopniu zależna jest od płci. Coraz bardziej wyraźne różnice w rekomendowanym dziennym poziomie spożycia żelaza pomiędzy dziewczynkami i chłopcami zaczynają być widoczne po przekroczeniu 10 – 12 roku życia.

Ilości żelaza, które powinny być spożywane codziennie przez dziewczynki do około 18 roku życia, przewyższają ilości zalecane chłopcom w tym samym przedziale wiekowym. Jest to odpowiednio 15 i 12 mg żelaza na dzień. Po osiągnięciu pełnoletności zapotrzebowanie kobiet sięgać może nawet 18 mg dziennie, natomiast u mężczyzn stabilizuje się przy poziomie około 10 mg.

Dodatkowo potrzeby organizmów kobiet pod względem podaży żelaza zwiększyć się mogą podczas ciąży (nawet do 27 mg / dzień), czy obfitych miesiączek. Ponadto większe mogą być ilości rekomendowane do spożycia dla osób często oddających krew czy osób z chorobami przewodu pokarmowego.

Suplementacja żelaza

Ze względu na fakt, że żelazo z pożywienia nie jest w pełni przyswajalne (do 10% dla źródeł roślinnych i 30% dla zwierzęcych), często może ono sprawiać niemałe komplikacje z punktu widzenia bilansowania diety. Osoby, których poziom konsumpcji tego mikropierwiastka jest niski, a nie mają jeszcze objawów, anemii mogą się skutecznie zabezpieczyć poprzez suplementację.

Preparaty zawierające żelazo cieszą się wysoką przyswajalnością nie tylko ze względu na odpowiednią formę chemiczną (najczęściej hemową) i dawki odpowiadające dziennemu zapotrzebowaniu (10 – 18 mg), ale również często ze względu na dodatek substancji poprawiających przyswajalność, takich jak witamina C. 

Osoby, które z kolei już borykają się z niedokrwistością z niedoboru żelaza, mogą niekiedy być poinstruowane przez lekarza do konsumpcji nawet kilkudziesięciu, czy ponad 100 miligramów dziennie. Dokładne dawkowanie jest wysoce indywidualne i wymaga odpowiednich badań krwi i konsultacji z interpretacją.

Autor: Jakub Wiącek – magister neurobiologii i licencjonowany dietetyk