Niedowaga i sport to dwa różne przypadki, w których celem jest przytycie, jednak wymagają odmiennych strategii. Osoby z niedowagą często borykają się z zaburzeniami wchłaniania, wysokim wydatkiem energetycznym lub chorobami, podczas gdy u sportowców kluczowe jest zwiększenie podaży kalorii i odpowiedni bodziec treningowy. Niezbędne jest określenie przyczyny niskiej masy ciała i dostosowanie planu żywieniowego, treningowego oraz suplementacyjnego do indywidualnych potrzeb.
![mężczyzna na wadze]()
- Powody do przytycia 10kg
- Czas potrzebny do przytycia
- Dieta i suplementacja na przytycie
Powody do przytycia 10kg
Niedowaga może prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji zdrowotnych, w tym obniżonej odporności, zwiększonej podatności na infekcje, problemów z termoregulacją oraz zaburzeń hormonalnych, takich jak dysfunkcje tarczycy, czy zmniejszona produkcja hormonów płciowych. Utrzymujący się niedobór masy ciała może skutkować także spadkiem gęstości mineralnej kości, co zwiększa ryzyko osteoporozy i złamań.
Rozwój masy mięśniowej u osób aktywnych, z kolei, niesie liczne korzyści metaboliczne, w tym poprawę wrażliwości na insulinę, poprawę funkcji kognitywnych, czy wspieranie stabilności posturalnej i redukcję ryzyka urazów. Dodatkowo większa ilość tkanki mięśniowej wpływa na poprawę składu ciała, co nie tylko przekłada się na estetykę sylwetki, ale również na lepszą kondycję fizyczną i wydolność organizmu.
Czas potrzebny do przytycia
![mężczyzna waga]()
Czas, który musi upłynąć do przytycia 10 kg zależy od wyjściowej masy ciała i stanu zdrowia. U osób z niedowagą proces ten może trwać około 6-8 miesięcy, jeśli stosuje się stopniowy wzrost kaloryczności o około 500 kcal na dzień tygodniowo, co pozwala na przyrost około 0,5–1 kg tygodniowo. W przypadkach ekstremalnej niedowagi lub problemów z wchłanianiem tempo może być wolniejsze, a konieczne może być zwiększenie podaży kalorii o 500–700 kcal dziennie.
U sportowców siłowych bez niedowagi przyrost 10 kg czystej masy mięśniowej jest znacznie trudniejszy i może potrwać kilka lat, a niekiedy być nawet niemożliwy, ponieważ tempo hipertrofii jest ograniczone przez zdolności adaptacyjne organizmu. W ich przypadku kaloryczność zwiększa się najczęściej stopniowo o 200–400 kcal dziennie, aby uniknąć nadmiernego przyrostu tkanki tłuszczowej, przy jednoczesnym wysokim spożyciu białka (1,2–2,2 g/kg m.c.) i odpowiednim planie treningowym obejmującym progresję obciążeń.
Treningi aerobowe mogą tutaj zabezpieczyć układ sercowo-naczyniowy przed nadmiernym obciążeniem, jednak warto wiedzieć, że wymuszają one kolejne zwiększenie kaloryczności diety.
Szacunkowy czas przyrostu 10kg masy
BMI Początkowe
|
Czas przyrostu 10 kg
|
Zalecany nadmiar kalorii względem zapotrzebowania
|
<16 (ciężka niedowaga)
|
6–8 miesięcy
|
500–700 kcal
|
16–18.5 (niedowaga)
|
3–6 miesięcy
|
300–500 kcal
|
18.5–24.9 (norma, sportowiec)
|
4–18 miesięcy
|
200–400 kcal
|
>25 (nadwaga)
|
Niezalecane
|
-
|
Dieta i suplementacja na przytycie
![mężczyzna pijący odżywkę białkową]()
Odżywianie
W trakcie celowego tycia zalecane jest spożywanie gęstych energetycznie posiłków bogatych w zdrowe tłuszcze (awokado, orzechy, oliwa z oliwek, olej lniany) oraz pełnowartościowe źródła białka, takie jak mięso, ryby, jaja czy nabiał. Niezbędne jest także utrzymanie odpowiedniego poziomu spożycia węglowodanów, najlepiej o niskim i średnim indeksie glikemicznym, co pozwala na stabilizację poziomu glukozy we krwi. W niektórych przypadkach konieczne może być sięganie po bardziej przetworzone i gęste energetycznie produkty jak batony energetyczne.
Suplementacja
Warto też wiedzieć, że istnieją liczne suplementy diety, które mogą wspomóc zarówno osoby z niedowagą, jak i te, które budują masę mięśniową.
Gainer, czyli wysokokaloryczna odżywka węglowodanowo-białkowa, może być użyteczna w zwiększaniu podaży energii w sytuacjach, gdy spożycie kalorii z samej diety jest niewystarczające.
Olej MCT (trójglicerydy o średniej długości łańcucha) dostarcza łatwo przyswajalnych kwasów tłuszczowych, które są szybko metabolizowane w wątrobie, co sprzyja dostarczaniu energii bez ryzyka magazynowania tłuszczu.
Berberyna może wspierać kontrolę gospodarki glukozowo-insulinowej i poprawiać wrażliwość na insulinę, co może być szczególnie korzystne w procesie budowania masy mięśniowej u osób jedzących bardzo duże ilości jedzenia.
Kwasy tłuszczowe omega-3 odgrywają kluczową rolę w redukcji stanów zapalnych oraz poprawiają funkcję śródbłonka naczyń, co może być ważne przy większej ilości tłuszczu w diecie. Dodatkowo pewne wsparcie z trawieniem dużych ilości pokarmu zapewnić mogą enzymy trawienne, czy probiotyki.
Źródła:
- Jayawardena R, Wickramawardhane P, Dalpatadu C, Hills AP, Ranasinghe P. The impact of an oral nutritional supplement on body weight gain in older adults with malnutrition: an open-label randomized controlled trial. Trials. 2023 Oct 2;24(1):625. doi: 10.1186/s13063-023-07622-4. PMID: 37784119; PMCID: PMC10544200.
- Ganson KT, Nagata JM, Vanderlee L, Rodgers RF, Lavender JM, Hazzard VM, Murray SB, Cunningham M, Hammond D. Weight gain attempts and diet modification efforts among adults in five countries: a cross-sectional study. Nutr J. 2022 May 13;21(1):30. doi: 10.1186/s12937-022-00784-y. PMID: 35562831; PMCID: PMC9102257.
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.