Witaminy dla skóry suchej - jakie wybrać?

Skóra to największy organ ludzkiego ciała i pełni kluczową rolę w ochronie przed czynnikami zewnętrznymi, regulacji gospodarki wodnej i termicznej oraz w interakcjach z narządami wewnętrznymi. Jej struktura i funkcje są ściśle związane ze zdolnością do utrzymania odpowiedniego poziomu nawilżenia, a wszelkie zaburzenia w tym zakresie mogą prowadzić do suchości skóry, co często wiąże się z dyskomfortem, podatnością na uszkodzenia i zwiększoną wrażliwością na czynniki środowiskowe. Za kondycję skóry odpowiadają m.in. witaminy.

1. Budowa skóry
2. Funkcje skóry
3. Przyczyny suchości skóry
4. Witaminy na nawilżenie skóry

Budowa skóry

Skóra składa się z trzech podstawowych warstw: naskórka, skóry właściwej oraz tkanki podskórnej.

Naskórek (epidermis) stanowi najbardziej zewnętrzną część, odpowiedzialną za barierę ochronną, a jego warstwa rogowa (stratum corneum) zapobiega nadmiernej utracie wody.

Skóra właściwa (dermis), zawierająca kolagen, elastynę oraz glikozaminoglikany, odpowiada za elastyczność i wytrzymałość skóry. Zawiera również naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe oraz gruczoły łojowe i potowe, które uczestniczą w regulacji nawilżenia i ochronie przed drobnoustrojami.

Tkanka podskórna (subcutis) to warstwa tłuszczowa, która pełni funkcję izolacyjną i amortyzującą, wspomagając utrzymanie ciepłoty ciała oraz ochronę narządów wewnętrznych.

Funkcje skóry

Skóra pełni wiele funkcji fizjologicznych, które obejmują ochronę przed czynnikami mechanicznymi, chemicznymi oraz drobnoustrojami. Posiada zdolność do odbierania bodźców zewnętrznych dzięki receptorom czuciowym, umożliwiając reakcję na ból, dotyk czy temperaturę. Bierze również udział w termoregulacji poprzez rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych oraz wydzielanie potu, co umożliwia chłodzenie organizmu w warunkach wysokiej temperatury.

Dzięki barierze lipidowej zapobiega utracie wody przez naskórek, a odpowiednia produkcja sebum, czyli łoju skórnego, zapewnia jej elastyczność i miękkość. Kolejną istotną funkcją jest synteza witaminy D3, zachodząca pod wpływem promieniowania UVB, co ma kluczowe znaczenie dla metabolizmu wapnia i zdrowia układu kostnego.

Przyczyny suchości skóry

Suchość skóry (xerosis cutis) objawia się szorstkością, łuszczeniem i napięciem, często ze świądem. Może występować fizjologicznie, np. w procesie starzenia, gdy spada produkcja lipidów naskórkowych i zdolność skóry do wiązania wody. Bywa też skutkiem chorób dermatologicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca czy egzema, w których zaburzenia bariery skórnej i przewlekły stan zapalny nasilają TEWL (przeznaskórkową utratę wody).

Czynniki środowiskowe i inne 

Czynniki środowiskowe, jak niska wilgotność powietrza, wiatr, wysokie temperatury, czy częste mycie silnymi detergentami, uszkadzają warstwę lipidową, powodując odwodnienie. Dieta uboga w niezbędne kwasy tłuszczowe, niedobory mikroelementów oraz zaburzenia hormonalne, zwłaszcza niedoczynność tarczycy, również zwiększają ryzyko suchości skóry. Infekcje grzybicze także mogą być problemem.

Witaminy na nawilżenie skóry

Suplementacja witaminami może wspierać leczenie i profilaktykę suchości skóry, zwłaszcza gdy wynika ona z niedoborów żywieniowych.

Najbardziej istotne A i E

Witamina A (retinol i jego pochodne) reguluje proliferację keratynocytów (rozwój komórek skórnych) i syntezę lipidów w naskórku, co wzmacnia barierę ochronną. Jej niedobór prowadzi do rogowacenia i nadmiernego złuszczania skóry. Witamina E jako silny przeciwutleniacz, chroni lipidy naskórkowe przed peroksydacją, potencjalnie sprzyjając utrzymaniu nawilżenia i elastyczności skóry.

Grupa B

Witaminy z grupy B, zwłaszcza niacyna (B3) i biotyna (B7), wpływają na metabolizm białek oraz lipidów i funkcję ochronną naskórka. Niedobory obu sprzyjają suchości, łuszczeniu i podrażnieniom.

Witamina C

Witamina C jest niezbędna do syntezy kolagenu, który stanowi jeden z najważniejszych czynników utrzymujących nawilżenie tkanek. Co więcej, wspomaga ochronę organizmu przed stresem oksydacyjnym.

Minimalne poziomy zapotrzebowania na witaminy ważne dla skóry

• * RAE (Retinol Activity Equivalents) – jednostka aktywności witaminy A, obejmująca retinol i karotenoidy.
• **TE (Tocopherol Equivalents) – jednostka aktywności witaminy E, uwzględniająca tokoferole i tokotrienole.
• ***NE (Niacin Equivalents) – jednostka witaminy B3, obejmująca niacynę i tryptofan przekształcany w niacynę.

Źródła:

• Januszewski, J., Forma, A., Zembala, J., Flieger, M., Tyczyńska, M., Dring, J. C., Dudek, I., Świątek, K., & Baj, J. (2023). Nutritional Supplements for Skin Health-A Review of What Should Be Chosen and Why. Medicina (Kaunas, Lithuania), 60(1), 68. https://doi.org/10.3390/medicina60010068
• Park K. (2015). Role of micronutrients in skin health and function. Biomolecules & therapeutics, 23(3), 207–217. https://doi.org/10.4062/biomolther.2015.003
• Szyszkowska, B., Lepecka-Klusek, C., Kozłowicz, K., Jazienicka, I., & Krasowska, D. (2014). The influence of selected ingredients of dietary supplements on skin condition. Postepy dermatologii i alergologii, 31(3), 174–181. https://doi.org/10.5114/pdia.2014.40919