Grypa typu A - objawy, przebieg, leczenie

Grypa jest zakaźną chorobą układu oddechowego, wywoływaną przez wirusy grypy, które infekują głównie nos i gardło, niejednokrotnie stwarzając również zagrożenie infekcji płuc. Wirusy grypy występują w czterech typach – A, B, C i D. Grypę u ludzi wywołują najczęściej wirusy grypy typu A i B.

1. Typ A – szczególnie niebezpieczny
2. Grypa i jej powikłania
3. Jak dochodzi do zakażenia?
4. Jak przebiega grypa typu A?
5. Szczepionka jako preferowana profilaktyka
6. Leki przeciwwirusowe
7. Leki przeciwzapalne
8. Witaminy jako leki na grypę
9. Inne witaminy przeciwwirusowe
10. Antybiotyki i probiotyki
11. Domowym sposobem
12. Im szybciej, tym lepiej  

Typ A – szczególnie niebezpieczny

Najlepiej poznany jest tutaj wirus grypy A, który stanowi największe wyzwanie epidemiologiczne, gdyż wywołuje infekcje nie tylko u ludzi, ale również u innych gatunków – ssaków i ptaków. Typ A cechuje się dużą zmiennością genetyczną i potencjałem zakaźnym, i odpowiada za lokalne epidemie i globalne pandemie. Przy czym grypa typu A uznawana jest przez specjalistów za najbardziej niebezpieczną postać tej choroby.

Wirusy grypy typu A należą do rodziny Orthomyxoviridae i cechują się kształtem kuli, której średnica wynosi zwykle 80–120 nanometrów. Ich genom tworzony jest przez osiem wspólnie sprzężonych  segmentów kwasu rybonukleinowego (RNA). Wirusy typu A infekują zarówno przedstawicieli naszego gatunku, jak też inne gatunki ssaków, w tym świnie, foki i konie, a także ptaki. Za infekcje pojawiające się u ludzi odpowiadają najczęściej podtypy H1N1, H3N2, H1N2, które mogą ulegać kolejnym mutacjom punktowym. A ponieważ w przeciągu ostatnich 100 lat wystąpiły na świecie cztery pandemie grypy, po każdej z nich pojawiły się nowe szczepy wirusów grypy typu A.

Grypa i jej powikłania

Ogólnie grypa, a w szczególności grypa typu A, jest jedną z najczęściej występujących we wszystkich grupach wiekowych, wirusowych chorób zakaźnych, istotnie przyczyniającą się do zachorowalności i śmiertelności ludzi praktycznie na całym świecie. Otóż każdego roku na grypę zapada 5–10% osób dorosłych i 20–30% dzieci, przy czym 3–5 mln ludzi przechodzi tę chorobę bardzo ciężko, z czego – niestety – mniej więcej 1 mln umiera.

Teoretycznie każdy może przechodzić ciężko grypę typu A, jednak niektóre osoby są bardziej narażone od innych na wystąpienie poważnych powikłań zdrowotnych. Dotyczy to w pierwszej kolejności seniorów w wieku powyżej 65 lat, osób w każdym wieku obarczonych takimi przewlekłymi schorzeniami, jak astma, cukrzyca i choroba niedokrwienna serca, ludzi otyłych ze wskaźnikiem masy ciała ponad 40, jak również ciężarnych kobiet i dzieci poniżej piątego roku życia.

A do najcięższych powikłań przebiegu grypy typu A należy zaliczyć:

• wirusowe zapalenie płuc
• wtórne bakteryjne zakażenie układu oddechowego
• sepsę
• zapalenie i rozpad mięśni (rabdomiolizę)
• ostrą niewydolność nerek
• zapalenie mózgu i opon mózgowych
• zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego
• niewydolność krążenia
• nagły zgon sercowy

Jak dochodzi do zakażenia?

Wirusy grypy typu A rozprzestrzeniają się głównie poprzez drobne, rozproszone w powietrzu kropelki tworzące aerozol, gdy osoby chore na grypę kaszlą, kichają i mówią. Osoby znajdujące się w pobliżu chorego wdychają taki aerozol i w ten sposób zarażają się grypą. W tym przypadku mówimy o kropelkowej drodze zakażenia.

Wprawdzie rzadziej, ale grypą typu A można zarazić się również dotykając powierzchni lub przedmiotu, na którym znajduje się wirus grypy, a następnie dotykając tą samą dłonią ust, nosa lub oczu.

Największe ryzyko zarażenia osób z bliskiego otoczenia chorego występuje na przestrzeni pierwszych trzech dni od pojawienia się pierwszych objawów grypy. Jednak niektórzy dorośli, pomimo dobrego samopoczucia, mogą zarażać już dzień przed wystąpieniem pierwszych objawów, a później nawet do siedmiu dni od wystąpienia pierwszych objawów. Z kolei małe dzieci i ludzie z obniżoną odpornością mogą zarażać relatywnie jeszcze dość długo, po ustąpieniu pełnych objawów grypy typu A.

Jak przebiega grypa typu A?

Moment kontaktu z wirusem grypy typu A i pierwsze objawy choroby dzielą zazwyczaj dwa dni, choć przedział ten może się wahać od jednego do czterech. Grypa typu A atakuje najczęściej nagle, a pierwsze jej objawy obejmują osłabienie i uczucie zmęczenia, którym towarzyszy ból głowy, mięśni i stawów. Wysoka gorączka i dreszcze pojawiają się zwykle w następnej kolejności, a później dołączają do nich kolejne charakterystyczne objawy, takie jak suchość i ból gardła i nosogardzieli, suchy kaszel i wodnisty katar.

Na wczesnym etapie grypy typu A mogą pojawić się również u niektórych osób wymioty i biegunki, choć problem ten, częściej niż dorosłych, dotyka małych dzieci. Jeżeli nie wystąpią powikłania, ciężkie objawy grypy typu A ustępują zwykle samoistnie po 3-7 dniach, choć kaszel, zmęczenie i uczucie rozbicia mogą się jeszcze utrzymywać nawet do 2 tygodni.

Szczepionka jako preferowana profilaktyka

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania grypie typu A, zgodnie z aktualnymi wytycznymi medycznymi, jest systematyczne, coroczne szczepienie ochronne. Należy jednak pamiętać, że skuteczność ochronna zależy w przypadku grypy głównie od stopnia dopasowania antygenowego wirusa szczepionki do wirusa dominującego w danym sezonie grypowym. Tak więc szczepienie nie daje nam 100-procentowej pewności uniknięcia choroby.

Leki przeciwwirusowe

Dlatego też, gdy u kogoś pojawią się pierwsze objawy grypy typu A, obecnie specjaliści zalecają szybkie rozpoczęcie podawania leków przeciwwirusowych. Środki te ograniczają bowiem replikację wirusa w organizmie, a tym samym łagodzą objawy chorobowe i skracają czas utrzymywania się ich u chorego. Ponadto, co niezwykle istotne, zmniejszają ryzyko występowania tych powikłań pogrypowych, które są najczęstszą przyczyną zgonów w efekcie zakażenia wirusem grypy typu A.

Ponieważ jednak skuteczność terapeutyczna leków przeciwwirusowych jest zależna od czasu podania, dlatego terapia z ich wykorzystaniem powinna zostać wdrożona nie później, jak 36 godzin od pojawienia się pierwszych objawów chorobowych.

Leki przeciwzapalne

Bardzo ważną rolę w leczeniu grypy typu A odgrywają też środki z grupy niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Otóż leki z tej grupy znoszą objawy bólowe i gorączkowe, działając ogólnie przeciwzapalnie. Jest to o tyle istotne, że niekontrolowana, silna reakcja zapalna staje się przy infekcji wirusowej problemem samym w sobie i nieraz może nawet prowadzić do sytuacji zagrożenia życia.

Jednocześnie badania ostatnich lat dowiodły, że większość niesterydowych leków przeciwzapalnych działa nie tylko objawowo, ale też przyczynowo, jako środki o aktywności stricte przeciwwirusowej.

Witaminy jako leki na grypę

W leczeniu grypy typu A ważną rolę mogą odgrywać również niektóre witaminy. Przykładowo potwierdzoną naukowo metodą leczenia grypy jest tzw. megadawkowanie witaminy C. Metoda ta polega na podawaniu 1000 mg kwasu askorbinowego co godzinę przez pierwsze 6 godzin od pojawienia się pierwszych objawów choroby, a następnie 1000 mg trzy razy dziennie, i przynosi skutek – zgodnie z wynikami badań klinicznych – w postaci zmniejszenia o 85% objawów grypy w grupie witaminy C, w porównaniu z grupą kontrolną.

Z grona witamin testowanych w zakażeniach wirusem grypy typu A, czołową pozycję odnośnie skuteczności przeciwgrypowej zajęła witamina E. Wprawdzie witamina E nie wykazuje specyficznej aktywności przeciwwirusowej, jednak skutecznie ochrania zaatakowane wirusami grypy płuca, dzięki swojej niezwykle silnej aktywności antyoksydacyjnej, wykazywanej w tłuszczowym środowisku błon biologicznych pęcherzyków płucnych.

Jak dowiodły badania, witamina E działa synergistycznie z lekami przeciwwirusowymi. Tak więc w opinii specjalistów prowadzących te badania, witamina E może być zalecana jako środek terapeutyczny, skierowany do leczenia grypy, w tym oczywiście grypy typu A.

Inne witaminy przeciwwirusowe

Z kolei witamina B12 okazuje się składnikiem pokarmowym o szczególnie silnej właściwości obniżania tzw. wirulencji, czyli zdolność wirusów do wnikania, namnażania się oraz uszkadzania tkanek. Otóż witamina B12, jak zaobserwowano w badaniach, blokuje białko furyny, które odpowiada za wnikanie wirusów, m.in. wirusów grypy typu A, do komórek organizmu gospodarza.

Warte odnotowania są jeszcze zdolności blokowania wnikania wirusów do komórek, wykazywane przez trzy witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - K2, D3 i A. W prowadzonych pod tym kątem badaniach, siła blokowania przez te witaminy wnikania wirusów do komórek układała się w następującej kolejności:

• pierwsze miejsce – witamina K2
• drugie miejsce – witamina A
• trzecie miejsce – witamina D3

Przy czym witamina K2 okazała się cząsteczką o potencjalnie najsilniejszych właściwościach blokujących wnikanie wirusów do komórek ludzkich tkanek, spośród stu molekuł naturalnych, przetestowanych w tych badaniach.

Antybiotyki i probiotyki

Częstym powikłaniem grypy typu A, choć na szczęście nie najgroźniejszym, jest zakażenie bakteryjne układu oddechowego. Gdy symptomy choroby wskazują na pojawienie się tego problemu, choremu podawany jest antybiotyk.

Natomiast niezwykle ważne jest, dla uniknięcia dalszych powikłań, uzupełnianie niszczonej antybiotykami mikroflory jelitowej, w trakcie antybiotykoterapii i jakiś czas od jej zakończenia. Mikroflorę albo możemy odbudowywać poprzez przyjmowanie uodpornionych na antybiotyki bakterii probiotycznych, albo specjalnych szczepów drożdży probiotycznych, niewrażliwych na antybiotyki.

Przy czym drożdże probiotyczne mogą zostać włączone do terapii grypy, w tym grypy typu A, niezależnie od antybiotykoterapii, szczególnie gdy choroba objawia się dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, gdyż – jak dowiedziono w badaniach – wykazują one aktywność stricte przeciwwirusową.

Domowym sposobem

Z uwagi na problem lekooporności, wynikający z szybkiej ewolucji wirusów grypy, w tym z grupy A, a tym samym pilną potrzebę poszukiwania nowych leków przeciwgrypowych, przebadano w ostatnich latach wiele naturalnych środków rodem z domowej apteczki, cieszących się ludową opinią środków o wysokiej skuteczności w leczeniu tej choroby.

Pokłosiem tych badań były ustalenia, że białka mleka oraz aktywne biologicznie składniki miodu, herbaty, malin, czarnych porzeczek, czarnego bzu, sosny i czosnku hamują wnikanie i replikację wirusów grypy, przez co spełniają kryteria środków przeciwgrypowych, nawet w aspekcie ich potencjalnych zastosowań klinicznych. W kontekście leczenia grypy typu A, na szczególną uwagę zasługują też trzy popularne przyprawy kuchenne – imbir, cynamon i tymianek, jak bowiem się okazuje, ich aktywne biologicznie składniki aromatyczne wykazują aktywność przeciwwirusową, skierowaną konkretnie przeciwko wirusom grypy typu A.

Im szybciej, tym lepiej  

Jak jednak się okazuje, w przypadku domowych sposobów na grypę obowiązuje ta sama zasada, co przy stosowaniu leków przeciwwirusowych na receptę – na najwyższą skuteczność terapii możemy liczyć wtedy, gdy dany środek – przykładowo mleko z miodem, herbatę z sokiem, herbatkę imbirową lub kanapkę z czosnkiem – zastosujemy do 36 godzin od momentu pojawienia się pierwszych objawów chorobowych.

Autor: Sławomir Ambroziak

Źródła:

• https://www.nfid.org/resource/influenza-flu-treatment/        
• https://www.monz.pl/Grypa-stan-wiedzy-leczenie-i-zapobieganie,139060,0,2.html
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4032839/ 
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10543583/