Oczar wirginijski - właściwości i działanie

Oczar wirginijski (Hamamelis virginiana) to roślina od wieków stosowana w Ameryce Północnej, a rdzenni jej mieszkańcy używali tej rośliny do leczenia ran, stanów zapalnych skóry i dolegliwości trawiennych. Pierwsze oficjalne wzmianki o jej właściwościach pochodzą z XVII wieku, gdy europejscy osadnicy włączyli ją do fitoterapii ludowej. Obecnie stanowi ważny składnik niektórych kosmetyków, co wynika z właściwości przeciwzapalnych, przeciwutleniających, ściągających i poprawiających mikrokrążenie. 

1. Charakterystyka oczaru
2. Najważniejsze substancje aktywne
3. Badania nad oczarem
4. Preparaty z oczarem

Charakterystyka oczaru

Oczar wirginijski to niewielkie drzewo dorastające do 3–6 metrów wysokości. Naturalnie występuje w lasach liściastych i na wilgotnych glebach Ameryki Północnej, głównie we wschodnich Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, gdzie porasta doliny rzek i podmokłe tereny. Ma szeroką koronę i charakterystyczne, faliste liście o jasnozielonym kolorze latem i żółtym lub pomarańczowym jesienią. Liście mają eliptyczny kształt z nieregularnym brzegiem i są pokryte delikatnym owłosieniem. Kwiaty są drobne, żółte i pojawiają się późną jesienią, a owoc w formie małej kapsuły pęka po dojrzeniu, wyrzucając nasiona na kilka metrów. 

Najważniejsze substancje aktywne

Najważniejsze substancje aktywne w oczarze wirginijskim to taniny, flawonoidy i olejki eteryczne. Taniny, głównie hamamelitany, występują w wysokim stężeniu w korze i liściach, odpowiadając za właściwości ściągające i antyseptyczne. Flawonoidy, takie jak kwercetyna i kemferol, to naturalne związki polifenolowe obecne w liściach. Olejki eteryczne zawierają niewielkie ilości eugenolu oraz innych lotnych związków, nadając ekstraktom charakterystyczny zapach.

Badania nad oczarem

Oczar wirginijski to roślina o wielu dobroczynnych właściwościach, które zostały potwierdzone naukowo. Badania przeprowadzone na przestrzeni lat pokazują jego skuteczność w pielęgnacji skóry i łagodzeniu stanów zapalnych. Jakie efekty wykazały eksperymenty?

Oczar wirginijski a stany zapalne skóry

Już w latach 90. naukowcy porównywali działanie oczaru z hydrokortyzonem i innymi preparatami przeciwzapalnymi. Wyniki były obiecujące – krem z oczarem redukował rumień UV i łagodził stany zapalne skóry, zwłaszcza w formule z fosfatydylocholiną. Chociaż hydrokortyzon okazał się silniejszy, oczar stanowił naturalną, dobrze tolerowaną alternatywę.

W przypadku atopowego zapalenia skóry destylat oczarowy pomagał zmniejszyć świąd i zaczerwienienie. Co prawda jego skuteczność nie przewyższała samej bazy kosmetycznej, ale był dobrze tolerowany przez skórę.

Oczar w kosmetykach po opalaniu

Kremy po opalaniu zawierające 10% destylatu oczarowego wykazały wyjątkową skuteczność w redukcji rumienia UVB. W testach wykazano, że obniżały zaczerwienienie skóry o 20–27%, przewyższając inne testowane preparaty. To sprawia, że oczar wirginijski może być świetnym składnikiem łagodzących balsamów po opalaniu.

Bezpieczny dla dzieci – skuteczność w pielęgnacji skóry niemowląt

Nowsze badania potwierdziły skuteczność oczaru w pielęgnacji skóry dzieci. W eksperymencie z udziałem 309 maluchów porównano działanie maści z oczarem i dekspantenolem. Oba preparaty okazały się równie skuteczne, łagodząc podrażnienia skóry. Co więcej, aż 99,1% lekarzy i 98,2% rodziców oceniło działanie maści z oczarem jako pozytywne.

Oczar a pielęgnacja skóry kobiet po menopauzie

Ciekawych wyników dostarczyło badanie nad kremem dopochwowym z oczarem. U 20 kobiet po menopauzie zauważono znaczną poprawę nawilżenia błony śluzowej – aż 80% pacjentek doświadczyło całkowitego wyeliminowania suchości już po tygodniu stosowania. Efekt nawilżenia pojawiał się w ciągu 2 minut i utrzymywał średnio przez 11,3 godziny. Co ważne, preparat był dobrze tolerowany – ewentualne działania niepożądane, takie jak częstomocz, biegunka czy plamienie, miały łagodny przebieg.

Ogólny opis oczaru

Preparaty z oczarem

Na rynku dostępnych jest wiele produktów zawierających ekstrakt z oczaru wirginijskiego. Najczęściej spotykane to hydrolaty, toniki, kremy, maści, żele i preparaty farmaceutyczne do stosowania miejscowego. W hydrolatach stężenie wynosi zazwyczaj od 10% do 30%. W maściach i kremach na żylaki lub hemoroidy zawartość ekstraktu sięga 5–20%. W suplementach diety oczar występuje rzadziej, jednak można spotkać preparaty w kapsułkach zawierające od 200 do 500 mg ekstraktu. Produkty farmaceutyczne, jak czopki i maści na hemoroidy, mogą mieć nawet 50% ekstraktu.

Kiedy stosuje się oczar miejscowo na problemy z naczyniami krwionośnymi, warto rozważyć włączenie pewnych środków wzmacniających organizm od wewnątrz. Dobrym przykładem może być diosmina, która naturalnie występuje m.in. w cytrusach i cieszy się dużym poparciem literatury naukowej.

Źródła:

• Wolff HH, Kieser M. Hamamelis in children with skin disorders and skin injuries: results of an observational study. Eur J Pediatr. 2007 Sep;166(9):943-8. doi: 10.1007/s00431-006-0363-1. Epub 2006 Dec 20. PMID: 17177071.
• Hughes-Formella BJ, Bohnsack K, Rippke F, Benner G, Rudolph M, Tausch I, Gassmueller J. Anti-inflammatory effect of hamamelis lotion in a UVB erythema test. Dermatology. 1998;196(3):316-22. doi: 10.1159/000017904. PMID: 9621139.
• Korting HC, Schäfer-Korting M, Hart H, Laux P, Schmid M. Anti-inflammatory activity of hamamelis distillate applied topically to the skin. Influence of vehicle and dose. Eur J Clin Pharmacol. 1993;44(4):315-8. doi: 10.1007/BF00316465. PMID: 8513841.
• Korting HC, Schäfer-Korting M, Klövekorn W, Klövekorn G, Martin C, Laux P. Comparative efficacy of hamamelis distillate and hydrocortisone cream in atopic eczema. Eur J Clin Pharmacol. 1995;48(6):461-5. doi: 10.1007/BF00194335. PMID: 8582464.
• Henneicke-von Zepelin HH, Williams R, Havemeister W, Wigger-Alberti W, Nolte KU. Clinical trial shows lasting function of a new moisturizing cream against vaginal dryness. Wien Med Wochenschr. 2017 May;167(7-8):189-195. English. doi: 10.1007/s10354-016-0536-0. Epub 2017 Jan 13. PMID: 28091974.