Przytulia czepna - właściwości i zastosowanie

Przytulia czepna (Galium aparine) to surowiec zielarski, który ma długą tradycję zastosowania przez ludzi. Wyciąg z tego zioła jest jednym ze składników preparatów galenowych. Preparaty galenowe, nazwane na cześć starożytnego greckiego lekarza Galena, to mieszanki przygotowywane według receptur opierających się o naturalne składniki, głównie roślinne.

1. Charakterystyka przytulii
2. Właściwości przytulii
3. Dawkowanie przytulii
4. Zastosowania przytulii - kto może skorzystać?

Charakterystyka przytulii

Występowanie 

Ponad 100 lat temu zaczęto opisywać przytulię za pomocą współczesnych metod badawczych, dziś wciąż jest przedmiotem eksperymentów związanych m.in. z detoksykacją. Przytulia czepna, znana również jako przytulia właściwa, tudzież marzanka, to roślina z rodziny marzanowatych (Rubiaceae), która rozpowszechniła się na obszarach Europy, Azji i Ameryki Północnej. Porasta wilgotne tereny takie jak brzegi rzek, wilgotne łąki, lasy oraz pola uprawne. Jej charakterystyczny wygląd sprawia, że jest łatwo rozpoznawalna.

Wygląd

Przytulia czepna ma cienkie łodygi do 2 metrów długości, pokryte haczykowatymi włoskami, które ułatwiają wspinanie się. Zjawisko wspinania się w przypadku przytulii ma szczególne znaczenie, gdyż jest ona w tym wyjątkowo efektywna.

Dzięki tej właściwości lepiej poznano mechanizmy, za pośrednictwem których rośliny mogą aktywnie zwiększać swoją powierzchnię. Lancetowate liście w tym rodzaju marzanki ułożone są w okółkach po 6-8 wokół łodygi. Drobne, białe kwiaty tworzą luźne kwiatostany, a kuliste owoce, zwane rozłupkami, również pokryte są haczykowatymi włoskami, co wspomaga rozsiewanie nasion.

Ogólna charakterystyka przytulii czepnej

Właściwości przytulii

Stany zapalne w organizmie

Wśród składników aktywnych przytulii czepnej znajdują się irydoidy, kwasy organiczne, takie jak galusowy oraz kawowy, a także specyficzne flawonoidy i saponiny. Irydoidy, takie jak asperulozyd, wykazują potencjał w kierunku regulacji reakcji zapalnych w organizmie. Mogą one hamować działanie niektórych prozapalnych cytokin, choć potrzebne są jeszcze badania z udziałem ludzi, by potwierdzić, w jakich przypadkach konkretnie znajdują zastosowanie. Kwasy galusowy i kawowy, z kolei, są silnymi przeciwutleniaczami, które chronią komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Flawonoidy to kolejny przykład grupy substancji o potencjale antyoksydacyjnym, a dowodów klinicznych na ich działanie nie brakuje. Dotyczy to wpływu na prewencję i terapię wielu schorzeń cywilizacyjnych.

Usuwanie nadmiaru płynów z organizmu i łagodzenie obrzęków

Kolejne cenne substancje w przytulii to saponiny. Wykazują one właściwości moczopędne, co może wspomagać usuwanie nadmiaru płynów z organizmu i łagodzeniu obrzęków. Mechanizm ten polega na ułatwieniu płynom przenikanie przez błony komórkowe, co ułatwia eliminację niektórych metabolitów i toksyn.

Dawkowanie przytulii

Przytulia czepna może być stosowana w różnych formach, w tym jako napar, ekstrakt, sok ze świeżych roślin, nalewka czy suplementy diety w postaci tabletek. Standardowe dawkowanie naparu z przytulii czepnej obejmuje zazwyczaj 1-2 łyżeczki suszonego ziela na szklankę wrzącej wody, pozostawione do zaparzenia na około 10-15 minut.

Ekstrakty i nalewki są zazwyczaj dawkowane zgodnie z zaleceniami producenta, najczęściej w zakresie 2-4 ml na porcję. W przypadku suplementów dawkowanie wynosi z reguły do 500 mg dziennie, jednak dokładna ilość zależy od indywidualnych potrzeb czy standaryzacji ekstraktu, czyli zawartości konkretnych substancji bioaktywnych.

Dawkowanie suplementu

Przytulia czepna dobrze współdziała z innymi ziołami o podobnym działaniu, takimi jak pokrzywa, skrzyp polny, czy mniszek lekarski. Kombinacja tych roślin może potęgować działanie oczyszczające, moczopędne i wzmacniające. Przy stosowaniu przytulii czepnej należy jednak zachować ostrożność i konsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą, zwłaszcza w przypadku stosowania jej w połączeniu z innymi ziołami czy lekami.

Zastosowania przytulii - kto może skorzystać?

Zioła moczopędne są często stosowane w przypadkach, w których pożądane jest redukcja nadmiaru płynów w organizmie, zwłaszcza w sytuacjach, takich jak łagodne obrzęki, które mogą być wynikiem długotrwałego stania lub siedzenia, a także w celu łagodzenia uczucia ciężkości nóg spowodowanego innymi problemami. Surowce zielarskie o działaniu diuretycznym pomagają również w zarządzaniu łagodnymi formami nadciśnienia tętniczego. Zioła moczopędne są też niekiedy wykorzystywane jako wsparcie w leczeniu infekcji dróg moczowych. Sporą uwagę zwracają na nie też osoby startujące w sportach sylwetkowych czy pracujących w modelingu.

Źródła:

• Bauer, G., Klein, M. C., Gorb, S. N., Speck, T., Voigt, D., & Gallenmüller, F. (2011). Always on the bright side: the climbing mechanism of Galium aparine. Proceedings. Biological sciences, 278(1715), 2233–2239. https://doi.org/10.1098/rspb.2010.2038
• Ilina, T., Kashpur, N., Granica, S., Bazylko, A., Shinkovenko, I., Kovalyova, A., Goryacha, O., & Koshovyi, O. (2019). Phytochemical Profiles and In Vitro Immunomodulatory Activity of Ethanolic Extracts from Galium aparine L. Plants (Basel, Switzerland), 8(12), 541. https://doi.org/10.3390/plants8120541
• Bokhari, J., Khan, M. R., Shabbir, M., Rashid, U., Jan, S., & Zai, J. A. (2013). Evaluation of diverse antioxidant activities of Galium aparine. Spectrochimica acta. Part A, Molecular and biomolecular spectroscopy, 102, 24–29. https://doi.org/10.1016/j.saa.2012.09.056