Witamina K2 - co to jest i na co pomaga?

Witamina K2, znana również jako menachinon, jest jednym z rodzajów witaminy K, obok witaminy K1, zwanej filochinonem. Ob rodzaje pełnią kluczowe role w organizmie, choć ich właściwości różnią się w pewnych aspektach. W 1929 roku Henrik Dam prowadząc eksperymenty na kurczakach w Instytucie Biochemii na Uniwersytecie w Kopenhadze zauważył, że kurczęta karmione dietą ubogą w tłuszcze cierpiały na przedłużone krwawienie po zabiegach, co dało początek odkryciom naukowym związanym z tym niezwykle ważnym dla zdrowia związkiem.

1. Nazwa witaminy K
2. Znaczenie witaminy K
3. Rodzaje witaminy K2
4. Zalecenia odnośnie poziomu podaży witaminy K
5. Witamina K w połączeniach

Nazwa witaminy K

Początkowo obserwacje związane z krwawieniem kurczaków przypisywano niedoborowi witaminy C, ale szybko stało się jasne, że przyczyna leży gdzie indziej. W dalszych badaniach okazało się, że nie jest to również wina niedoborów dotychczas znanych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D i E. H. Dam zidentyfikował lucernę jako produkt będący źródłem substancji, która okazała się nowym rodzajem witaminy. Nazwał ją witaminą K, od słowa "Koagulation" (krzepnięcie).

Wkrótce potem, w 1935 roku, amerykański biochemik Edward Adelbert Doisy z Uniwersytetu Saint-Louis rozpoczął niezależne badania nad tą witaminą, prowadząc do odkrycia jej chemicznej struktury i syntezy. Za swoje przełomowe badania nad witaminą K, Henrik Dam i Edward Adelbert Doisy zostali uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1943 roku. Ich odkrycia były ważne nie tylko dla nauk biologicznych, ale także dla medycyny, gdyż doprowadziły do lepszego zrozumienia procesów krzepnięcia krwi, co miało niezwykle duże znaczenie w czasach wojny światowej.

Znaczenie witaminy K

Witamina K w obu postaciach (K1 i K2) uczestniczy w aktywacji białek odpowiedzialnych za krzepnięcie, co polega na przekształceniu protrombiny w fibrynę. To, co wyróżnia witaminę K2, to jej znaczenie dla zdrowia kości oraz systemu sercowo-naczyniowego. Ta witamina odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia kości poprzez aktywację osteokalcyny – białka, które wiąże wapń i umieszcza go w tkance kostnej, zapewniając jej wytrzymałość i gęstość. Ta funkcja ma bezpośrednie przełożenie na prewencję takich schorzeń jak osteoporoza, szczególnie wśród osób starszych, u których ryzyko osłabienia kości jest wyższe.

Oprócz wpływu na zdrowie kości, witamina K2 poprzez regulację gospodarki wapniowej ma również znaczenie dla zdrowia serca i naczyń krwionośnych. Uczestniczy w zapobieganiu odkładaniu się wapnia w ścianach tętnic, co jest znanym pato-mechanizmem miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych.

Co ciekawe, witamina K jest jedyną, którą podaje się z zewnątrz noworodkom, aby zapobiec problematycznym krwawieniom.

Rodzaje witaminy K2

Witamina K2 występuje w różnych formach, z których najważniejsze to MK-4 i MK-7. MK-4 znajduje się głównie w produktach zwierzęcych, takich jak podroby i mięsa, natomiast MK-7 jest obecna w fermentowanych produktach spożywczych, takich jak natto (fermentowana soja), czy niektóre przetwory mleczne.

Witamina K2 może być jeszcze produkowana przez bakterie w jelicie grubym. Rola mikrobioty jelitowej w syntezie witaminy K jest jednym z wielu powodów, dla których stan funkcjonalny jelit i równowaga bakteryjna są uznawane za ważne dla ogólnego stanu zdrowia. Proces ten odbywa się poprzez przemiany metaboliczne zachodzące w organizmach różnych szczepów bakterii jelitowych, które mają zdolność do biosyntezy menachinonów. Zachowanie zdrowej mikrobioty jelitowej, na przykład poprzez dietę bogatą w błonnik i fermentowane produkty spożywcze, czy probiotykoterapię, może wspierać wewnętrzną produkcję witaminy K2 oraz przyczyniać się do łatwiejszego dbania o stan odżywienia.

Źródła i zawartość witamin K1 i K2

Tabela: Najlepsze źródła witaminy K.

Zalecenia odnośnie poziomu podaży witaminy K

Szacuje się, że dzienne spożycie witaminy K2 powinno wynosić od 45 do 90 µg, ale te liczby mogą się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia. Często stosuje się przelicznik, według którego osoby dorosłe powinny spożywać 1 µg na każdy kilogram masy ciała. Suplementacja witaminy K2 powinna być przemyślana, zwłaszcza w kontekście osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Może ona bowiem wpływać na skuteczność tych leków, dlatego jej stosowanie musi być wtedy skonsultowane z lekarzem.

Suplementy z witaminą K2 zwykle oferują dawki w zakresie od 45 µg do kilkuset mikrogramów na porcję. Dawkowanie zależy od formy witaminy K2 (MK-4 vs. MK-7) oraz od celu suplementacji. Jako że jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, zaleca się te preparaty przyjmować wraz z posiłkiem.

Witamina K w połączeniach

Często witamina K2 jest łączona z innymi suplementami, takimi jak witamina D, wapń i magnez, aby w bardziej holistyczny sposób móc wesprzeć jak najwięcej funkcji organizmu. Połączenie witaminy K2 z witaminą D jest popularne, ponieważ obie te witaminy współdziałają w utrzymaniu zdrowia kości. Witamina D pomaga w absorpcji wapnia, a witamina K2 pomaga w jego prawidłowym wykorzystaniu. Dla dodatkowego wsparcia kości witamina K2 może być łączona z wapniem i magnezem. W połączeniu z magnezem może być cennym uzupełnieniem diety osób narażonych na choroby sercowo-naczyniowe.

Źródła:

Cockayne S, Adamson J, Lanham-New S, Shearer MJ, Gilbody S, Torgerson DJ. Vitamin K and the prevention of fractures: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Arch Intern Med. 2006 Jun 26;166(12):1256-61. doi: 10.1001/archinte.166.12.1256. Erratum in: JAMA Intern Med. 2018 Jun 1;178(6):875-876. PMID: 16801507.