Złamanie kości - diagnoza, leczenie powrót do treningu

Złamanie kości to przerwanie ciągłości struktury kostnej na skutek działania siły przekraczającej wytrzymałość tkanki kostnej. Może ono dotyczyć każdej kości w ciele, od małych kości dłoni po duże kości udowe. W zależności od siły działającej na kość wyróżnia się różne rodzaje złamań, takie jak: złamania zamknięte, otwarte, kompresyjne czy wieloodłamowe. Każde złamanie wymaga odpowiedniej diagnozy oraz leczenia, aby uniknąć powikłań i wspierać prawidłową regenerację. Dowiedz się jak przebiega diagnostyka złamania kości, jakie leczenie może zostać podjęte i kiedy można wrócić do treningów. 

1. Objawy złamania kości
2. Złamanie kości - diagnostyka
3. Leczenie złamań kości
4. Rodzaje mechanizmów powodujących złamanie
5. Jak wygląda proces regeneracji kości?
6. Jak długo regenerują się kości po złamaniu?
7. Dieta podczas regeneracji złamania
8. Jakie jeszcze suplementy można wykorzystać do przyspieszenia zrostu kości?
9. Co warto zapamiętać?

Objawy złamania kości

Złamanie kości nie zawsze jest widoczne gołym okiem, jednak występują pewne symptomy, które będą wskazywać, że mogło dojść do uszkodzenia struktury kostnej. Poniższe objawy mogą wskazywać, że konieczna jest szersza diagnostyka, o której napisałem w kolejnym akapicie. Jakie objawy mogą świadczyć o złamaniu?

Ból

Ból jest najczęściej pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem złamania. Może wystąpić natychmiast po urazie i nasilać się przy ruchu, dotyku lub obciążeniu kończyny. W przypadku złamań patologicznych ból może narastać stopniowo, zanim dojdzie do całkowitego przerwania ciągłości kości.

Obrzęk

Obrzęk w miejscu złamania jest spowodowany uszkodzeniem tkanek miękkich, naczyń krwionośnych i limfatycznych wokół złamanej kości. Powstający obrzęk może być widoczny w ciągu kilku minut do kilku godzin po urazie i zwykle towarzyszy mu zasinienie (krwiak).

Zniekształcenie kończyny

W przypadku złamań z przemieszczeniem fragmentów kostnych może dojść do widocznej deformacji kończyny lub innej części ciała. Zniekształcenie może objawiać się nienaturalnym ustawieniem, skróceniem kończyny lub patologicznie zwiększoną ruchomością w miejscu, gdzie normalnie jej nie ma.

Nieprawidłowa ruchomość

Złamanie może prowadzić do wystąpienia nieprawidłowej ruchomości w obrębie uszkodzonego odcinka kości. Oznacza to, że pacjent może odczuwać ruch w miejscu, gdzie nie powinno być żadnej ruchomości, co jest wyraźnym objawem złamania. Podobnie może dochodzić do utraty funkcji ruchowej, jaką do tej pory pełniła kończyna. 

Krwiak

W wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych wokół złamanej kości może dojść do powstania krwiaka (siniaka). Krwiak pojawia się najczęściej kilka godzin po urazie i może się rozprzestrzeniać na sąsiadujące tkanki, powodując zmianę koloru skóry.

Złamanie kości - diagnostyka

Diagnozowanie złamań kości odbywa się głównie za pomocą obrazowania medycznego, w szczególności za pomocą:

• Promieni Rentgena – podstawowe badanie, które ukazuje położenie i rodzaj złamania.

• Tomografii komputerowej – stosowane w bardziej skomplikowanych przypadkach, aby dokładniej zobaczyć uszkodzenia kości.

• Rezonansu magnetycznego – używany głównie do diagnozy uszkodzeń tkanek miękkich wokół złamania.

Lekarz na podstawie wywiadu i badań obrazowych ustala stopień i rodzaj złamania, a także odpowiednią metodę leczenia.

Leczenie złamań kości

Leczenie złamań zależy od rodzaju i lokalizacji złamania. Wyróżnia się dwie główne metody:

• Leczenie zachowawcze – obejmuje unieruchomienie kości w gipsie lub szynie, co pozwala na jej naturalną regenerację. Jest to najczęściej stosowana metoda w przypadku prostych złamań.

• Leczenie operacyjne – wymaga zastosowania śrub, gwoździ czy płytek do stabilizacji kości. Stosuje się je w przypadku złamań wieloodłamowych, otwartych lub kiedy złamanie nie goi się prawidłowo.

Czas leczenia zależy od stopnia uszkodzenia kości, wieku pacjenta oraz innych czynników zdrowotnych.

Rodzaje mechanizmów powodujących złamanie

Mechanizmy powodujące złamania mogą być różne, ale najczęściej dzielą się na:

1. Uraz mechaniczny – na skutek bezpośredniego uderzenia, upadku lub wypadku, kość zostaje przeciążona i pęka.

2. Złamania zmęczeniowe – występują w wyniku długotrwałego, powtarzalnego obciążenia kości, np. u sportowców. Kość, nie mając wystarczającego czasu na regenerację, ulega mikrouszkodzeniom, które w końcu prowadzą do złamania.

3. Złamania patologiczne – są wynikiem osłabienia kości przez choroby, takie jak osteoporoza, nowotwory kości czy infekcje. W takich przypadkach nawet niewielki uraz może spowodować złamanie.

Jak wygląda proces regeneracji kości?

Proces regeneracji kości jest skomplikowanym, wieloetapowym procesem, który obejmuje kilka kluczowych faz:

1. Faza zapalna

Po złamaniu dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych w okolicy urazu, co powoduje powstanie krwiaka. Zaczynają działać komórki zapalne, które usuwają martwe tkanki oraz przygotowują miejsce na odbudowę.

2. Faza naprawcza

W tej fazie dochodzi do powstawania kostniny, czyli miękkiej tkanki kostnej, która z czasem ulega mineralizacji. Komórki kostne zaczynają odbudowywać strukturę kości, tworząc nową tkankę.

3. Faza przebudowy

Ostateczna faza, która może trwać nawet kilka miesięcy, polega na stopniowym wzmacnianiu i kształtowaniu nowej tkanki kostnej. Kość odzyskuje swoją pełną wytrzymałość i kształt.

Jak długo regenerują się kości po złamaniu?

Czas regeneracji kości po złamaniu zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj złamania, wiek pacjenta, ogólny stan zdrowia, a także sposób leczenia. Standardowy czas gojenia kości waha się od 6 do 12 tygodni, jednak dla pełnej regeneracji może być konieczne nawet kilka miesięcy.

Powrót do treningów na siłowni

Po zrośnięciu się kości lekarz lub fizjoterapeuta może zalecić wprowadzenie lekkich ćwiczeń mających na celu przywrócenie pełnej ruchomości i siły mięśni. Ćwiczenia rehabilitacyjne mogą obejmować rozciąganie, ćwiczenia poprawiające zakres ruchu oraz delikatne wzmacnianie mięśni otaczających miejsce złamania.

Powrót do siłowni (12-16 tygodni i więcej): Gdy kość w pełni się zregeneruje, można powrócić do treningów siłowych, jednak początkowo zaleca się stopniowe zwiększanie obciążenia i intensywności ćwiczeń. Kluczowe jest rozpoczęcie od lekkich ćwiczeń z niskim obciążeniem, takich jak treningi oporowe z taśmami, a następnie powolne przechodzenie do treningu siłowego. Warto także skupić się na ćwiczeniach poprawiających stabilizację i równowagę, aby zapobiec nawrotom urazów.

Do momentu pełnej regeneracji należy unikać ćwiczeń obciążających miejsce złamania, takich jak podnoszenie dużych ciężarów czy dynamiczne ruchy, które mogą nadmiernie przeciążać kość.

Dieta podczas regeneracji złamania

Podczas procesu regeneracji po złamaniu, odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę we wspieraniu gojenia kości, zmniejszeniu stanu zapalnego oraz wzmocnieniu ogólnego stanu zdrowia. Proces odbudowy tkanki kostnej jest złożony i wymaga optymalnego dostarczenia składników odżywczych, które wspierają osteogenezę, kontrolę stanu zapalnego oraz procesy metaboliczne. Niżej przedstawiamy kluczowe składniki odżywcze.

Białko

Białko jest niezbędne do regeneracji tkanek, w tym kości. W diecie osoby po złamaniu powinno się zwiększyć podaż białka, ponieważ wspiera ono produkcję kolagenu, który stanowi rusztowanie dla nowej tkanki kostnej. Zalecana dzienna dawka białka dla pacjentów po złamaniu wynosi około 1,5 g białka na kilogram masy ciała, co może być zwiększone w zależności od indywidualnych potrzeb. W przypadku osób trenujących zaleca się utrzymać ilość białka, jaka do tej pory była stosowana w diecie.

Wapń

Wapń jest podstawowym składnikiem mineralnym tkanki kostnej. Podczas gojenia złamania, organizm wymaga zwiększonej podaży wapnia, aby zapewnić odpowiednie warunki do mineralizacji nowo powstającej kości. Zalecana dzienna dawka wapnia to około 1000-1200 mg, co można osiągnąć poprzez spożycie produktów mlecznych, roślinnych źródeł wapnia (takich jak zielone warzywa liściaste, migdały) oraz suplementacji, jeśli jest to konieczne.

Witamina D3

Witamina D jest kluczowa dla wchłaniania wapnia w jelitach i jego późniejszego wykorzystania w procesach mineralizacji kości. Niedobory witaminy D mogą prowadzić do zaburzeń w gojeniu kości. Zalecana dawka dzienna witaminy D to 800-2000 IU, zależnie od poziomu witaminy D w surowicy oraz stanu zdrowia pacjenta. 

Witamina C

Witamina C jest niezbędna do syntezy kolagenu, który stanowi kluczowy składnik tkanki kostnej oraz miękkich tkanek otaczających kość. W diecie pacjentów po złamaniu warto zwiększyć podaż tej witaminy, aby wspomóc proces gojenia. Naturalnymi źródłami witaminy C są cytrusy, jagody, papryka oraz warzywa liściaste.

Witamina K

Witamina K jest niezbędna do karboksylacji osteokalcyny, białka niezbędnego do prawidłowego wiązania wapnia w kościach. Niedobory witaminy K mogą prowadzić do upośledzenia mineralizacji kości. Główne źródła witaminy K to zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak, jarmuż oraz brokuły.

Magnez

Magnez uczestniczy w metabolizmie wapnia oraz witaminy D, a także w syntezie białek, co czyni go ważnym składnikiem wspierającym regenerację kości. Zalecane dzienne spożycie magnezu dla osób dorosłych to około 300-400 mg. Magnez można znaleźć w produktach pełnoziarnistych, orzechach, nasionach oraz roślinach strączkowych. 

Jakie jeszcze suplementy można wykorzystać do przyspieszenia zrostu kości?

Oprócz diety istnieją suplementy, które mogą znacząco wspomóc proces regeneracji kości. Wśród podstaw wyróżniamy kolagen, który jest podstawowym białkiem wchodzącym w skład tkanki kostnej. Suplementacja kolagenem może przyspieszyć proces gojenia złamania poprzez wspieranie syntezy nowych włókien kolagenowych. Dodatkowo Witamina C wspomaga produkcję kolagenu oraz działa jako antyoksydant, chroniąc komórki kostne przed uszkodzeniami.

Suplementacja witaminą C jest wskazana w przypadku złamań, aby wspierać regenerację tkanki kostnej. Wart uwagi jest też kwas hialuronowy, ponieważ wspomaga odbudowę tkanki kostnej oraz przyspiesza gojenie. Suplementacja kwasem hialuronowym jest korzystna zwłaszcza przy złamaniach stawów.

Co warto zapamiętać?

• Proces regeneracji kości jest złożony i wymaga odpowiedniej opieki medycznej.
• Czas pełnego zrostu kości to około 12 tygodni. 
• Trening siłowy powinien być wykonany po pełnym zroście i po zgodzie lekarza.
• Włączenie do diety składników takich jak wapń, witamina D, kolagen czy kwas hialuronowy, może przyspieszyć zrost. 

Źródła:

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6279907/
• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2213858723000633
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9630316/