Jaka witamina przyspiesza opalanie?

Opalanie się to proces ciemnienia skóry pod wpływem promieniowania UV, wynikający ze zwiększonej produkcji melaniny. Melanina to pigment chroniący skórę przed szkodliwym działaniem UV poprzez jego absorpcję. Choć niewiele substancji rzeczywiście przyspiesza opalanie, niektóre składniki odżywcze, w tym witaminy, mogą zwiększać odporność skóry na oparzenia, co pozwala na dłuższą lub częstszą ekspozycję na słońce. Dzięki nim liczyć można nie tylko na bardziej efektywne opalanie, ale też na jego bezpieczeństwo.

1. Mechanizm opalania
2. Zagrożenia słoneczne
3. Witaminy a opalanie

Mechanizm opalania

Proces opalania można podzielić na dwa główne etapy: pigmentację natychmiastową i opóźnioną.

Pigmentacja natychmiastowa zachodzi głównie pod wpływem promieniowania UVA (320-400 nm) i polega na utlenianiu już istniejącej melaniny oraz jej prekursorów w skórze. Efekt ten jest widoczny bezpośrednio po ekspozycji na słońce, jednak utrzymuje się stosunkowo krótko, zazwyczaj od kilku minut do kilku godzin.

Pigmentacja opóźniona jest w większym stopniu wynikiem działania promieniowania UVB (280-320 nm) i polega na zwiększonej syntezie melaniny przez melanocyty. Proces ten rozpoczyna się kilka godzin po ekspozycji, osiągając szczyt po około 72 godzinach, a uzyskana w ten sposób opalenizna jest trwalsza i pełni ważniejszą rolę ochronną przed promieniowaniem UV.

Zagrożenia słoneczne

Zarówno nadmierna, jak i niewystarczająca ekspozycja na promieniowanie słoneczne niesie ze sobą określone ryzyka zdrowotne.

Niedobór słońca może prowadzić do deficytu witaminy D, której synteza w organizmie jest inicjowana przez promieniowanie UVB. Witamina D jest niezbędna dla utrzymania prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowej, a jej brak może skutkować schorzeniami takimi jak krzywica u dzieci czy osteomalacja u dorosłych. Unikanie ekspozycji na słońce prowadzić może też do rozregulowania cyklu okołodobowego wydzielania hormonów i neuroprzekaźników, co jest czynnikiem zaburzającym sen, nastrój, motywację czy tolerancję na stres.

Nadmierne opalanie się zwiększa ryzyko uszkodzeń skóry, takich jak oparzenia słoneczne, przedwczesne starzenie się skóry (fotostarzenie) oraz rozwój nowotworów skóry, w tym czerniaka. Promieniowanie UVA penetruje głębsze warstwy skóry, prowadząc do degradacji włókien kolagenowych i elastynowych, co objawia się utratą elastyczności i pojawieniem się zmarszczek. Promieniowanie UVB, mimo że działa głównie na powierzchniowe warstwy skóry, może powodować bezpośrednie uszkodzenia DNA w komórkach, prowadząc do mutacji i potencjalnie do rozwoju nowotworów.

Witaminy a opalanie

Wyniki badań sugerują, że niektóre witaminy mogą wpływać na proces opalania, jednak ich działanie zależy od wielu czynników. Tempo i trwałość opalenizny determinują predyspozycje genetyczne, typ skóry, aktywność enzymów melanogenezy (wytwarzania melaniny), stan zdrowia, dieta oraz czynniki środowiskowe, jak stres oksydacyjny i zanieczyszczenia. Witaminy wspierające regenerację skóry mogą zwiększać jej odporność na promieniowanie UV i pośrednio wpływać na pigmentację. Nie oznacza to jednak, że ich suplementacja u każdego przyspieszy opalanie lub sprawi, że opalenizna utrzyma się dłużej.

Witaminy D3 i B3

Witamina D3, syntetyzowana w skórze pod wpływem promieniowania UVB, może wspierać zdrowie skóry i poprawiać jej regenerację po ekspozycji na słońce. Przeciwdziałanie UVB to jedna z jej pierwotnych funkcji w organizmach żywych. Witamina B3 (niacynamid) wykazuje właściwości fotoprotekcyjne. Istnieją pewne przesłanki, sugerujące, że suplementacja tą witaminą może zmniejszać ryzyko niektórych nowotworów skóry, jednak potrzeba jeszcze więcej badań na ten temat.

Witamina A i C

Witamina A (retinol) jest niezbędna dla integralności bariery skórnej, jednak ekspozycja na UV obniża jej poziom, osłabiając funkcje ochronne. Warto pamiętać, że pomarańczowe zabarwienie skóry od nadmiaru beta-karotenu zazwyczaj nie jest efektem, na którym zależy osobom opalającym się. Witamina C, silny antyoksydant, chroni komórki przed stresem oksydacyjnym i bierze udział w syntezie kolagenu, odpowiadającego za elastyczność skóry. Dzięki temu może razem z witaminą A opóźniać proces fotostarzenia i poprawiać jędrność oraz nawilżenie skóry.

Witaminy o potencjalnie korzystnym działaniu podczas opalania

Źródła:

• Sawicki, C. M., Van Rompay, M. I., Au, L. E., Gordon, C. M., & Sacheck, J. M. (2016). Sun-Exposed Skin Color Is Associated with Changes in Serum 25-Hydroxyvitamin D in Racially/Ethnically Diverse Children. The Journal of nutrition, 146(4), 751–757. https://doi.org/10.3945/jn.115.222505
• Ajabshir, S., Exebio, J. C., Zarini, G. G., Nayer, A., McLean, M., Shaban, L., & Huffman, F. G. (2014). Skin Color and Self-reported Sun Exposure Scores are Associated with Serum 25-Hydroxyvitamin D Concentrations in a Multi-ethnic Population Living in South Florida. British journal of medicine and medical research, 4(34), 5312–5323. https://doi.org/10.9734/bjmmr/2014/10551
• Saurat JH. Skin, sun, and vitamin A: from aging to cancer. J Dermatol. 2001 Nov;28(11):595-8. doi: 10.1111/j.1346-8138.2001.tb00040.x. PMID: 11770712.
• Pullar JM, Carr AC, Vissers MCM. The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients. 2017 Aug 12;9(8):866. doi: 10.3390/nu9080866. PMID: 28805671; PMCID: PMC5579659.