Melatonina a sen - jakie ma właściwości

Podstawowe potrzeby życiowe, takie jak odżywianie, odpoczynek czy reprodukcja, regulowane są przez szereg hormonów i neuroprzekaźników. Substancje te wydzielane są w odpowiednich porach i ma to duże znaczenie dla zdrowia. To od nich zależy poziom apetytu, zdolność do relaksacji, czy libido. Jedną z najbardziej wszechstronnych substancji wydzielanych przez ludzki organizm jest melatonina.

1. Czym jest melatonina?
2. Jakie są funkcje melatoniny?
3. Kto powinien stosować melatoninę?

Czym jest melatonina?

Omawiana substancja jest neurohormonem, który znany jest z regulacji okołodobowego rytmu wydzielania ważnych o danej porze dnia związków. Prawidłowe jej funkcjonowanie w organizmie zależy głównie od dwóch struktur w mózgu.

Pierwsza z nich – podwzgórze – jest generatorem sygnału, który musi zostać przesyłany do aktywnej wydzielniczo szyszynki i to tam przeważnie odbywa się synteza melatoniny. Pewne ilości tego związku powstają również w siatkówce oka, czy niektórych komórkach układu pokarmowego oraz krwiotwórczego. Bezpośrednim budulcem, z którego powstaje w organizmie melatonina, jest aminokwas tryptofan.

Jakie są funkcje melatoniny?

Melatonina wydziela się głównie wtedy, kiedy na zewnątrz jest już ciemno, natomiast jej aktywność zostaje przerwana w momencie rozpoczęcia dnia. Dostępność światła słonecznego jest bowiem istotnym regulatorem aktywności tego neurohormonu.

Najważniejszą jego rolą w organizmie jest kontrola pobudliwości układu nerwowego oraz umożliwianie zasypiania i efektywnego odpoczynku. Kontroluje długość i jakość snu, a także wpływa na samopoczucie po przebudzeniu.

Poziom melatoniny w organizmie spada z wiekiem (licząc od osiągnięcia pełnej dojrzałości), co jest jedną z przyczyn bezsenności u osób starszych. Problemy takie wykazują również dzieci borykające się z zaburzeniami rozwojowymi.

Warto również zwrócić uwagę na działanie antyoksydacyjne omawianego związku. Dzięki temu pośrednio może modulować aktywność układu odpornościowego, czy też działać przeciwnowotworowo. Pośrednie znaczenie ma również z punktu widzenia zachowań żywieniowych, czy popędu seksualnego oraz wielu innych funkcji fizjologicznych.

Kto powinien stosować melatoninę?

Neurohormon, o którym mowa, może nie być efektywnie syntezowany w kilku przypadkach, które dotyczą dużej części społeczeństwa. Z tego też względu stosunkowo popularna jest suplementacja diety preparatami zawierającymi melatoninę. Problem z prawidłowym wytwarzaniem tego związku może występować u osób, które w ciągu doby zbyt długo korzystają ze sprzętu elektronicznego emitującego, światło niebieskie.

Nieco gorzej jest w przypadku osób pracujących na zmiany nocne, gdyż do wymuszonej czujności w nocy dochodzi nieregularność związana z systemem zmian. Ponadto na stosowaniu melatoniny skorzystać mogą osoby nadużywające stymulantów, a także obciążone dużą ilością stresu, czy przepracowujące się.

Autor: Jakub Wiącek – magister neurobiologii i licencjonowany dietetyk