Na co jest dobry czarny pieprz?

Pieprz jest jedną z najbardziej uniwersalnych przypraw na świecie. Ceniony jest głównie za swój ostry, lekko gorzki smak i zdolność do podkreślania naturalnych aromatów wielu potraw. Nie każdy jednak wie, że poza zastosowaniami kulinarnymi, pieprz ma pewne właściwości prozdrowotne.

1. Rodzaje pieprzu w kuchni
2. Kulinaria
3. Działanie prozdrowotne

Nieco szersze zrozumienie działania na organizm pikantnych przypraw mają mieszkańcy południowo-wschodnich partii Azji, gdzie tradycyjny system wspierania zdrowia zwany Ajurwedą, przez tysiące lat służył to zwalczania różnych schorzeń.

Rodzaje pieprzu w kuchni

Warto na początku podkreślić różnorodność rodzajów pieprzu. Czarny pieprz, biały, zielony czy czerwony, każdy z nich ma unikalne właściwości smakowe, które mogą być wykorzystane w różnych kontekstach kulinarnych.

• Pieprz czarny, najbardziej powszechny, charakteryzuje się silnym, ostrym smakiem, idealnym do większości potraw.
• Pieprz biały, delikatniejszy, często jest wybierany do jasnych sosów i ryb, gdzie obecność czarnego pieprzu byłaby zbyt dominująca.
• Zielony pieprz, z jego świeżym, mniej ostrym profilem, znajduje zastosowanie w delikatnych daniach, takich jak paté, czy niektóre sery, jak camembert.
• Czerwony pieprz wyróżnia się słodką, owocową nutą, będąc składnikiem wielu wyrafinowanych potraw.  

Kulinaria

Pieprz jest dobry jako dodatek smakowy na wielu produktach spożywczych. Od szczypty dodanej na pomidora lub ogórka na kanapce, po dania wymagające większego kunsztu kulinarnego, jak stek z sosem pieprzowym.

Dodatek do mięs i ryb

Pieprz jest kluczowym składnikiem wielu przepisów na wołowinę, wieprzowinę, drób oraz baraninę. W przypadku wołowiny pieprz dodaje głębi smaku, szczególnie w przypadku steków i burgerów, gdzie jego pikanteria równoważy tłustość mięsa. Dotyczy to również wieprzowiny i dań, takich jak pieczone kotlety czy karkówka. Drób, który jest mniej wyrazisty w smaku, może nabrać charakteru poprzez odpowiednie zastosowanie pieprzu. Pieprz służy także jako delikatne wzmocnienie naturalnych smaków ryb, zarówno chudych, jak i tłustych.

Dania z jaj i nabiału

Jaja, choć proste w przygotowaniu, mogą być znacznie wzbogacone dzięki dodatkowi pieprzu. Od jajecznicy przez jajka sadzone, po jajka na miękko czy twardo, pieprz jest nieodłącznym elementem jaj każdego rodzaju. Również nabiał, a szczególnie sery (zwłaszcza o intensywniejszym smaku jak parmezan, cheddar czy gouda), często są serwowane z pieprzem. Jego pikanteria doskonale równoważy bogactwo i głębię smaków serów.

Pieprz w daniach z warzyw

Warzywa korzeniowe takie jak marchew, pietruszka czy seler, nabierają głębi dzięki dodatkowi pieprzu. Podobnie, zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak czy jarmuż.

Sosy i zupy

Pieprz jest również niezastąpiony w przyprawianiu zup i sosów. W bulionach, zupach kremowych czy sosach do makaronu, pieprz dodaje smaku i kompleksowości.

Makarony, ryż i kasze

Makarony i risotto, będące podstawą wielu kuchni, zyskują nowy wymiar dzięki dodatkowi pieprzu. Na koniec, warto wspomnieć o kaszach i ziarnach, takich jak quinoa, czy bulgur.

Działanie prozdrowotne

Głównym działaniem czarnego pieprzu i zawartej w nim piperyny jest działanie antyoksydacyjne oraz wpływ na metabolizm niektórych związków chemicznych, w tym innych związków bioaktywnych z roślin.

Rodzaje pieprzu i zawartość piperyny

Tabela: Szacunkowa zawartość piperyny w różnych rodzajach pieprzu.

Najczęściej mówi się o synergistycznym połączeniu pieprzu z kurkumą i kurkuminą. Połączenie to znacznie częściej badane było niż sam pieprz i piperyna. Różnice w efektywności wchłaniania oraz w utrzymaniu kluczowych substancji na stabilnym poziomie w krwioobiegu mogą w przypadku synergii piperyny z kurkuminą być nawet kilkukrotne.

Właściwości antyoksydacyjne piperyny zostały wielokrotnie potwierdzone w badaniach przedklinicznych, przede wszystkim na hodowlach komórkowych, tkankach czy organizmach zwierzęcych.

Odkryto na przykład powiązania pomiędzy mechanizmami antyoksydacyjnymi a łagodzeniem stanu zapalnego za pośrednictwem piperyny. W związku z tym podkreśla się słuszność kolejnych eksperymentów m.in. w kierunku zwalczania zaburzeń metabolicznych. Dobrym przykładem jest wykazanie korzystnego wpływu miksu kurkumy z piperyną na redukcję poziomu cholesterolu we krwi.

Co więcej, pierwsze dowody z eksperymentów przedklinicznych wskazują też na działanie hamujące rozwój mikroorganizmów o potencjale patogennym. Dotyczy to m.in. powszechnych mykobakterii, czy gronkowca złocistego.

Źródła:

• Hosseini H, Ghavidel F, Panahi G, Majeed M, Sahebkar A. A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials investigating the effect of the curcumin and piperine combination on lipid profile in patients with metabolic syndrome and related disorders. Phytother Res. 2023 Mar;37(3):1212-1224. doi: 10.1002/ptr.7730. Epub 2023 Jan 17. PMID: 36649934.
• Qin S, Huang L, Gong J, Shen S, Huang J, Tang Y, Ren H, Hu H. Meta-analysis of randomized controlled trials of 4 weeks or longer suggest that curcumin may afford some protection against oxidative stress. Nutr Res. 2018 Dec;60:1-12. doi: 10.1016/j.nutres.2018.08.003. Epub 2018 Sep 4. PMID: 30527253.
• Murase LS, Perez de Souza JV, Meneguello JE, Palomo CT, Fernandes Herculano Ramos Milaré ÁC, Negri M, Dias Siqueira VL, Demarchi IG, Vieira Teixeira JJ, Cardoso RF. Antibacterial and immunological properties of piperine evidenced by preclinical studies: a systematic review. Future Microbiol. 2023 Nov;18:1279-1299. doi: 10.2217/fmb-2023-0101. Epub 2023 Oct 26. PMID: 37882762.