Po jakim czasie działa maślan sodu? Kiedy efekty?

Maślan sodu jest jednym z krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA, ang. short-chain fatty acids). SCFA, w odróżnieniu od długołańcuchowych, są kwasami tłuszczowymi składającymi się z mniej niż sześciu atomów węgla w łańcuchu. Do najważniejszych SCFA należą kwasy octowy (2 atomy), propionowy (3) oraz masłowy (4). Powstają one głównie w wyniku fermentacji niestrawionych resztek pokarmowych, głównie błonnika, przez bakterie obecne w jelicie grubym, ale obecne są też w niektórych produktach spożywczych.

Powstawanie maślanu w jelitach

Naturalna produkcja maślanu w jelitach jest możliwa dzięki fermentacji błonnika, zwłaszcza włókien pokarmowych takich jak inulina, oporna skrobia oraz beta-glukany. Mikroorganizmy jelitowe, w szczególności bakterie z rodzaju Firmicutes (np. Faecalibacterium prausnitzii), są głównymi producentami maślanu. Powstały kwas masłowy jest wchłaniany przez komórki nabłonka jelitowego, gdzie pełni funkcję głównego źródła energii dla enterocytów (komórek wyścielających jelito).

Maślan, czyli kwas masłowy

Maślan, czyli kwas masłowy, występuje naturalnie w niektórych produktach spożywczych, zwłaszcza tych pochodzenia zwierzęcego. Największe jego ilości można znaleźć w maśle. Maślan występuje również w fermentowanych produktach mlecznych, takich jak jogurt, kefir czy sery, ale w mniejszych ilościach. Poza produktami mlecznymi niewielkie ilości maślanu można znaleźć w kiszonkach i fermentowanych warzywach.

Maślan na tle innych kwasów tłuszczowych

Właściwości maślanu sodu

Maślan sodu, czyli substancja zawierająca kwas masłowy, produkowana m.in. na potrzeby rynku suplementów diety, jest białym, krystalicznym proszkiem o charakterystycznym zapachu, przypominającym zapach zjełczałego masła. Dzięki niewielkim rozmiarom oraz obecności sodu jest rozpuszczalny w wodzie, co czyni go łatwo dostępnym dla różnych procesów biologicznych, w tym związanych z funkcjami przewodu pokarmowego. Maślan sodu ze względu na swoje specyficzne właściwości jest obiektem licznych badań naukowych, a stosowanie go dla celów prewencyjnych i terapeutycznych zyskuje coraz większe poparcie dietetyków.

Działanie maślanu sodu

Regeneracji bariery jelitowej

Maślan sodu odgrywa kluczową rolę w regeneracji bariery jelitowej, zwłaszcza w warunkach, w których integralność ścian jelit zostaje naruszona, jak ma to miejsce w chorobach zapalnych jelit lub w cukrzycy. Wyniki badań wskazują, że maślan sodu wzmacnia połączenia ścisłe między komórkami nabłonka jelitowego, poprzez zwiększenie ekspresji kluczowych białek, takich jak klaudyna-1 i ZO-1, co pomaga zmniejszyć przepuszczalność jelit i zapobiegać przedostawaniu się szkodliwych substancji do krwiobiegu.

Poprawa morfologi jelit

W badaniach na zwierzętach zaobserwowano, że suplementacja maślanem sodu znacząco poprawia morfologię jelit, zwiększając wysokość kosmków, co jest wskaźnikiem dobrego stanu jelit.

Działanie przeciwzapalne na jelita

Dodatkowo jego działanie przeciwzapalne może obniżać poziom substancji zapalnych, takich jak TNF-alfa i IL-6, co pośrednio wpływa na proces gojenia się błony śluzowej jelit. Warto też dodać, że maślan sodu działa nie tylko regenerująco, ale również może być pomocny w utrzymaniu równowagi mikrobioty jelitowej, zmniejszając liczbę patogennych bakterii, takich jak Clostridium, czy Escherichia coli, co dodatkowo wspiera procesy poprawia ogólną kondycję przewodu pokarmowego.

Suplementacja maślanem sodu

Maślan sodu dostępny jest najczęściej w formie kapsułek lub tabletek. Zazwyczaj zaleca się przyjmowanie od 300 do 1000 mg maślanu sodu dziennie. Dawkowanie jest często dostosowywane indywidualnie, w zależności od tego, czy suplementacja ma być stosowana profilaktycznie, czy w celu wsparcia leczenia takich schorzeń jak nieswoiste zapalenia jelit.

Standardowe dawkowanie

W przypadku suplementacji w celach terapeutycznych dawki mogą być wyższe, ale zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, aby dobrać optymalne dawkowanie. Efekty działania maślanu sodu są zazwyczaj widoczne po czasie kilku tygodni suplementacji, jednak pełna regeneracja, szczególnie w przewlekłych stanach zapalnych, może wymagać kilku miesięcy regularnego stosowania.

Źródła:

• Canani, R. B., Costanzo, M. D., Leone, L., Pedata, M., Meli, R., & Calignano, A. (2011). Potential beneficial effects of butyrate in intestinal and extraintestinal diseases. World journal of gastroenterology, 17(12), 1519–1528. https://doi.org/10.3748/wjg.v17.i12.1519
• Nicese, M. N., Bijkerk, R., Van Zonneveld, A. J., Van den Berg, B. M., & Rotmans, J. I. (2023). Sodium Butyrate as Key Regulator of Mitochondrial Function and Barrier Integrity of Human Glomerular Endothelial Cells. International journal of molecular sciences, 24(17), 13090. https://doi.org/10.3390/ijms241713090