Selen i jego wpływ na włosy

Badania nad procesami biologicznymi zachodzącymi w organizmie człowieka przynoszą coraz więcej informacji na temat tego, jak różne cząsteczki budulcowe i regulacyjne dostępne w codziennej diecie wpływają na zdrowie oraz stan różnych tkanek i narządów. Jednym z ciekawych mechanizmów jest proces wzrostu włosów. Włosy, będące jednym z kluczowych elementów wyglądu zewnętrznego, od wieków wzbudzają zainteresowanie zarówno w kontekście medycyny, jak i kosmetologii.

1. Budowa włosa
2. Funkcje i właściwości selenu
3. Selen a stan włosów
4. Selen a łysienie 
5. Selen a tarczyca
6. Zapotrzebowanie na selen
7. Dawkowanie selenu

Budowa włosa

Włosy to struktury zbudowane głównie z keratyny, białka bogatego w siarkę. Powstają one w mieszku włosowym, który znajduje się w skórze. Główne składniki budulcowe włosów to aminokwasy siarkowe, takie jak metionina i cysteina. Metionina, będąca egzogennym (niezbędnym) aminokwasem, odgrywa kluczową rolę, bowiem uczestniczy w syntezie innych aminokwasów siarkowych oraz dostarcza siarki, która jest niezbędna do formowania wiązań disiarczkowych w strukturze keratyny.

Te wiązania nadają włosom wytrzymałość i elastyczność, co sprawia, że są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne i chemiczne. Niedobór aminokwasów siarkowych w diecie może prowadzić do osłabienia struktury włosów, ich łamliwości, nadmiernego wypadania oraz utraty naturalnego blasku.

Funkcje i właściwości selenu

Występowanie selenu

Selen to pierwiastek śladowy, który występuje w przyrodzie w niewielkich ilościach, ale odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biologicznych w organizmach żywych. W środowisku naturalnym można go znaleźć w glebie, wodzie oraz w roślinach i zwierzętach. Gleba bogata w selen występuje tylko w niektórych regionach świata, co przekłada się na zawartość tego pierwiastka w roślinach uprawianych na tych terenach. To samo dotyczy wody pitnej.

Produkty bogate w selen

Najwięcej selenu występuje w produktach z Ameryki Południowej, takich jak orzechy brazylijskie, ryby, skorupiaki, mięso, jaja, czy niektóre zboża i warzywa. W organizmie człowieka selen występuje głównie w formie organicznej, takiej jak selenometionina, lub w postaci nieorganicznej, takiej jak seleniany i seleniny. Obie formy różnią się biodostępnością oraz zdolnością do wbudowywania w kluczowe białka enzymatyczne.

Selen a stan włosów

Selenometionina, organiczna forma selenu, łączy w sobie budulcowe właściwości aminokwasu metioniny oraz ochronne działanie selenu. Dzięki temu selenometionina odgrywa ważną rolę w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym, który w różnych stanach chorobowych (np. autoimmunologicznych), czy przy narażeniu na toksyny (np. dym papierosowy), uszkadza mieszki włosowe i prowadzi do osłabienia wzrostu włosów.

Jedno z badań naukowych wykazało istotne statystycznie różnice w zawartości selenu we włosach między grupami wiekowymi, z najniższymi poziomami u osób starszych i pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi.

Selen a łysienie 

Jedną z ważnych obserwacji dotyczących roli selenu we włosach jest powiązanie łysienia telogenowego z nieodpowiednim poziomem tego mikropierwiastka w organizmie. Telogenowe wypadanie włosów to przejściowe zaburzenie cyklu wzrostu włosa, charakteryzujące się nadmiernym przechodzeniem mieszków włosowych w fazę spoczynku, co skutkuje wzrostem ilości wypadających włosów.

Selen a tarczyca

Ochronne działanie selenu obejmuje również wsparcie funkcjonowania tarczycy, gruczołu kluczowego dla regulacji przetwarzania substancji odżywczych. Tarczyca produkuje hormony (trijodotyronina, tyroksyna), które wpływają na różne aspekty zdrowia, w tym na utrzymanie temperatury ciała czy kondycję skóry oraz włosów.

Zalecane dzienne spożycie (RDA) selenu w różnych grupach wiekowych.

Zapotrzebowanie na selen

U dorosłych zapotrzebowanie wynosi około 55 μg selenu dziennie, choć w niektórych przypadkach, na przykład u kobiet w ciąży lub karmiących piersią, zapotrzebowanie to jest wyższe. Niedobór selenu może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego, problemów z tarczycą oraz osłabienia kondycji włosów. W suplementach diety selen występuje w różnych formach chemicznych.

Dawkowanie selenu

Najczęściej stosowane są selenometionina oraz selenian sodu, które różnią się stopniem przyswajalności i stabilności w organizmie. Typowe dawki suplementów zawierających selen wynoszą od 50 do 200 μg na dzień, co pozwala na efektywne uzupełnienie niedoborów w przypadku diety ubogiej w ten pierwiastek.

Źródła:

• Thimaya, S., & Ganapathy, S. N. (1982). Selenium in human hair in relation to age, diet, pathological condition and serum levels. The Science of the total environment, 24(1), 41–49. https://doi.org/10.1016/0048-9697(82)90056-0
• Momčilović, B., Mimica, N., & Prejac, J. (2020). Entanglement of Hair Iodine and Selenium Nutritional Status. Current Developments in Nutrition, 4(Suppl 2), 1456. https://doi.org/10.1093/cdn/nzaa061_084
• Tortelly Costa, V. D., Melo, D. F., & Matsunaga, A. M. (2018). The Relevance of Selenium to Alopecias. International journal of trichology, 10(2), 92–93. https://doi.org/10.4103/ijt.ijt_37_17