Superfoods co to jest? Czy warto stosować zdrowe produkty?

Superfoods to termin, który nie posiada ściśle wyznaczonych na drodze empirycznej kryteriów, lecz jest powszechnie używany do opisywania żywności o wyjątkowo wysokiej zawartości składników odżywczych. Mogą to być białka, zdrowe tłuszcze, witaminy, składniki mineralne, antyoksydanty i fitoskładniki o bardzo wyspecjalizowanych mechanizmach działania. 

1. Historia superfoods
2. Superfoods współcześnie
3. Przykładowe super-foods
4. Produkty przetworzone, czy mogą być wartościowe?

Historia superfoods

W starożytnych cywilizacjach Ameryki Południowej, a także w Chinach i Indiach, intuicyjnie wybierano do upraw bogate w składniki odżywcze rośliny, które miały ludzi zabezpieczyć przed brakiem dostępności pokarmu odzwierzęcego. Miały one nie tylko zapobiegać wygłodzeniu, ale też wzmacniać organizm. Superfoods mają różne formy i są zróżnicowane w zależności od regionów świata, co odzwierciedla lokalne warunki upraw i tradycje.

Superfoods współcześnie

Współcześnie znany termin "superfoods" stał się jednak popularny dopiero na początku XXI wieku, kiedy to wzrosła świadomość publiczna na temat związku między dietą a zdrowiem.  Konsumenci z coraz większą wiedzą na temat szkodliwości żywności przetworzonej zaczęli poszukiwać naturalnych sposobów na poprawę swojego stanu odżywienia i samopoczucia.

Dzięki licznym badaniom wiadomo już, w jakich przypadkach, które produkty będą miały najlepsze zastosowanie. Coraz częściej podkreśla się jednak to, że szczególnie warto stosować zdrowe produkty, które dostępne są lokalnie.

Wybrane superfoods i ich przykładowe cechy

Przykładowe super-foods

Źródła białka

Grupą produktów, które wydają się być najważniejsze wśród superfoods, są produkty o składzie odżywczym pozwalającym na dostarczenie do organizmu większości kluczowych substancji odżywczych. Dobry przykład to quinoa (komosa ryżowa), która pochodzi z Andów i jest ceniona za kompletny profil aminokwasowy białka. Właśnie białko czyni ją istotnym elementem diety na tle innych zbóż. Bogata jest oprócz tego w błonnik czy magnez.

Warto też zwrócić uwagę na nasiona konopi, wywodzące się prawdopodobnie z Chin. Stosowane i chwalone są na całym cywilizowanym świecie od ponad 10 tysięcy lat. Podobnie jak komosa dostarczają kompletnego białka, ale też sporej dawki wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6, oraz błonnika.

Źródła zdrowych tłuszczy

Nasiona lnu, bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, lignany i błonnik, mogą wspierać zdrowie metaboliczne, regulować poziom cukru i cholesterolu we krwi oraz poprawiać trawienie. Lignany mają działanie przeciwestrogenowe i antyoksydacyjne, co może zmniejszać ryzyko niektórych rodzajów nowotworów. Awokado dostarcza zdrowych tłuszczów, głównie kwasu oleinowego (takiego, jak w oliwie z oliwek), a także potasu i magnezu oraz witamin E i K.

Źródła węglowodanów

Mniej zrównoważone pod względem składu odżywczego (ubogie w białko i tłuszcze), a mimo to charakteryzujące się dużym potencjałem prozdrowotnym, są m.in. owoce jagodowe i buraki. Jagody takie jak borówki amerykańskie, popularne w Ameryce Północnej, są cenione za wysoką zawartość antyoksydantów, które mogą pomóc w ochronie przed chorobami serca, czy wspieraniu funkcji mózgu. Borówki zawierają również witaminy C i K oraz błonnik.

Burak czerwony, szeroko konsumowany w Europie, jest źródłem azotanów i antyoksydantów, które mogą poprawić wydolność fizyczną i obniżyć ciśnienie krwi. Bogaty jest również w kwas foliowy i magnez, przez co przyczyniać się może do poprawy funkcjonowania serca i wspierać układ nerwowy.

Produkty przetworzone, czy mogą być wartościowe?

Nie wszystkie produkty, które poddano obróbce technologicznej, można uznać za bezwartościowe, czy też szkodliwe. Ciekawym przykładem może być spirulina, forma niebiesko-zielonej algi, którą zazwyczaj spożywa się pod postacią wysuszoną i sproszkowaną lub w formie tabletek, co znacząco ułatwia spożycie większej porcji. Jest jednym z produktów spoza świata zwierzęcego, które dostarczyć mogą do organizmu witaminę B12, ale zawiera też białko, zdrowe kwasy tłuszczowe i liczne składniki mineralne.

Podobnej obróbce, jednak z dodatkowym odtłuszczeniem, poddaje się kakao. Nasiona kakaowca są bogate w antyoksydanty, zwłaszcza flawonoidy, a także w magnez, czyli składniki, które mogą poprawiać przepływ krwi i obniżać ciśnienie krwi. Po odtłuszczeniu skład staje się bardziej zbalansowany pod kątem proporcji białka do tłuszczu.

Źródła:

• Barsby JP, Cowley JM, Leemaqz SY, Grieger JA, McKeating DR, Perkins AV, Bastian SEP, Burton RA, Bianco-Miotto T. Nutritional properties of selected superfood extracts and their potential health benefits. PeerJ. 2021 Nov 26;9:e12525. doi: 10.7717/peerj.12525. PMID: 34900436; PMCID: PMC8628624.
• Wiedenroth CF, Otter V. Who Are the Superfoodies? New Healthy Luxury Food Products and Social Media Marketing Potential in Germany. Foods. 2021 Nov 24;10(12):2907. doi: 10.3390/foods10122907. PMID: 34945458; PMCID: PMC8700933.