Wszystko o maltitolu – czy maltitol jest szkodliwy?

Maltitol to jeden z najczęściej stosowanych zamienników cukru w produktach spożywczych o obniżonej kaloryczności i branży fitness. Ten alkohol cukrowy (należy do grupy polioli) zyskał popularność dzięki swojej zdolności do nadawania słodkiego smaku bez znaczącego wpływu na poziom glukozy we krwi oraz dzięki niższej wartości kalorycznej w porównaniu z cukrem stołowym (sacharozą). Mimo licznych zalet, wokół maltitolu narosło wiele mitów, zwłaszcza dotyczących jego wpływu na zdrowie. W tym artykule przyjrzymy się wszystkim aspektom maltitolu, opierając się na wynikach badań naukowych oraz doświadczeniach konsumentów. 

1. Co to jest maltitol?
2. Jak działa maltitol w organizmie?
3. Czy maltitol jest bezpieczny dla zdrowia?
4. Mity i fakty na temat maltitolu
5. Jak dawkować maltitol?
6. Maltitol czy cukier – co zdrowsze?
7. W skrócie...
8. Podsumowanie

Co to jest maltitol?

Maltitol to alkohol cukrowy otrzymywany z naturalnej skrobi, najczęściej z kukurydzy lub pszenicy. Jest to substancja słodząca, która zawiera około 2,1 kalorii na gram, co stanowi około połowę kalorii tradycyjnego cukru. Maltitol jest ceniony za smak bardzo zbliżony do sacharozy, co sprawia, że jest popularnym składnikiem w produktach takich jak:

• Bezcukrowe słodycze: czekolady, karmelki i gumy do żucia.
• Wypieki o niskiej zawartości cukru.
• Suplementy diety i leki (np. syropy na kaszel).

Maltitol jest dobrze tolerowany przez większość osób, ale jak każdy składnik naszego pożywienia, może mieć swoje ograniczenia.

Jak działa maltitol w organizmie?

1. Wpływ na poziom cukru we krwi

Maltitol jest metabolizowany w organizmie wolniej niż cukier, co oznacza, że ma mniejszy wpływ na poziom glukozy we krwi i odpowiedź insulinową. Jego indeks glikemiczny (GI) wynosi około 35, podczas gdy cukier stołowy ma GI na poziomie 65. Dzięki temu maltitol jest często wybierany przez osoby z cukrzycą lub insulinoopornością jako bezpieczniejszy zamiennik cukru.

2. Kaloryczność i metabolizm

Maltitol dostarcza mniej kalorii niż cukier, co czyni go lepszym wyborem dla osób odchudzających się. Ponieważ jest tylko częściowo wchłaniany w jelicie cienkim, a niewchłonięta część fermentowana przez bakterie jelitowe w jelicie grubym, może powodować łagodne dolegliwości trawienne przy nadmiernym spożyciu.

Czy maltitol jest bezpieczny dla zdrowia?

Dorośli

Liczne badania naukowe potwierdzają, że maltitol jest bezpieczny dla zdrowych osób dorosłych, jeśli jest spożywany w umiarkowanych ilościach. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) uznają maltitol za bezpieczny dodatek do żywności.

Dzieci

Dzieci mogą spożywać produkty zawierające maltitol, ale ich układ trawienny jest bardziej wrażliwy na działanie polioli. Nadmierne spożycie może prowadzić do wzdęć, biegunek lub bólu brzucha. Z tego względu zaleca się umiar w ilości słodyczy i innych produktów zawierających maltitol w diecie dzieci.

Seniorzy

Maltitol może być korzystny dla seniorów, którzy często ograniczają spożycie cukru ze względu na ryzyko cukrzycy, otyłości lub problemów stomatologicznych. Jednak u osób starszych, szczególnie z wrażliwym układem pokarmowym, również mogą wystąpić łagodne dolegliwości trawienne (wzdęcia, gazy).

Kobiety w ciąży i karmiące piersią

Maltitol jest uznawany za bezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących piersią, pod warunkiem umiarkowanego spożycia. Nie przenika on do mleka matki w znaczących ilościach i nie wykazuje działania teratogennego. Jednak podobnie jak u innych grup, nadmiar może powodować dyskomfort trawienny.

Mity i fakty na temat maltitolu

Mit 1: Maltitol jest całkowicie bezkaloryczny.

Fakt: Maltitol dostarcza mniej kalorii niż cukier, ale nie jest zupełnie bezkaloryczny. Jego wartość energetyczna wynosi około 2,1 kcal/g.

Mit 2: Maltitol nie ma wpływu na poziom cukru we krwi.

Fakt: Maltitol wpływa na poziom glukozy, ale w wyraźnie znacznie mniejszym stopniu niż cukier. Jest to korzystne dla osób z cukrzycą, ale należy kontrolować jego spożycie.

Mit 3: Maltitol powoduje próchnicę.

Fakt: Maltitol nie sprzyja rozwojowi próchnicy, ponieważ bakterie w jamie ustnej nie metabolizują go w taki sposób, jak cukier. Dlatego jest często stosowany w gumach do żucia i pastach do zębów.

Porównanie maltitolu z innymi substancjami słodzącymi

Jak dawkować maltitol?

Zaleca się, aby nie przekraczać 30–50 g maltitolu dziennie, aby uniknąć wspomnianych dolegliwości trawiennych. Osoby wrażliwe powinny zacząć od małych ilości i obserwować reakcję organizmu.

Maltitol czy cukier – co zdrowsze?

Wybór między maltitolem a cukrem zależy od celu, jaki chcemy osiągnąć, a także od indywidualnych potrzeb zdrowotnych. Maltitol, będący alkoholem cukrowym, wyróżnia się kilkoma istotnymi cechami, które czynią go zdrowszą alternatywą w porównaniu z tradycyjnym cukrem stołowym (sacharozą).

1. Wpływ na poziom cukru we krwi

Cukier stołowy powoduje szybki wzrost poziomu glukozy we krwi, co może prowadzić do nagłych spadków energii oraz wzrostu apetytu na słodkie produkty. Maltitol, dzięki niższemu indeksowi glikemicznemu (GI wynosi około 35, w porównaniu do 65 w przypadku cukru), podnosi poziom glukozy wolniej i w mniejszym stopniu. Dzięki temu jest lepszym wyborem dla osób z cukrzycą lub insulinoopornością.

(Wykres ilustruje mniejszy wzrost poziomu glukozy po spożyciu maltitolu w porównaniu z cukrem stołowym. Na osi X czas po spożyciu, na osi Y poziom glukozy we krwi.)

2. Kaloryczność

Cukier stołowy dostarcza ponad 4 kcal na gram, podczas gdy maltitol ma około 2,1 kcal na gram. Dla osób dbających o linię maltitol pozwala zmniejszyć kaloryczność produktów bez rezygnowania ze słodkiego smaku.

3. Zdrowie jamy ustnej

Cukier sprzyja powstawaniu próchnicy, ponieważ stanowi pożywkę dla bakterii w jamie ustnej. Maltitol, podobnie jak inne alkohole cukrowe, nie jest metabolizowany przez bakterie próchnicotwórcze, dzięki czemu jest znacznie bezpieczniejszy dla zębów.

4. Potencjalne skutki uboczne

Podczas gdy nadmiar cukru prowadzi do otyłości, cukrzycy i chorób serca, maltitol może powodować łagodne dolegliwości trawienne, takie jak wzdęcia czy biegunki, jeśli spożywany jest w nadmiernych ilościach. Te objawy są jednak krótkotrwałe i zależne od indywidualnej tolerancji.

W skrócie...

Zalety maltitolu

• Mniejszy wpływ na poziom cukru we krwi – szczególnie istotne dla osób z cukrzycą.
• Niższa kaloryczność – wspiera kontrolę masy ciała.
• Brak wpływu na próchnicę – bezpieczny dla zębów.
• Smak zbliżony do cukru – nie ma gorzkiego posmaku jak inne substancje słodzące.

Wady maltitolu

• Większe dawki mogą powodować wzdęcia i biegunki – szczególnie przy spożyciu powyżej 30 g dziennie. 
• Nie jest całkowicie bezkaloryczny – należy wziąć to pod uwagę w bilansie kalorycznym.
• Nieodpowiedni dla osób z zespołem jelita drażliwego (IBS) – maltitol może nasilać objawy.

Podsumowanie

Maltitol jest wartościowym zamiennikiem cukru, który może być stosowany przez osoby pragnące ograniczyć kalorie, kontrolować poziom cukru we krwi lub dbać o zdrowie zębów. Jest bezpieczny dla większości grup, w tym dzieci, seniorów i kobiet w ciąży, o ile jest spożywany w umiarkowanych ilościach. Dzięki swoim właściwościom i przyjemnemu smakowi maltitol stanowi doskonałą alternatywę dla tradycyjnego cukru, ale jak każdy produkt, należy stosować go z umiarem.

Autor: Anna Zięba Dietetyk i Psychodietetyk

Źródła:

• Digestive tolerance and postprandial glycaemic and insulinaemic responses after consumption of dairy desserts containing maltitol and fructo-oligosaccharides in adults https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4013556/
• The Impact of Maltitol-Sweetened Chewing Gum on the Dental Plaque Biofilm Microbiota Composition https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5845675/
• Suitability of sugar alcohols as antidiabetic supplements: A review https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9261844/