Arjuna (Migdałecznik) – co to jest? Działanie, właściwości

Migdałecznik lub inaczej wyżyca, czyli Terminalia arjuna, powszechnie znana jako arjuna, jest drzewem należącym do roślin z rodziny Combretaceae. Drzewo to dorasta do ponad 20 m wysokości a porasta głównie doliny rzek na obszarach Indii, Birmy, Sri Lanki i Mauritiusa.

1. Arjuna dawniej i dziś
2. Co na to współczesna nauka?
3. Na problemy sercowe
4. Na mocne kości
5. Co więcej…?
6. Bezpieczeństwo i dawkowanie

Arjuna dawniej i dziś

Arjuna to ajurwedyjski środek leczniczy, opisywany od czasów wedyjskich w wielu starożytnych indyjskich tekstach medycznych, w tym Charaka Samhita, Sushruta Samhita i Astang Hridayam, którego wartość zdrowotną potwierdza współczesna nauka i który zdobywa coraz większą popularność jako lek ziołowy i suplement diety.

Za najwartościowszy surowiec zielarski uznano korę arjuny, a głównymi aktywnymi biologicznie jej składnikami, odpowiedzialnymi na za szerokie właściwości zdrowotne, okazały się takie zidentyfikowane przez naukowców związki biochemiczne, jak  triterpenoidy, steroidy, glikozydy, flawonoidy, kwasy fenolowe i taniny.

Co ustalili naukowcy?

Jak ustalili naukowcy, triterpenoidy i steroidy oraz ich glikozydowe pochodne kory arjuny przypominają strukturą chemiczną glikozydy nasercowe i hormony płciowe, w związku z czym mogą wpływać pozytywnie na układ sercowo-naczyniowy i tkankę kostną. Natomiast flawonoidy i kwasy fenolowe obdarzone są bardzo wysokim potencjałem antyoksydacyjnym, który ma bardzo duże znaczenie dla zdrowia metabolicznego i kondycji układu sercowo-naczyniowego. Z kolei przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne właściwości tanin mogą odgrywać ważną rolę we wspomaganiu zdrowia układu trawiennego i dróg moczowych.  

W medycynie ludowej

Chakradatta, wielki lekarz starożytnych Indii, zalecał podawanie arjuny w postaci wywaru z kory zmieszanego z mlekiem lub masłem, jako środka pomocnego w leczeniu złamań kości, wrzodów trawiennych, upławów, cukrzycy i anemii oraz chorób wątroby i serca. Wywar z kory był stosowany również w tamtych czasach jako środek aseptyczny, służący do przemywania owrzodzeń skóry, podczas gdy popiół jako zasypka na ukąszenia węży i ​​skorpionów. Pasta z owoców arjuny wciąż używana jest w indyjskiej medycynie ludowej jako środek przyspieszający gojenie się ran.

Dzisiaj indyjska medycyna ludowa wykorzystuje arjunę głównie jako środek skuteczny przy bólu głowy, zębów, uszu i brzucha, a także w leczeniu chorób dróg moczowych, przewodu pokarmowego oraz układu sercowo-naczyniowego.

Co na to współczesna nauka?

Z uwagi na niezwykle długą, udokumentowaną tradycję stosowania oraz ugruntowaną w medycynie ludowej pozycję cennego środka leczniczego, arjuna została stosunkowo gruntownie przebadana przez współczesnych naukowców pod kątem jej wartości terapeutycznej. Jak wykazano w badaniach, wyciągi z kory arjuny posiadają wiele cennych właściwości farmakologicznych, w związku z czym są dobrymi kandydatami na środki profilaktyczne i terapeutyczne w przypadku niektórych poważnych problemów zdrowotnych.

Na problemy sercowe

Dławica piersiowa, zwana również dusznicą bolesną, to zespół objawów towarzyszących przebiegowi choroby niedokrwiennej serca, charakteryzujący się przede wszystkim piekącym bólem w klatce piersiowej, opisywanym przez pacjentów jako ucisk lub ciężar. W leczeniu tej przypadłości stosowane są głównie tzw. azotany nasercowe, rozszerzające naczynia wieńcowe i poprawiające na tej drodze dokrwienie i dotlenienie mięśnia sercowego. A ponieważ do arjuny przylgnęła etykietka skutecznego ludowego leku nasercowego, naukowcy wykonali kilka badań z udziałem ochotników, oceniających jego wartość terapeutyczną w znoszeniu objawów dławicy piersiowej.

Z tego samego powodu, chociaż najczęstszym obiektem badań była dławica piersiowa, naukowcy wykonali wiele prac testujących skuteczność arjuny w leczeniu całego wachlarza problemów sercowo-naczyniowych, m.in. nadciśnienia tętniczego, choroby reumatycznej serca, niedokrwiennej niedomykalności zastawek, kardiomiopatii przerostowej, dyslipidemii, zakrzepicy naczyń żylnych i miażdżycy naczyń wieńcowych.  

Autorzy tych badań zaobserwowali, że podawanie preparatów z arjuny w przypadku problemów sercowo-naczyniowych prowadzi do:

• znacznego zmniejszenia średniej częstości epizodów dusznicy bolesnej
• zmniejszenia zapotrzebowania na azotany nasercowe
• obniżenia ciśnienia tętniczego
• spadku poziomu glukozy, cholesterolu, trójglicerydów i nadtlenków lipidów w surowicy krwi
• hamowania agregacji płytek krwi
• obniżenia krzepliwości krwi
• zmniejszenia oporu naczyniowego
• redukcji masy lewej komory i ogólnej wielkości serca
• obniżenia wskaźnika masy ciała
• wzrostu poziomu frakcji dobrego cholesterolu HDL i ogólnej poprawy profilu lipidowego krwi
• poprawy stanu śródbłonka naczyniowego
• poprawy obrazu EKG serca
• poprawy tolerancji wysiłku
• poprawy frakcji wyrzutowej lewej komory serca
• poprawy funkcji skurczowych i ogólnej wydolności funkcjonalnej serca
• poprawy jakości życia i ogólnego samopoczucia

Jednocześnie w badaniach, w których porównywano skuteczność terapeutyczną arjuny ze skutecznością azotanów nasercowych, dowiedziono, że zioło było skuteczniejsze w łagodzeniu objawów i lepiej tolerowane przez pacjentów niż lek. Natomiast badania z udziałem zdrowych ochotników wykazały, że suplementacja arjuny poprawia ogólną kondycję układu sercowo-naczyniowego i normalizuje ciśnienie tętnicze krwi.

Na mocne kości

Ponieważ w indyjskiej medycynie ludowej arjuna cieszy się sławą środka skutecznie wspomagającego leczenie złamań kości, natomiast złamania związane z osteoporozą (zrzeszotnieniem kości) – przypadłością wynikającą z niedoboru kościotwórczych hormonów płciowych – są powszechnym problemem zdrowotnym osób w starszym wieku, dlatego zioło to przebadano również pod kątem walki z osteoporozą.

A jak dowiadujemy się z końcowych wniosków z tych badań, ich wyniki – ocenione na podstawie gęstości mineralnej kości oraz parametrów biochemicznych, biomechanicznych i histopatologicznych – wykazały, że ekstrakty z arjuny wykazują wyraźną aktywność przeciwosteoporotyczną, podobną do hormonów płciowych, i są szczególnie skuteczne w profilaktyce złamań kości wynikających z niedoboru tych hormonów.

Potencjalne korzyści z zastosowania arjuny w różnych schorzeniach

Co więcej…?

Chociaż inne kierunki prozdrowotnej aktywności arjuny nie doczekały się jak dotąd tak solidnego udokumentowania w wynikach badań naukowych, niemniej wiadomo, że inne możliwe zastosowania tego środka zielarskiego obejmują ochronę przed wrzodami żołądka podobną do leku przeciwwrzodowego – ranitydyny, a także ochronę wątroby i nerek.

Ponadto w badaniu zdrowych osób przyjmujących ekstrakt z kory arjuny, w którym użyto testu sprinterskiego do oceny poprawy zdolności wysiłkowych, wykazano wzrost wydolność układu sercowo-naczyniowego w warunkach beztlenowych, co może być kierunkiem działania szczególnie atrakcyjnym dla sportowców. 

Bezpieczeństwo i dawkowanie

Chociaż w badaniach z udziałem ochotników niektórzy ich uczestnicy zgłaszali incydentalnie łagodne, przejściowe skutki uboczne, takie jak nudności, bóle głowy, zaparcia czy problemy z zasypianiem, ostatecznie w badaniach tych nie zaobserwowano żadnej toksycznej aktywności preparatów arjuny, nawet po ponad 24 miesiącach jej podawania.

Ponieważ jednak w badaniach na zwierzętach laboratoryjnych, w których stosowano znacznie wyższe dawki, wysokie dawki ekstraktów z arjuny obniżały poziom hormonów tarczycy i podwyższały poziom markerów wątrobowych, dlatego specjaliści przestrzegają przed przekraczaniem dawek rekomendowanych przez producentów suplementów, w trosce o prawidłową funkcjonalność tarczycy i wątroby.

A jak wynika z badań, ekstrakty z kory arjuny nie wykazują żadnej obserwowanej toksyczności i nie generują żadnych niepożądanych efektów działania, gdy są przyjmowane trzy razy dziennie w dawce do 500 mg. Jednocześnie taka dawka okazuje się w pełni efektywna pod względem wspomagania prawidłowych czynności układu sercowo-naczyniowego oraz poprawy zdolności wysiłkowych w zakresie wysiłków beztlenowych.      

Autor: Sławomir Ambroziak

Źródła:    

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4220499/
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5198828/
• https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/jcim-2021-0068/html
• https://examine.com/supplements/terminalia-arjuna/?srsltid=AfmBOopLnNnoH555n6KHMAXan0EGR8AAiVntnakHEzIpGOsCaiLEU6m4&show_conditions=true