Berberyna na odchudzanie – czy można schudnąć?

Berberyna od kilku lat cieszy się sporym zainteresowaniem zarówno wśród naukowców, jak i osób poszukujących naturalnych sposobów na poprawę zdrowia. Substancja ta, znana od wieków w tradycyjnym zielarstwie, obecnie przyciąga uwagę ze względu na swoje potencjalne korzyści w zakresie regulacji poziomu glukozy, gospodarki lipidowej oraz kontroli masy ciała. Wraz z popularyzacją naturalnych terapii i wzrostem świadomości na temat składników aktywnych pochodzenia roślinnego, berberyna stała się jednym z najczęściej analizowanych alkaloidów.

1. Ogólna charakterystyka berberyny
2. Podobieństwo do leków 
3. Badania przedkliniczne berberyny
4. Badania berberyny z udziałem ludzi

Ogólna charakterystyka berberyny

Berberyna jest alkaloidem pozyskiwanym z różnych gatunków roślin należących do rodziny berberysowatych (Berberidaceae), takich jak berberys zwyczajny (Berberis vulgaris), gorzknik kanadyjski (Hydrastis canadensis), czy mahonia pospolita (Mahonia aquifolium).

Rośliny te występują naturalnie w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej, a ich charakterystycznym elementem są żółte kwiaty i czerwone lub niebieskawe owoce. Berberys, jedna z najbardziej znanych roślin zawierających ten alkaloid, jest krzewem o ciernistych gałęziach i jaskrawożółtej korze, która stanowi główne źródło pozyskiwania berberyny.

Podobieństwo do leków 

Berberyna należy do grupy alkaloidów izochinolinowych i wyróżnia się silnym, gorzkim smakiem oraz intensywnie żółtym kolorem. Jej struktura chemiczna wykazuje podobieństwa do niektórych syntetycznych leków stosowanych w terapii cukrzycy typu 2, zwłaszcza metforminy, ponieważ oba związki wpływają na aktywację kinazy AMPK, kluczowego enzymu regulującego metabolizm energetyczny.

Badania przedkliniczne berberyny

Wpływ na florę jelitową

Berberyna wykazuje wielokierunkowe działanie, które może wspierać redukcję masy ciała i poprawę metabolizmu, co potwierdzają zarówno badania na zwierzętach, jak i badania kliniczne na ludziach. Jej wpływ na mikroflorę jelitową wydaje się odgrywać istotną rolę, ponieważ zmiany w składzie bakterii mogą przyczyniać się do lepszej kontroli gospodarki energetycznej organizmu.

Wpływ na trawienie węglowodanów

Może także spowalniać trawienie węglowodanów poprzez hamowanie enzymu α-glukozydazy, co prowadzi do wolniejszego wchłaniania glukozy i bardziej stabilnego poziomu cukru we krwi. 

Wpływ na tkankę tłuszczową

Na poziomie tkanki tłuszczowej wykazano, że berberyna ogranicza aktywność genów odpowiedzialnych za gromadzenie tłuszczu i hamuje dojrzewanie nowych komórek tłuszczowych. Działa również na poziomie wątroby, gdzie zmniejsza produkcję glukozy, a poprzez aktywację enzymu AMPK zwiększa efektywność wykorzystania dostępnej energii, co może prowadzić do lepszej regulacji gospodarki węglowodanowej i lipidowej.

Wyniki badań berberyny przeprowadzonych wśród osób dążących do utraty masy ciała

Badania berberyny z udziałem ludzi

Badania kliniczne wskazują, że suplementacja berberyny może wspomagać redukcję masy ciała, obniżenie wskaźnika BMI i zmniejszenie obwodu talii. W analizach obejmujących wyniki kilkunastu badań klinicznych osoby stosujące berberynę traciły średnio ponad 2 kg, a ich BMI obniżało się o 0,47 kg/m², w porównaniu do grupy placebo.

Redukcja tłuszczu trzewnego

Obserwowano także zmniejszenie obwodu talii o kilka centymetrów, co może sugerować, że berberyna wpływa szczególnie na redukcję tłuszczu trzewnego, który jest powiązany z większym ryzykiem zaburzeń metabolicznych. W niektórych eksperymentach nie stwierdzono istotnego wpływu na całkowitą masę ciała, choć redukcja BMI i obwodu talii była wyraźna.

Potencjał przeciwzapalny

Dodatkowo stosowanie berberyny związane było z obniżeniem poziomu białka C-reaktywnego, wskazując na potencjał przeciwzapalny, istotny dla osób z przewlekłym stanem zapalnym towarzyszącym otyłości i insulinooporności. 

Czas suplementacji i dawka

Efekty wydają się bardziej widoczne przy dłuższym czasie suplementacji, co sugeruje, że berberyna nie działa natychmiastowo, lecz stopniowo wspiera metabolizm i kontrolę masy ciała. Typowe dawkowanie berberyny w badaniach klinicznych wynosi od 900 mg do 1500 mg dziennie, podzielone na trzy dawki po 300-500 mg, przyjmowane wraz z posiłkami. Ze względu na ograniczoną biodostępność, często łączy się ją z innymi substancjami zwiększającymi jej wchłanianie, takimi jak sylimaryna, czy piperyna.

Źródła:

• Ilyas Z, Perna S, Al-Thawadi S, Alalwan TA, Riva A, Petrangolini G, Gasparri C, Infantino V, Peroni G, Rondanelli M. The effect of Berberine on weight loss in order to prevent obesity: A systematic review. Biomed Pharmacother. 2020 Jul;127:110137. doi: 10.1016/j.biopha.2020.110137. Epub 2020 Apr 27. PMID: 32353823.
• Asbaghi O, Ghanbari N, Shekari M, Reiner Ž, Amirani E, Hallajzadeh J, Mirsafaei L, Asemi Z. The effect of berberine supplementation on obesity parameters, inflammation and liver function enzymes: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN. 2020 Aug;38:43-49. doi: 10.1016/j.clnesp.2020.04.010. Epub 2020 May 6. PMID: 32690176.
• Xiong P, Niu L, Talaei S, Kord-Varkaneh H, Clark CCT, Găman MA, Rahmani J, Dorosti M, Mousavi SM, Zarezadeh M, Taghizade-Bilondi H, Zhang J. The effect of berberine supplementation on obesity indices: A dose- response meta-analysis and systematic review of randomized controlled trials. Complement Ther Clin Pract. 2020 May;39:101113. doi: 10.1016/j.ctcp.2020.101113. Epub 2020 Feb 1. PMID: 32379652.