Imbir - na co pomaga? Jak go stosować?

Imbir lekarski (Zingiber officinale Roscoe) jest jedną z najstarszych roślin użytkowych, pochodzącą z Azji, Bliskiego Wschodu oraz Afryki. Zyskał reputację zarówno przyprawy, jak i surowca o znaczeniu fitoterapeutycznym. Współcześnie jego właściwości są przedmiotem licznych badań, w tym z udziałem ludzi. Zainteresowanie naukowe imbirowi zawdzięcza głównie obecności licznych związków bioaktywnych, które determinują jego cechy organoleptyczne oraz potencjał zastosowań.

Wygląd i występowanie imbiru

Imbir lekarski należy do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae), do której zaliczane są również takie gatunki jak kurkuma (Curcuma longa) i kardamon (Elettaria cardamomum). Obecnie uprawiany jest w wielu regionach świata o zbliżonych warunkach środowiskowych, w tym w Indiach, Chinach, Nigerii, Indonezji, Tajlandii oraz na Jamajce.

Jego głównym organem użytkowym jest kłącze, czyli podziemna łodyga, charakteryzująca się bulwiastym kształtem, rozgałęzioną strukturą oraz jasnożółtym do szaro-brązowego zabarwieniem powierzchni. Kłącze pokryte jest cienką skórką, która z wiekiem ulega zgrubieniu i korkowaceniu. W przekroju poprzecznym kłącze wykazuje jasnokremową barwę, niekiedy z lekkim zielonkawym lub różowawym odcieniem.

Roślina osiąga wysokość do jednego metra, wytwarzając równowąskie, lancetowate liście o długości do 20 cm oraz kłosowate kwiatostany o barwie od zielonej do żółtawej z purpurowymi plamkami. Kłącza zbierane są najczęściej po 8–10 miesiącach wegetacji, przy czym ich dojrzałość wpływa na intensywność smaku i aromatu.

Zastosowania imbiru

Imbir znajduje szerokie zastosowanie kulinarne zarówno jako świeże kłącze, jak i w formie suszonej, sproszkowanej, marynowanej, kandyzowanej, a także jako składnik past i ekstraktów. W kuchni azjatyckiej używany jest do przyprawiania dań mięsnych, rybnych oraz warzywnych. W kuchni europejskiej stosowany jest przede wszystkim w wyrobach piekarniczych, takich jak pierniki, ciasta korzenne, herbatniki oraz napoje rozgrzewające, np. grzane wino.

Imbir wykorzystywany jest również do aromatyzowania herbat, likierów i piwa imbirowego, zwłaszcza w tradycji brytyjskiej i karaibskiej. Marynowany stanowi nieodłączny dodatek do sushi, gdzie służy m.in. do oczyszczania podniebienia między różnymi rodzajami ryb. W suplementacji imbir stosuje się najczęściej w dawkach 1–3 g/dzień przez 4–12 tygodni, przy czym wyraźniejsze efekty obserwowane są przy dawkach ≥2–3 g/dzień, najlepiej w postaci standaryzowanego ekstraktu zawierającego co najmniej 5% gingeroli.

Ogólna charakterystyka imbiru

Pomocne działanie imbiru

Ciśnienie i cukier 

Suplementacja imbirem była związana z obniżeniem ciśnienia tętniczego, szczególnie u osób poniżej 50. roku życia stosujących co najmniej 3 gramy dziennie. U pacjentów z cukrzycą typu 2 obserwowano niższe stężenie glukozy na czczo, hemoglobiny glikowanej (HbA1c, ang. hemoglobin A1c) oraz ciśnienie krwi.

Nadwaga i otyłość

U osób z nadwagą lub otyłością imbir wiązał się z redukcją masy ciała, stosunku talii do bioder i wskaźnika insulinooporności (HOMA-IR, ang. Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance), przy wzroście stężenia lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL, ang. high-density lipoprotein).

Inne zastosowania

Stosowanie imbiru powiązano też z niższymi stężeniami białka C-reaktywnego (CRP, ang. C-reactive protein), czynnika martwicy nowotworów alfa (TNF-α, ang. tumor necrosis factor-alpha), interleukiny 6 (IL-6, ang. interleukin-6) oraz malonodialdehydu (MDA, ang. malondialdehyde), a także z wyższą aktywnością peroksydazy glutationowej (GPx, ang. glutathione peroxidase), co wskazuje na potencjał ochronny wobec komórek i tkanek organizmu.

Kondycja wątroby

U osób z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD, ang. non-alcoholic fatty liver disease) suplementacja była związana z niższą aktywnością aminotransferazy alaninowej (ALT, ang. alanine aminotransferase) i poprawą HOMA-IR. W chorobach reumatycznych imbir łagodził ból i obniżał markery zapalne. U kobiet w ciąży zmniejszał nudności i wymioty, natomiast u pacjentów onkologicznych redukował częstość ostrych wymiotów po chemioterapii.

Źródła:

• Hasani H, Arab A, Hadi A, Pourmasoumi M, Ghavami A, Miraghajani M. Does ginger supplementation lower blood pressure? A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Phytother Res. 2019;33(6):1639-1647. doi:10.1002/ptr.6362
• Ebrahimzadeh A, Ebrahimzadeh A, Mirghazanfari SM, Hazrati E, Hadi S, Milajerdi A. The effect of ginger supplementation on metabolic profiles in patients with type 2 diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Complement Ther Med. 2022;65:102802. doi:10.1016/j.ctim.2022.102802
• Maharlouei N, Tabrizi R, Lankarani KB, et al. The effects of ginger intake on weight loss and metabolic profiles among overweight and obese subjects: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019;59(11):1753-1766. doi:10.1080/10408398.2018.1427044
• Pourmasoumi M, Hadi A, Rafie N, Najafgholizadeh A, Mohammadi H, Rouhani MH. The effect of ginger supplementation on lipid profile: A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Phytomedicine. 2018;43:28-36. doi:10.1016/j.phymed.2018.03.043
• Jalali M, Mahmoodi M, Moosavian SP, et al. The effects of ginger supplementation on markers of inflammatory and oxidative stress: A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Phytother Res. 2020;34(8):1723-1733. doi:10.1002/ptr.6638
• Sheikhhossein F, Borazjani M, Jafari A, et al. Effects of ginger supplementation on biomarkers of oxidative stress: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN. 2021;45:111-119. doi:10.1016/j.clnesp.2021.07.010
• Zhou Q, Peng Y, Chen F, Dai J. Ginger supplementation for the treatment of non-alcoholic fatty liver disease: a meta-analysis of randomized controlled trials. Afr Health Sci. 2023;23(1):614-621. doi:10.4314/ahs.v23i1.65
• Mathieu S, Soubrier M, Peirs C, Monfoulet LE, Boirie Y, Tournadre A. A Meta-Analysis of the Impact of Nutritional Supplementation on Osteoarthritis Symptoms. Nutrients. 2022;14(8):1607. Published 2022 Apr 12. doi:10.3390/nu14081607
• Letarouilly JG, Sanchez P, Nguyen Y, et al. Efficacy of Spice Supplementation in Rheumatoid Arthritis: A Systematic Literature Review. Nutrients. 2020;12(12):3800. Published 2020 Dec 11. doi:10.3390/nu12123800
• Gao P, Chen B, Wang L. Effectiveness of ginger supplementation in alleviating hyperemesis gravidarum: a systematic review and meta-analysis. Am J Transl Res. 2025;17(3):1568-1579. Published 2025 Mar 15. doi:10.62347/TXKV6669
• Choi J, Lee J, Kim K, Choi HK, Lee SA, Lee HJ. Effects of Ginger Intake on Chemotherapy-Induced Nausea and Vomiting: A Systematic Review of Randomized Clinical Trials. Nutrients. 2022;14(23):4982. Published 2022 Nov 23. doi:10.3390/nu14234982