Cynamon - działanie, właściwości, wartości odżywcze

Cynamon jest jedną z najstarszych znanych przypraw, a jego historia zastosowania sięga tysięcy lat wstecz. Używany był już w starożytności, ceniono go za swój intensywny aromat, jak i uniwersalność w zastosowaniach. Pozyskiwany z kory drzew, szybko stał się towarem luksusowym, a w niektórych epokach był nawet bardziej wartościowy, niż złoto. Obecnie cynamon jest powszechnie dostępny na całym świecie i szeroko wykorzystywany zarówno w kuchni, jak i przemyśle.

1. Charakterystyka cynamonu
2. Zastosowania kulinarne cynamonu
3. Wartości odżywcze i dawkowanie cynamonu
4. Działanie i właściwości cynamonu

Charakterystyka cynamonu

Cynamon pochodzi z kory drzew z rodzaju Cinnamomum, które występują głównie w tropikalnych rejonach Azji, takich jak Sri Lanka, Indie, Wietnam, czy Chiny.

Dwa główne rodzaje cynamonu

Wyróżnia się dwa główne rodzaje cynamonu: cejloński, zwany „prawdziwym”, oraz kasja, będący bardziej intensywną i łatwiej dostępną odmianą. Cynamon cejloński ma delikatniejszy smak i jaśniejszy kolor, natomiast kasja charakteryzuje się ciemniejszą barwą i grubszą korą.

Drzewa cynamonowe

Drzewa cynamonowe osiągają wysokość od 10 do 15 metrów, a kora jest ręcznie zdejmowana, suszona i zwijana w charakterystyczne laski. Proces ten nadaje cynamonowi jego klasyczny wygląd i umożliwia długotrwałe przechowywanie.

Ogólny opis cynamonu

Zastosowania kulinarne cynamonu

Cynamon jest nieodzownym składnikiem wielu kuchni świata, cenionym za swój intensywny, słodko-korzenny aromat. Wypieki, takie jak szarlotka, czy cynamonowe bułeczki, to jedne z najbardziej rozpoznawalnych przykładów jego wykorzystania. Cynamon jest również popularny w napojach, od grzanego wina po herbaty i kawy z dodatkiem przypraw.

W kuchni indyjskiej oraz bliskowschodniej dodaje głębi smakowej potrawom mięsnym, takim jak curry. Często stosowany jest także w mieszankach przypraw, takich jak garam masala lub chińska mieszanka pięciu smaków. W połączeniu z cukrem jest idealnym dodatkiem do tostów, płatków owsianych, czy naleśników.

Wartości odżywcze i dawkowanie cynamonu

Cynamon jest dostępny w kilku formach, w tym jako laski, sproszkowana przyprawa, a także w postaci ekstraktów czy kapsułek. Suszony w 100 gramach dostarcza około 240-250 kcal, 3-4 g białka, 1-2 g tłuszczu i 80-81 g węglowodanów, z czego znaczną część stanowi błonnik. Laski cynamonu są często używane do gotowania i pieczenia, a ich smak stopniowo uwalnia się w trakcie obróbki termicznej.

Sproszkowany cynamon jest bardziej uniwersalny i łatwy w użyciu, idealny do posypywania deserów czy dodawania do napojów. Cynamon w kapsułkach, stosowany w suplementacji, pozwala na precyzyjne dawkowanie. Typowe dzienne spożycie cynamonu w diecie wynosi od 1 do 6 gramów, przy czym suplementy zwykle zawierają od 500 mg do 2 g cynamonu na porcję.

Działanie i właściwości cynamonu

Zdrowie sercowo naczyniowe

Cynamon stał się przedmiotem licznych badań, szczególnie pod kątem potencjalnych korzyści metabolicznych. Liczne badania wykazały, że świetnie nadaje się do wspierania układu sercowo-naczyniowego. Zaobserwowano, że cynamon korzystnie wpływa na ciśnienie krwi, zdolność antyoksydacyjną i markery zapalne. Suplementacja cynamonem istotnie obniżała skurczowe ciśnienie krwi (-2,36 mmHg) i rozkurczowe (-1,65 mmHg) oraz poprawiała zdolność antyoksydacyjną (wzrost o 0,34 jednostki), sugerując ochronę przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Jednak wpływ na inne wskaźniki, jak malondialdehyd, czy białko C-reaktywne, był niejednoznaczny i wymaga dalszych badań.

Cholesterol i PCOS

W kontekście zespołu policystycznych jajników (PCOS), który wiąże się z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, cynamon wykazał zdolność do redukcji masy ciała (-0,47 kg), poprawy insulinowrażliwości (istotne obniżenie wskaźnika HOMA-IR o 0,5015) i poziomu glukozy na czczo (-7,72 mg/dL). Dodatkowo, zaobserwowano spadek poziomu cholesterolu całkowitego i LDL o około 11 mg/dL. Te efekty, choć obiecujące, charakteryzowały się zróżnicowaną siłą działania w zależności od dawki cynamonu i zastosowanej metodologii badawczej, co podkreśla konieczność standaryzacji przyszłych badań.

Cukrzyca i profil lipidowy

U pacjentów z cukrzycą typu 2 (DM2) suplementacja cynamonem okazała się szczególnie skuteczna w kontrolowaniu glikemii. Wyniki z 28 randomizowanych badań kontrolowanych z udziałem 3054 pacjentów wykazały znaczne obniżenie glukozy na czczo (-15,26 mg/dL), poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) o -0,56%, a także wskaźnika HOMA-IR (-0,76). Cynamon miał również korzystny wpływ na profil lipidowy, obniżając poziom cholesterolu całkowitego o -13,39 mg/dL, LDL o -6,49 mg/dL i trójglicerydów o -19,75 mg/dL. Dodatkowo, zaobserwowano efekt zmniejszenia wskaźnika masy ciała (BMI) o -1,18 kg/m² przy dawkach ≤2 g/dzień.

Hormony i apetyt

Niektóre metaanalizy wskazują na działanie modulujące cynamonu wobec apetytu i adipokin, czyli hormonów regulujących metabolizm tkanki tłuszczowej. W badaniach z udziałem ludzi suplementacja związana była z obniżeniem poziomu leptyny i wisfatyny, przy jednoczesnym wzroście poziomu greliny.

Obniżenie wisfatyny ma efekt przeciwzapalny, który jest korzystny, jednak wzrost greliny i leptyny może sugerować działanie podwyższające apetyt. Wyniki dotyczące innych biomarkerów, takich jak peptyd insulinotropowy zależny od glukozy, czy glukagonopodobny peptyd-1, pozostają niejednoznaczne, co wskazuje na konieczność dalszych badań.

Wpływ na BMI

Wyniki badań dotyczących hormonów regulujących apetyt stoją w sprzeczności z obserwacjami związanymi z redukcją masy ciała u ludzi. Wyniki z siedmiu metaanaliz w kontekście masy ciała i parametrów antropometrycznych jednoznacznie wykazały, że cynamon może skutecznie wspomagać odchudzanie. Redukcja masy ciała wynosiła średnio -0,67 kg, a BMI zmniejszał się o -0,45 kg/m², przy czym najlepsze efekty uzyskiwano przy dawkach ≥3 g/dzień. Co ciekawe, te korzyści były bardziej widoczne u osób z PCOS, co może sugerować większą wrażliwość tej grupy na działanie cynamonu.

Zdrowie mózgu

Oprócz wpływu na parametry metaboliczne, niektóre badania wskazują również na potencjał cynamonu w poprawie funkcji poznawczych. W chociaż ograniczonej liczbie badań klinicznych jedna analiza uwzględniająca również eksperymenty na modelach zwierzęcych wykazała korzystne działanie na pamięć i uczenie się, co może być związane z przeciwzapalnym i neuroprotekcyjnym działaniem składników aktywnych, takich jak aldehyd cynamonowy.

Źródła:

• Zhang, K., Li, Y., Lin, X., Daneshar, M., Karamian, F., & Li, M. (2024). Effect of cinnamon supplementation on blood pressure, oxidative stress, and inflammatory biomarkers in adults: An umbrella review of the meta-analyses of randomized controlled trials. Nutrition, metabolism, and cardiovascular diseases : NMCD, 34(12), 2659–2668. https://doi.org/10.1016/j.numecd.2024.08.009
• Xiaomei, Z., & Xiaoyan, F. (2024). Effect of cinnamon as a Chinese herbal medicine on markers of cardiovascular risk in women with polycystic ovary syndrome: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. European journal of obstetrics, gynecology, and reproductive biology, 300, 253–261. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2024.07.032
• de Moura, S. L., Gomes, B. G. R., Guilarducci, M. J., Coelho, O. G. L., Guimarães, N. S., & Gomes, J. M. G. (2025). Effects of cinnamon supplementation on metabolic biomarkers in individuals with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Nutrition reviews, 83(2), 249–279. https://doi.org/10.1093/nutrit/nuae058
• Fateh, H. L., & Amin, S. M. (2024). Effects of Cinnamon Supplementation on Lipid Profile: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Clinical nutrition research, 13(1), 74–87. https://doi.org/10.7762/cnr.2024.13.1.74
• Gheflati, A., Pahlavani, N., Nattagh-Eshtivani, E., Namkhah, Z., Ghazvinikor, M., Ranjbar, G., Shahraki Jazinaki, M., & Norouzy, A. (2023). The effects of cinnamon supplementation on adipokines and appetite-regulating hormones: A systematic review of randomized clinical trials. Avicenna journal of phytomedicine, 13(5), 463–474. https://doi.org/10.22038/AJP.2022.21538
• Nakhaee, S., Kooshki, A., Hormozi, A., Akbari, A., Mehrpour, O., & Farrokhfall, K. (2024). Cinnamon and cognitive function: a systematic review of preclinical and clinical studies. Nutritional neuroscience, 27(2), 132–146. https://doi.org/10.1080/1028415X.2023.2166436
• Keramati, M., Musazadeh, V., Malekahmadi, M., Jamilian, P., Jamilian, P., Ghoreishi, Z., Zarezadeh, M., & Ostadrahimi, A. (2022). Cinnamon, an effective anti-obesity agent: Evidence from an umbrella meta-analysis. Journal of food biochemistry, 46(8), e14166. https://doi.org/10.1111/jfbc.14166