Czy olej z czarnuszki pomaga na alergię?

Po raz pierwszy terminu „alergia” użył w 1906 r. austriacki pediatra – Clemens Peter von Pirquet. Nazwa tej choroby powstała od greckich słów: allos – inny + ergos – reakcja, a miała oznaczać odmienną reakcję układu odpornościowego. Odmienną w tym sensie, że zwykle nasz układ odpornościowy reaguje obronną reakcją zapalną na szkodliwe czynniki środowiskowe, takie jak wirusy czy bakterie, podczas gdy w przypadku alergii taką samą reakcję obronną wywołują czynniki pozornie całkowicie nieszkodliwe, takie jak przykładowo pyłki roślin. Dlatego alergia nazywana jest wymiennie uczuleniem lub nadwrażliwością.

1. Problemy alergiczne
2. Problemy terapeutyczne
3. Czarnuszka siewna - ludowe panaceum
4. Lek leczący wszystko prócz śmierci
5. Co na to współczesna nauka?
6. Co mówią nam chińscy naukowcy?
7. Co mówią badania?
8. Co mówią badania o oleju z czarnuszki przy alergii?

Problemy alergiczne

Jak oszacowali naukowcy, choroby alergiczne dotykają ponad 30% współczesnej populacji, przy czym głównym problemem jest tutaj pyłkowica, ze swoim udziałem na poziomie ok. 20%. Pyłkowica jest uczuleniem na pyłki roślin, czyli roślinne męskie komórki rozrodcze, unoszące się w powietrzu w porze kwitnienia. Najczęstszym źródłem uczulenia są pyłki traw (w tym zbóż) – ok. 80%, drzew – ok. 35% i bylic – ok. 8%.

Reakcja alergiczna dotyka w pyłkowicy przede wszystkim błony śluzowej nosa, spojówek, gardła i oskrzeli. Dlatego pyłkowica objawia się w pierwszej kolejności napadami kichania, obfitą wodnistą wydzieliną z nosa zwaną katarem siennym, zapaleniem spojówek i napadami suchego kaszlu, ale niejednokrotnie pojawią się w tej chorobie również alergiczne zmiany skórne oraz objawy uczuleniowe w obrębie warg i jamy ustnej.

Problemy terapeutyczne

Obecnie metody leczenia pyłkowicy koncentrują się głównie na łagodzeniu objawów podczas ostrych ataków za pomocą farmakoterapii. Natomiast farmakoterapia pyłkowicy opiera się na takich środkach jak leki przeciwhistaminowe, przeciwcholinergiczne, przeciwleukotrienowe, obkurczające błonę śluzową nosa i glikokortykosteroidy. Problem w tym, że niektóre z tych środków mogą dawać uciążliwe objawy niepożądane, jak przykładowo senność czy spowolnienie umysłowe, obniżające komfort egzystencjalny pacjentów.

Na szczęście ostatnie postępy tzw. medycyny etnicznej, bazującej na lekach ziołowych o długich tradycjach stosowania w regionalnych systemach medycyny ludowej, przedstawiły obiecujące wyniki bezpiecznego leczenia chorób alergicznych za pomocą przetworów z czarnuszki siewnej.

Czarnuszka siewna - ludowe panaceum

Czarnuszka siewna (Nigella sativa), zwana czasami wymiennie, za anglojęzyczną modą, czarnym kminkiem (chociaż błędnie, gdyż czarny kminek to zupełnie inna roślina – Bunium bulbocastanum), jest rośliną słynącą ze swoich tradycyjnych zastosowań kulinarnych i leczniczych. Czarnuszka pochodzi z rozległego regionu wschodniej części Morza Śródziemnego, północnej Afryki, subkontynentu indyjskiego i Azji południowozachodniej, i jest uprawiana na skalę przemysłową w wielu krajach, w tym w Egipcie, Iranie, Grecji, Syrii, Albanii, Turcji, Arabii Saudyjskiej, Indiach i Pakistanie.

Lek leczący wszystko prócz śmierci

Uznawana przez starożytnych za panaceum, czyli lek leczący wszystko prócz śmierci, czarnuszka siewna – czy to w postaci oleju, pasty, proszku czy ekstraktu – była ordynowana w tradycyjnych systemach medycznych w przypadku wielu chorób, m.in. astmy oskrzelowej, zapalenia oskrzeli, reumatyzmu, bólów głowy i krzyża, niedożywienia, skąpego miesiączkowania, paraliżu, stanów zapalnych rozmaitego pochodzenia, spowolnienia umysłowego, nadciśnienia i egzemy.

Co na to współczesna nauka?

Tę skuteczność tradycyjnych zastosowań nasion czarnuszki przypisuje się obecnie ich szerokiej, dowiedzionej przez współczesną naukę aktywności biologicznej, w tym właściwościom antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym, immunomodulującym, przeciwnowotworowym, neuroprotekcyjnym, przeciwdrobnoustrojowym, przeciwnadciśnieniowym, kardioprotekcyjnym, przeciwcukrzycowym, gastroprotekcyjnym, nefroprotekcyjnym i hepatoprotekcyjnym.

Nasiona czarnuszki, jak dowodzi współczesna nauka, zawdzięczają swoją aktywność farmakologiczną i efektywność terapeutyczną głównie takim zawartym w nich związkom, jak tymochinon, tymohydrochinon, tymol, karwakrol, nigellidyna, nigellicyna i alfa-hederyna.

Co mówią nam chińscy naukowcy?

Zgodnie z informacjami pochodzącymi od chińskich naukowców, ekstrakt z czarnuszki siewnej znacząco łagodzi typowe objawy ostrego ataku alergicznego nieżytu nosa związanego z pyłkowicą, takie jak swędzenie, przekrwienie błony śluzowej, katar, kichanie i przerost małżowin nosowych.

Przy czym jego efektywność w łagodzeniu objawów ostrego sezonowego alergicznego nieżytu nosa jest podobna do leku przeciwalergicznego – cetyryzyny, ale bez niepożądanych efektów działania tego środka, takich jak senność, rozkojarzenie i dekoncentracja.

Co mówią badania?

Aby potwierdzić te doniesienia, naukowcy przeprowadzili swojego czasu metaanalizę badań naukowych, wykonanych w obszarze związku czarnuszki z objawami pyłkowicy. Do analizy tej zakwalifikowano ostatecznie 8 dobrze kontrolowanych badań, obejmujących łącznie 318 uczestników. A wyniki tej metaanalizy wykazały, że w porównaniu z grupą kontrolną, otrzymującą nieaktywne placebo, grupa obserwacyjna, otrzymująca preparat czarnuszki, charakteryzowała się wyraźnie zwiększoną całkowitą skutecznością leczenia alergicznego nieżytu nosa.

Autorzy podsumowali więc swoją analizę mniej więcej w ten sposób, że w grupie czarnuszki zaobserwowano większą efektywność leczenia alergicznego nieżytu nosa i większą ogólną poprawę objawów chorobowych, niż w grupie placebo.

Co mówią badania o oleju z czarnuszki przy alergii?

Z kolei inna analiza objęła 4 badania dotyczące skuteczności klinicznej czarnuszki w chorobach alergicznych i łącznie 152 pacjentów z różnymi chorobami alergicznymi – alergicznym nieżytem nosa, astmą oskrzelową i atopowym zapaleniem skóry, leczonych olejem z czarnuszki podawanym w kapsułkach, w dawce od 40 do 80 mg na kilogram wagi ciała dziennie, i oceniających subiektywne nasilenie objawów chorobowych za pomocą wstępnie zdefiniowanej przez naukowców skali ocen.

A w efekcie tej analizy ustalono, że wynik subiektywnych ocen objawów chorobowych zmniejszył się w trakcie leczenia olejem z czarnuszki we wszystkich czterech badaniach. Ostatecznie autorzy więc wywnioskowali, że olej z czarnuszki okazuje się skutecznym środkiem wspomagającym leczenie chorób alergicznych.  

Autor: Sławomir Ambroziak    

Źródła:   

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8225153/
• https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ptr.1356
• https://www.frontiersin.org/journals/pharmacology/articles/10.3389/fphar.2024.1417013/full