Daktyle – właściwości zdrowotne i wartości odżywcze

Daktyle, czyli owoce palmy daktylowej (Phoenix dactylifera), są podłużne, owalne i charakteryzują się cienką, gładką skórką, która przybiera różne odcienie brązu, w zależności od etapu dojrzałości. Daktyle cechują się intensywnym, naturalnie słodkim smakiem, z wyraźnymi nutami karmelu, miodu i lekko palonym aromatem, które nadają im wyjątkowego charakteru. Stosowane są nie tylko jako przekąska, ale również stanowią element słodyczy, wypieków i wielu inny produktów oraz potraw, dostarczając do organizmu kilku cennych substancji odżywczych.

1. Charakterystyka daktyli
2. Wartości odżywcze i właściwości zdrowotne daktyli

Charakterystyka daktyli

Palma daktylowa

Palma daktylowa to wysokie drzewo, dorastające do 30 metrów, o smukłym pniu i rozłożystej koronie złożonej z długich, pierzastych liści. Liście te tworzą charakterystyczny wachlarzowaty kształt, który jest nie tylko dekoracyjny, ale także skutecznie chroni drzewa przed intensywnym słońcem, co pozwala na lepsze zawiązywanie owoców.

Owoce

Świeże daktyle mają długość od 3 do 7 centymetrów. Jej zbiory są podzielone na trzy główne etapy według dojrzałości: kimri (zielony i twardy), khalal (żółtawy, jeszcze lekko chrupiący) i tamar (brązowy, miękki i soczysty). Wnętrze daktyla zawiera jedną podłużną pestkę otoczoną miąższem, który jest lekko lepki, gdy owoc jest dojrzały. Drzewa daktylowe są charakterystyczne dla klimatu tropikalnego i subtropikalnego, gdzie najlepiej rozwijają się w suchych, gorących warunkach z dużą ilością światła słonecznego.

Występowanie

Naturalnym środowiskiem ich wzrostu są obszary pustynne i półpustynne, takie jak północna Afryka (szczególnie Tunezja, Maroko, Egipt), Bliski Wschód (m.in. Arabia Saudyjska, Iran, Irak) oraz niektóre regiony Azji Południowej, jak Indie i Pakistan. Uprawy kontrolowane przez ludzi rozprzestrzeniły się także na regiony o podobnym klimacie, takie jak Kalifornia i Meksyk, gdzie stosowane są nowoczesne metody nawadniania.

Skład odżywczy suszonych daktyli

Walory kulinarne daktyli

Jak wspomniano wcześniej, konsystencja daktyli zależy od stopnia dojrzałości. Mogą być miękkie, soczyste i wręcz rozpuszczające się w ustach lub bardziej zwarte i delikatnie chrupiące. W kuchni daktyle znajdują szerokie zastosowanie jako naturalny słodzik, szczególnie w wypiekach i deserach, takich jak ciasta, ciasteczka, puddingi oraz praliny, gdzie doskonale zastępują cukier, nadając przy tym karmelowy posmak i wilgotną konsystencję.

Pasta daktylowa

Używane są również do produkcji pasty daktylowej, która może służyć jako baza do kremów, nadzień, sosów lub słodkich smarowideł, dzięki swojej gęstości i intensywnej słodyczy. Ich karmelowy smak i miękka konsystencja sprawiają, że świetnie nadają się także do smoothie, batonów energetycznych oraz musli, gdzie wzbogacają mieszanki owoców i orzechów, dodając naturalnej słodyczy i wartości energetycznych.

Daktyle nadziewane

Daktyle w postaci nadziewanej orzechami lub masłem orzechowym, stanowią popularną przekąskę. Co więcej, doskonale komponują się z serami, zwłaszcza pleśniowymi, tworząc eleganckie przystawki lub desery o kontrastujących smakach. W potrawach wytrawnych są wykorzystywane jako dodatek do mięs, takich jak jagnięcina czy drób, zwłaszcza w kuchni Bliskiego Wschodu, gdzie łączy się je z przyprawami, takimi jak cynamon, kumin, czy kardamon.

Wartości odżywcze i właściwości zdrowotne daktyli

Wyjątkowe źródło energii

Chociaż daktyle są wyjątkowo bogate w naturalne cukry, takie jak glukoza, fruktoza i sacharoza, to nie należą one do produktów, których trzeba unikać za wszelką cenę. Są one doskonałym źródłem szybkiej energii, idealnym szczególnie dla osób aktywnych fizycznie oraz potrzebujących zastrzyku energii w ciągu dnia. Wysoka zawartość błonnika pokarmowego neutralizuje działanie cukrów prostych obecnych w daktylach. Wydłuża czas przejścia przez przewód pokarmowy i, podobnie jak suszone śliwki, wspomaga procesy trawienne, zdrowie jelit oraz skład mikrobiomu jelitowego.

Błonnik z daktyli

Błonnik zawarty w daktylach reguluje dzięki temu odpowiedź gospodarki glukozowo-insulinowej, co czyni je cennym składnikiem w diecie osób dbających o prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego oraz stabilizację energii. Warto też dodać, że błonnik usprawnia wydalanie nadmiaru cholesterolu, co przełożyć się może na gospodarkę lipidową.

Witaminy i minerały

Daktyle dostarczają także pewne ilości witamin, zwłaszcza witamin z grupy B, takich jak B6, niacyna i kwas foliowy, które wpływają na metabolizm energetyczny, pracę układu nerwowego i produkcję czerwonych krwinek. Znajdują się w nich również antyoksydanty, takie jak karotenoidy (pochodne witaminy A) i flawonoidy, które chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. Wysoka zawartość przeciwutleniaczy sprawia, że daktyle mogą wspierać zdrowie układu sercowo-naczyniowego i przeciwdziałać stanom zapalnym. Dzięki zawartości składników mineralnych, takich jak potas, magnez i miedź, daktyle mogą wpływać pozytywnie na funkcjonowanie układów nerwowego, mięśniowego i sercowo-naczyniowego, co czyni je pożądanym dodatkiem w diecie osób aktywnych fizycznie, sportowców oraz osób narażonych na wysoki stres.

Źródła:

• Al-Farsi, M. A., & Lee, C. Y. (2008). Nutritional and functional properties of dates: a review. Critical reviews in food science and nutrition, 48(10), 877–887. https://doi.org/10.1080/10408390701724264 ·
• Mirghani HO. Dates fruits effects on blood glucose among patients with diabetes mellitus: A review and meta-analysis. Pak J Med Sci. 2021 Jul-Aug;37(4):1230-1236. https://doi.org/10.12669/pjms.37.4.4112 PMID: 34290813; PMCID: PMC8281151.