Hesperydyna - co to jest? Działanie, zastosowanie

Hesperydyna to flawonoid obecny w owocach cytrusowych, wielokrotnie badany pod kątem potencjalnych właściwości prozdrowotnych. Jest nierozpuszczalna w wodzie i stabilna w środowisku kwaśnym, co sprzyja jej kumulacji w miąższu cytrusów. Główne źródła to skórki i biała warstwa (albedo) pomarańczy (Citrus sinensis), cytryn (Citrus limon) i mandarynek (Citrus reticulata), a najwięcej występuje w gorzkiej pomarańczy (Citrus aurantium), której ekstrakty są powszechnie wykorzystywane w suplementach diety.

Substancje aktywne w cytrusach

Pod względem chemicznym hesperydyna należy do glikozydów, co oznacza, że w swojej strukturze posiada przyłączoną cząsteczkę specyficznego rodzaju cukru, rutynozę. Owoce cytrusowe, będące głównym źródłem hesperydyny, dostarczają również innych cennych substancji bioaktywnych, które działają synergistycznie, wzmacniając jej efekty. Wśród nich dominują inne flawonoidy, takie jak naringina, diosmina, rutyna czy kwercetyna, które wykazują silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

W cytrusach obecne są także karotenoidy, w tym beta-kryptoksantyna i luteina, które kojarzone są z ochronnym działaniem wobec oczu. Istotną rolę odgrywają także witaminy, zwłaszcza witamina C, która uczestniczy w syntezie kolagenu i zwiększa stabilność ścian naczyń krwionośnych, wspomagając działanie flawonoidów. Obecne w skórkach cytrusów olejki eteryczne, bogate w limonen i inne terpeny, mają potencjał w aromaterapii, a pektyny obecne w albedo wspomagają mikrobiom jelitowy i regulację poziomu glukozy we krwi.

Ogólna charakterystyka hesperydyny

Zastosowanie hesperydyny w diecie

Hesperydyna charakteryzuje się stosunkowo niską przyswajalnością w postaci naturalnej, dlatego osoby chcące skorzystać z jej działania zazwyczaj więcej skorzystają na suplementacji. Po spożyciu w organizmie ulega rozkładowi do hesperetyny, swojej aktywnej formy, która wykazuje silniejsze działanie biologiczne.

Suplementacja i dawkowanie

Stosowanie hesperydyny w suplementacji polega na przyjmowaniu od 200 do 500 mg standaryzowanego ekstraktu ze skórek cytrusów dziennie, choć w niektórych przypadkach zalecane mogą być większe dawki, co wymaga konsultacji ze specjalistą. Związek ten jest dostępny w różnych formach, w tym jako czysty ekstrakt z owoców cytrusowych, hesperydyna mikronizowana o zwiększonej biodostępności oraz połączenia z innymi flawonoidami, takimi jak diosmina, często stosowane w preparatach na niewydolność żylną.

Działanie hesperydyny

Stany zapalne

Hesperydyna wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, na co wskazują liczne badania kliniczne. Analiza wyników osiemnastu badań wykazała, że suplementacja nią może obniżać poziomy markerów zapalnych, takich jak białko C-reaktywne (CRP), interleukiny IL-6 i IL-4, oraz malonylodialdehydu (MDA), ważnego wskaźnika komórkowych uszkodzeń oksydacyjnych.

Układ antyoksydacyjny

Analizowano także wpływ hesperydyny na enzymy antyoksydacyjne, w tym dysmutazę ponadtlenkową (SOD), katalazę (CAT) i glutation (GSH), które neutralizują wolne rodniki zagrażające zdrowym komórkom, gdy występują w nadmiarze. Wyniki potwierdziły jej korzystny wpływ na układ antyoksydacyjny, choć brak ścisłej zależności między dawką a zmianami biomarkerów sugeruje, że efekty zdrowotne nie zależą bezpośrednio od ilości przyjmowanej substancji.

Choroby przewlekłe

Kolejna analiza, tym razem dotycząca spożycia hesperydyny w soku pomarańczowym, podkreśliła jej potencjalny wpływ na biomarkery chorób przewlekłych, obejmujące parametry związane z funkcjami kognitywnymi, zdrowiem sercowo-naczyniowym, wrażliwością na insulinę, stanem zapalnym, stresem oksydacyjnym i metabolizmem innych antyoksydantów roślinnych.

Analiza wykazała, że częstsze spożycie oraz wyższa zawartość hesperydyny w soku miały korzystniejszy wpływ na te parametry w porównaniu do mniejszych dawek i rzadszego spożycia, jednak ogólny efekt nie był silny, co może wynikać z dużej zmienności w projektach badań klinicznych, różnic w dawkowaniu, metodach oceny oraz indywidualnych cechach metabolicznych uczestników, takich jak dieta i predyspozycje genetyczne.

Źródła:

• Jalili F, Moradi S, Talebi S, Mehrabani S, Ghoreishy SM, Wong A, Jalalvand AR, Kermani MAH, Jalili C, Jalili F. The effects of citrus flavonoids supplementation on endothelial function: A systematic review and dose-response meta-analysis of randomized clinical trials. Phytother Res. 2024 Jun;38(6):2847-2859. doi: 10.1002/ptr.8190. Epub 2024 Apr 1. PMID: 38561995.
• Gupta A, Jamal A, Jamil DA, Al-Aubaidy HA. A systematic review exploring the mechanisms by which citrus bioflavonoid supplementation benefits blood glucose levels and metabolic complications in type 2 diabetes mellitus. Diabetes Metab Syndr. 2023 Nov;17(11):102884. doi: 10.1016/j.dsx.2023.102884. Epub 2023 Oct 31. PMID: 37939436.
• Buzdağlı Y, Eyipınar CD, Kacı FN, Tekin A. Effects of hesperidin on anti-inflammatory and antioxidant response in healthy people: a meta-analysis and meta-regression. Int J Environ Health Res. 2023 Dec;33(12):1390-1405. doi: 10.1080/09603123.2022.2093841. Epub 2022 Jun 28. PMID: 35762134.
• Pla-Pagà L, Companys J, Calderón-Pérez L, Llauradó E, Solà R, Valls RM, Pedret A. Effects of hesperidin consumption on cardiovascular risk biomarkers: a systematic review of animal studies and human randomized clinical trials. Nutr Rev. 2019 Dec 1;77(12):845-864. doi: 10.1093/nutrit/nuz036. PMID: 31271436.
• Tadros FJ, Andrade JM. Impact of hesperidin in 100% orange juice on chronic disease biomarkers: A narrative systematic review and gap analysis. Crit Rev Food Sci Nutr. 2022;62(30):8335-8354. doi: 10.1080/10408398.2021.1927976. Epub 2021 May 20. PMID: 34014143.