Jak długo można brać astaksantynę?

Astaksantyna to aktywny biologicznie składnik pokarmowy z grupy karotenoidów. Głównym źródłem astaksantyny w naszej diecie są skorupiaki oraz ryby o różowo zabarwionym mięsie, przede wszystkim pstrągi i łososie.

1. Dietetyczne źródła astaksantyny 
2. Silny antyoksydant
3. Czysty przeciwutleniacz
4. Środek przeciwzapalny
5. Prowitamina A
6. Astaksantyna jako reksinoid
7. Korzyści zdrowotne
8. Problematyka suplementacji długoterminowej, czy istnieje?
9. Problem ekonomiczny i rozwiazanie 

Dietetyczne źródła astaksantyny 

Karotenoidy to barwniki roślinne, rozpuszczalne w tłuszczach, występujące w największych ilościach w pożywieniu, w ciemnozielonych, czerwonych, pomarańczowych i żółtych warzywach i owocach. Jeżeli więc astaksantyna jest barwnikiem roślinnym, należałoby zadać pytanie, dlaczego jej głównym źródłem w diecie człowieka są produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego, a nie roślinnego…?

Otóż głównymi producentami astaksantyny są mikroalgi wodne, dlatego barwnik ten kumuluje się w tkance mięśniowej zwierząt, żywiących się tymi roślinami.

Silny antyoksydant

Spożyta astaksantyna wchłaniana jest z jelita cienkiego i transportowana z obiegiem krwi w zasadzie do wszystkich tkanek naszego organizmu. Jako aktywny składnik pokarmowy, astaksantyna jest w pierwszej kolejności niezwykle silnym antyoksydantem, eliminującym szkodliwe dla zdrowia człowieka, wolne rodniki tlenowe i inne reaktywne formy tlenu.

W swojej aktywności antyoksydacyjnej przoduje pośród innych znanych antyoksydantów pokarmowych, gdyż działa przeciwrodnikowo 6000 razy silniej od witaminy C, 770 razy silniej od koenzymu Q10, 100 razy silniej od witaminy E i 5 razy silniej od pokrewnego jej beta karotenu – barwnika nadającego pomarańczowy kolor korzeniom marchwi.

Czysty przeciwutleniacz

Zasadniczo większość spożywanych przez człowieka karotenoidów wykazuje aktywność antyoksydacyjną. Jednak aktywność antyoksydacyjna niektórych karotenoidów może zmieniać się w aktywność prooksydacyjną, w zależności od jego stężenia komórkowego, w warunkach wysokiego natlenienia tkanki lub w efekcie interakcji z innymi związkami chemicznymi.

Dlatego karotenoidy zostały podzielone przez naukowców na trzy klasy: A – te bez znaczących właściwości antyoksydacyjnych, B – te z silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi, ale jednocześnie prooksydacyjnymi, i C – te z silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi i bez żadnych właściwości prooksydacyjnych. A ponieważ astaksantynę ulokowano w klasie C, dlatego jest ona często przedstawiana jako tzw. „czysty przeciwutleniacz”.

Środek przeciwzapalny

Jednym z najważniejszych kierunków aktywności biologicznej astaksantyny, bezpośrednio związanym z jej właściwościami antyoksydacyjnymi, jest aktywność przeciwzapalna. Otóż w licznych badaniach wykazano, że astaksantyna tłumi w organizmie ekspresję genów większości molekuł prozapalnych, hamując tym sposobem rozwój stanu zapalnego.

Prowitamina A

Karotenoidy jako składniki pokarmowe znane są przede wszystkim ze swojej podstawowej funkcji – prekursorów witaminy A. Jednak funkcję prowitaminy A pełni tylko kilka karotenoidów pokarmowych, a przede wszystkim wspomniany już wyżej beta karoten.

Natomiast aktywność na tym polu astaksantyny okazała się jedynie niewielka; jak dowiodły badania, organizm może rzeczywiście przetwarzać ją w ograniczonym stopniu w witaminę A, ale jedynie w sytuacji bardzo głębokiego niedoboru tej witaminy.

Astaksantyna jako reksinoid

Niemniej astaksantyna okazała się w badaniach tzw. reksinoidem, czyli związkiem posiadającym zdolność aktywacji receptorów ważnego hormonu – kwasu retinowego. Bo chociaż witaminę A w postaci retinalu znamy najlepiej z jej udziału w procesie widzenia, to jednak należy pamiętać, że witamina A w formie kwasu retinowego jest związkiem o aktywności hormonalnej, m.in. niezbędnym do pracy hormonów płciowych i hormonów tarczycy, biorącym udział w procesach odpornościowych, różnicowaniu komórkowym, wytwarzaniu komórek rozrodczych, rozwoju zarodkowym i płodowym oraz w procesach złuszczania i wymiany zewnętrznych warstw naskórka.

Dlatego aktywność biologiczna spożytej astaksantyny może częściowo wynikać również, jak sugerują naukowcy, ze zdolności naśladowania aktywności hormonalnej kwasu retinowego.

Korzyści zdrowotne

Z uwagi na wyżej przedstawione kierunki aktywności biologicznej, jak dowiedziono w badaniach, suplementacja astaksantyny wpływa pozytywnie na:

• funkcje układu odpornościowego
• czynności narządu wzroku
• czynności ośrodkowego układu nerwowego
• funkcjonalność stawów
• stan kośćca, stan cery
• pracę serca i układu krążenia
• zdrowie metaboliczne
• kontrolę masy ciała oraz zdolności wysiłkowe
• wytrzymałość siłową mięśni.

Nic więc dziwnego, że astaksantyna zyskała dużą popularność jako suplement diety, czy to stosowany w celu utrzymania wzorcowej kondycji zdrowotnej, czy też poprawienia ogólnej kondycji fizycznej.

Problematyka suplementacji długoterminowej, czy istnieje?

No i właśnie wraz ze wzrostem popularności astaksantyny jako suplementu diety pojawiły się pytania o zasadność i bezpieczeństwo jej długoterminowej suplementacji. A na podobne pytania, jak w tytule tej publikacji, najprościej można odpowiedzieć następująco: jak dotąd nie zaobserwowano w badaniach poważniejszych efektów niepożądanych długotrwałej suplementacji astaksantyny w dawkach zalecanych przez producentów suplementów diety, czyli w przedziale 2-12 mg dziennie.

Kolor skóry

Niemniej osoby przyjmujące długotrwale astaksantynę powinny się liczyć z możliwością wystąpienia zamian pigmentacyjnych skóry o pomarańczowym zabarwieniu i ewentualnie, w odosobnionych przypadkach, nadmiernym obniżeniem ciśnienia tętniczego i umiarkowanym spadkiem libido.

Teoretycznie, więc jeżeli nie występują jakieś wyraźne przeciwwskazania (chodzi tu głównie o alergię na owoce morza), astaksantynę jako suplement diety można stosować bardzo długo, a nawet cały czas. Astaksantyna uznawana jest za witaminopodobny składnik pokarmowy, tak samo więc, jak witaminy, warto ją mieć ją na stałe w swojej diecie.

Problem ekonomiczny i rozwiazanie 

Jednak w przypadku długotrwałej suplementacji pojawia się jeszcze inny problem… ekonomiczny… Na szczęście sposób rozwiązania tego problemu podsuwa nam sam charakter astaksantyny. Otóż astaksantyna jest barwnikiem rozpuszczalnym w tłuszczach, w związku z czym gromadzi się głównie w warstwie lipidowej błon biologicznych, gdzie może zachowywać swoją aktywność nawet do czterech dni od jej spożycia.

Dlatego w praktyce długoterminowej suplementacji można postępować w sposób następujący: przez pierwszy miesiąc przyjmować astaksantynę codziennie, w celu wysycenia nią lipidów błon biologicznych, a później już tylko dwa razy w tygodniu, dla utrzymania optymalnego jej stężenia w tych strukturach komórkowych.

Autor: Sławomir Ambroziak

Źródła:           

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9655540/
• https://www.mdpi.com/2072-6643/14/1/107