Jak stosować ostropest plamisty? Właściwości i dawkowanie

Chociaż często rośliny o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych wywodzą się z egzotycznych miejsc, to warto wiedzieć, że europejska farmakopea, czyli spis roślin o potencjale terapeutycznym, również jest godna uwagi. Niektóre rośliny naturalnie występujące w Europie miały na tyle istotne działanie, że wraz z kolonizatorami terenów za oceanami trafiły na inne kontynenty, w celu dalszej propagacji.

Dokładnie tak było z ostropestem plamistym, którego nasiona zdobyły uznanie setki lat temu, a dziś to uznanie potwierdzane jest przez współczesne metody weryfikacji naukowej.

1. Jak wygląda ostropest?
2. Jakie właściwości ma ostropest?
3. Na co działa ostropest?
4. Jak stosować ostropest?
5. Jak dawkować ostropest?
6. Jak jeść przy stosowaniu ostropestu?

Jak wygląda ostropest?

Ostropest jest surowcem zielarskim, który pierwotnie znaleźć można było na łąkach południowej Europy. Posiada długie, proste łodygi, w dobrych warunkach do wzrostu może dobijać nawet do 1,8 m wysokości. Charakteryzuje się białym unaczynieniem na liściach oraz kolcami na ich kanciastych zakończeniach. Kwiatostan tworzy koszyk wypełniony drobnymi pręcikami.

Raz rozsiany ostropest trudno jest potem ograniczyć w ekspansji terytorialnej, gdyż nasiona w glebie przetrwać mogą nawet do 9 lat. Wygląda trochę jak oset zwyczajny, który kojarzy się z kłującymi kolcami i fioletowo-różowym, masywnym kwiatostanem. Zarówno oset, jak i ostropest należą do roślin astrowatych. Rodzina ta charakteryzuje się wieloma roślinami, które zawierają wartościowe profile związków bioaktywnych, które wykazują działania prozdrowotne.

Jakie właściwości ma ostropest?

Omawiany surowiec zielarski ma właściwości prozdrowotne, które pomocne mogą być w różnych schorzeniach. Szczególnie docenia się nasiona ostropestu, które są silnie skoncentrowanym źródłem związków przeciwutleniających o potencjale w kierunku łagodzenia niektórych niedomagań narządów wewnętrznych.

Jednym z tradycyjnych zastosowań ostropestu było wspomaganie laktacji u kobiet, skąd też wzięto anglojęzyczną nazwę tego surowca, czyli milk thistle. Działania tego jednak nie jest w stanie wytłumaczyć współczesna nauka i nie obserwuje się go w badaniach z udziałem ludzi. W starożytnym Rzymie sok z ostropestu po wymieszaniu z miodem stosowano np. na niestrawność.

Co potwierdzają badania naukowe?

Jeszcze kilkaset lat temu proponowano ostropest na schorzenia „melancholijne”, które przejawiały się złym nastrojem, ale wynikały z zaburzeń organów wewnętrznych. Nowoczesne badania naukowe mogą potwierdzić obserwacje terapeutyczne sprzed ponad 2 tysięcy lat, a dokładniej dotyczące pracy przewodu pokarmowego. Szczególnie dobrze przebadano właściwości ochronne ostropestu wobec jednego narządu.

Na co działa ostropest?

We współczesnych badaniach naukowych o ostropeście mówi się głównie w kontekście substancji aktywnych zwanych zbiorczo sylimaryną. Najważniejszym związkiem z tej grupy jest sylibina, jednak z reguły z nasion ostropestu nie wydziela się tylko jej, a wszystkie związki do niej podobne.

Sylimaryna - na wsparcie pracy wątroby

Sylimaryna w świecie nauk o zdrowiu oraz o żywności i żywieniu zasłynęła z działania regulującego stan zdrowia wątroby, narządu kontrolującego detoksyfikację organizmu. Dzięki fachowym publikacjom naukowym wiadomo, że ostropest działa na niealkoholowe stłuszczenie wątroby, czy schorzenia wątroby związane z konsumpcją alkoholu, niektórych leków, czy toksyn pochodzących np. z grzybów, a także zakażenia wirusowe. Sylimaryna może obniżać śmiertelność osób z postępującymi uszkodzeniami wątroby.

Insulinooporność, cukrzyca, miażdżyca, choroby sercowo-naczyniowe i nowotwory

Działając na wątrobę, ostropest może wpływać na wiele płaszczyzn funkcjonowania organizmu. Dysfunkcjonalna wątroba prowadzi bowiem do zaburzeń metabolicznych, które charakterystyczne są dla m.in. insulinooporności, cukrzycy, miażdżycy, chorób sercowo-naczyniowych, a w dłuższej perspektywie oraz za pośrednictwem mechanizmów pośrednich, również do nowotworów.

Trawienie i wiele innych

Chora wątroba poza chorobami metabolicznymi przełożyć się może również na spowolnienie trawienia, ograniczenie przyswajania substancji odżywczych, występowanie dyskomfortu żołądkowo-jelitowego, a nawet do zaburzeń kognitywnych. Przekłada się to na wielokierunkowe ograniczenie jakości życia.

Jak stosować ostropest?

Ostropest plamisty stosować można zarówno profilaktycznie, jak i terapeutycznie. W profilaktyce stosowane może być dawkowanie nieco niższe niż w terapii schorzeń wątroby, jednak w lecznictwie konsultować należy się z lekarzem specjalistą, zwłaszcza gdy stosuje się przewlekle jakiekolwiek leki.

Według niektórych zaleceń lepiej jest stosować ostropest w 2 – 3 porcjach w ciągu dnia, aniżeli w jednej większej. Suplementy z tym surowcem zielarskim łączyć można z innymi środkami o potencjale ochronnym wobec wątroby, np. choliną oraz betainą.

Nie można też zapominać o tym, aby ostropest plamisty stosować równolegle do zmiany nawyków, które do chorób wątroby mogły doprowadzić, czyli źle skomponowanej diety czy nadmiaru alkoholu oraz niektórych leków.

Jak dawkować ostropest?

Ostropest, który stosuje się do celów profilaktycznych i terapeutycznych, to zazwyczaj ekstrakt z ostropestu z ustaloną zawartością około 80% sylimaryny. Ekstrakt ten powinno się dawkować w granicach 200 – 600 mg dziennie, chyba że lekarz zaleci inaczej.

Może być spożywany zarówno w trakcie, jak i pomiędzy posiłkami. Ostropest dodawać też można do posiłków pod postacią suszonych i odtłuszczonych ziaren, jednak ciężko będzie w ten sposób osiągnąć dawki uznawane za ochronne czy terapeutyczne.

Jak jeść przy stosowaniu ostropestu?

Działanie ostropestu plamistego oraz sylimaryny spotęgować można odpowiednią dietą. Zacząć należy od odstawienia czynników najbardziej szkodliwych, czyli np. napojów alkoholowych, napojów kolorowych słodzonych cukrem oraz przekąsek zarówno słonych, jak i słodkich, czy silnie przetworzonych fast-foodów. Warto, aby dieta przy schorzeniach wątroby była lekkostrawna, składała się z większej ilości mniejszych posiłków.

Produkty powinno poddawać się obróbce termicznej nie intensywniejszej niż gotowanie i parowanie. Potrawy spożywać powinno się w spokoju i bez pośpiechu. Przy problemach z trawieniem tłuszczy sięgnąć można na przykład po olej kokosowy, który zawiera średniołańcuchowe trójglicerydy. Warzywa bogate w błonnik warto poddawać nieco dłuższemu gotowaniu.

Źródła:

• https://kingcounty.gov/services/environment/animals-and-plants/noxious-weeds/weed-identification/milk-thistle.aspx
• Seo SW, Gottesman RF, Clark JM, Hernaez R, Chang Y, Kim C, Ha KH, Guallar E, Lazo M. Nonalcoholic fatty liver disease is associated with cognitive function in adults. Neurology. 2016 Mar 22;86(12):1136-42. doi: 10.1212/WNL.0000000000002498. Epub 2016 Feb 24. PMID: 26911638; PMCID: PMC4820136.
• Ross SM. Milk thistle (Silybum marianum): an ancient botanical medicine for modern times. Holist Nurs Pract. 2008 Sep-Oct;22(5):299-300. doi: 10.1097/01.HNP.0000334924.77174.6d. PMID: 18758279.
• https://www.nccih.nih.gov/health/milk-thistle
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501771/
• Gillessen A, Schmidt HH. Silymarin as Supportive Treatment in Liver Diseases: A Narrative Review. Adv Ther. 2020 Apr;37(4):1279-1301. doi: 10.1007/s12325-020-01251-y. Epub 2020 Feb 17. PMID: 32065376; PMCID: PMC7140758.
• Liu ZY, Yishake D, Fang AP, Zhang DM, Liao GC, Tan XY, Zhang YJ, Zhu HL. Serum choline is associated with hepatocellular carcinoma survival: a prospective cohort study. Nutr Metab (Lond). 2020 Mar 30;17:25. doi: 10.1186/s12986-020-00445-z. PMID: 32256673; PMCID: PMC7106561.