Jakie probiotyki na zespół jelita drażliwego IBS?

Zespół jelita drażliwego (IBS - Irritable Bowel Syndrome) to stosunkowo powszechne jak na schorzenia przewodu pokarmowego, przewlekłe zaburzenie pracy jelit. Chociaż nie stanowi zagrożenia dla życia, może znacznie wpłynąć na jego jakość, powodując chroniczne zmęczenie, zaburzenia depresyjne oraz liczne ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu. Schorzenie to przez ostatnie lata przykuwało coraz większą uwagę w medycynie, m.in. dzięki poznaniu związków między bakteriami jelitowymi a układem nerwowym.

1. Objawy IBS
2. Czynniki sprawcze w IBS
3. Mikrobiom jelitowy a IBS
4. Probiotykoterapia IBS

Objawy IBS

IBS objawia się przede wszystkim nawracającymi bólami brzucha, wzdęciami, dyskomfortem oraz nieregularnymi wypróżnieniami, które mogą przyjmować formę biegunek, zaparć, bądź ich naprzemiennego występowania. Ważnym aspektem tej choroby jest to, że jej przyczyny nie są w pełni poznane, jednak naukowcy wskazują na zaburzenia komunikacji między jelitami a mózgiem, zmiany w mikrobiomie jelitowym oraz wpływ czynników psychologicznych, takich jak stres. Diagnoza IBS jest trudna, ponieważ nie istnieje jednoznaczny test, który potwierdziłby to zaburzenie.

Kryteria oceny

W praktyce klinicznej stosuje się Kryteria Rzymskie IV, które zakładają, że ból brzucha musi występować co najmniej trzy miesiące oraz mieć związek z wypróżnieniami lub zmianami w ich częstotliwości. Aby wykluczyć inne choroby o podobnych objawach, jak choroby zapalne jelit, czy celiakia, lekarze mogą zlecać dodatkowe badania, takie jak badania krwi, testy na nietolerancje pokarmowe, czy nawet kolonoskopię w przypadkach niedożywienia. 

Czynniki sprawcze w IBS

Mikrobiom jelitowy a IBS

Dysbioza

Zaburzenia równowagi mikrobiologicznej w jelitach, zwane dysbiozą, są często obserwowane u pacjentów z IBS i mogą prowadzić do zaburzeń rozkładu pokarmu i produkcji gazów oraz wzdęć, które są charakterystycznymi objawami tej choroby. Zmiany w składzie mikrobiomu mogą również wpływać na przepuszczalność bariery jelitowej, co z kolei może prowadzić do zwiększonej wrażliwości trzewnej, charakterystycznej dla IBS oraz stymulować reakcje zapalne.

Oś mózg-jelita

Mikrobiom jelitowy oddziałuje również na oś mózg-jelita, co może wpływać na nasilenie objawów IBS pod wpływem stresu i innych czynników psychologicznych. Zmniejszenie liczby korzystnych bakterii, takich jak Lactobacillus i Bifidobacterium, oraz wzrost patogennych mikroorganizmów mogą zaburzać metabolizm kwasów żółciowych, co dodatkowo wpływa na motorykę jelit i może prowadzić do objawów, takich jak biegunki czy zaparcia.

Probiotykoterapia IBS

Według najnowszych przeglądów badań naukowych probiotyki wykazują potencjał w kierunku zarówno prewencji, jak i terapii zespołu jelita drażliwego. Choć wyniki badań są zróżnicowane, a najlepsze szczepy nie zostały jednoznacznie potwierdzone, to wiadomo coraz więcej na temat efektywności w łagodzeniu objawów czy bezpieczeństwa stosowania.

Bacillus coagulans

Analizy wskazują, że Bacillus coagulans może być najbardziej efektywnym probiotykiem w łagodzeniu objawów IBS, takich jak ból brzucha, wzdęcia i problemy z wypróżnianiem, zwłaszcza po ośmiotygodniowym stosowaniu.

Lactobacillus plantarum

Stosowanie innych szczepów, takich jak Lactobacillus plantarum, związane było z poprawą ogólnej jakości życia pacjentów z IBS, a Lactobacillus acidophilus wyróżnia się najniższym ryzykiem działań niepożądanych.

Saccharomyces

Dodatkowo probiotyczne grzyby, takie jak Saccharomyces, mogą łagodzić ból brzucha i poprawiać wyniki psychologiczne, choć ich wpływ na inne objawy jest ograniczony.

Postaw na mieszanki probiotyczne

W jednym z przeglądów badań wywnioskowano również, że wyższe dawki probiotyków (≥ 10^10 CFU dziennie) oraz mieszanki wieloszczepowe są bardziej skuteczne w redukcji bólu brzucha. Nie stwierdzono istotnych różnic w częstości występowania działań niepożądanych między grupami stosującymi probiotyki a placebo, co sugeruje, że suplementacja probiotykami jest stosunkowo bezpieczna.

Źródła

• Zhang, T., Zhang, C., Zhang, J., Sun, F., & Duan, L. (2022). Efficacy of Probiotics for Irritable Bowel Syndrome: A Systematic Review and Network Meta-Analysis. Frontiers in cellular and infection microbiology, 12, 859967. https://doi.org/10.3389/fcimb.2022.859967
• Xie, P., Luo, M., Deng, X., Fan, J., & Xiong, L. (2023). Outcome-Specific Efficacy of Different Probiotic Strains and Mixtures in Irritable Bowel Syndrome: A Systematic Review and Network Meta-Analysis. Nutrients, 15(17), 3856. https://doi.org/10.3390/nu15173856
• Didari, T., Mozaffari, S., Nikfar, S., & Abdollahi, M. (2015). Effectiveness of probiotics in irritable bowel syndrome: Updated systematic review with meta-analysis. World journal of gastroenterology, 21(10), 3072–3084. https://doi.org/10.3748/wjg.v21.i10.3072
• Qing, Q., Chen, Y., Zheng, D. K., Sun, M. L., Xie, Y., & Zhang, S. H. (2023). Systematic review with meta-analysis: effects of probiotic fungi on irritable bowel syndrome. Beneficial microbes, 14(4), 303–315. https://doi.org/10.1163/18762891-20220134
• Yang, R., Jiang, J., Ouyang, J., Zhao, Y., & Xi, B. (2024). Efficacy and safety of probiotics in irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analysis. Clinical nutrition ESPEN, 60, 362–372. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2024.02.025