Jakie są objawy niedoboru kolagenu?

Niedobór kolagenu jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem, ponieważ ciało ma zdolność do syntetyzowania go z innych substancji odżywczych. Warto jednak wiedzieć, że niektóre diety, takie jak wegańska, dostarczają bardzo małe ilości typowych dla produkcji kolagenu związków, takich jak aminokwasy prolina i hydroksyprolina.

1. Produkcja kolagenu w organizmie
2. Objawy niedoboru kolagenu
3. Genetyczny niedobór kolagenu

W związku ze wzrostem popularności weganizmu, a także diet typu zachodniego, opartych o fast-food, warto poznać skutki niedostatecznej podaży i produkcji kolagenu w organizmie.

Produkcja kolagenu w organizmie

Kolagen jest białkiem strukturalnym, które stanowi istotną część tkanki łącznej, w tym skóry, kości, ścięgien i naczyń krwionośnych. Kluczowym elementem w procesie produkcji kolagenu jest witamina C, która odgrywa niezbędną rolę jako kofaktor w syntezie kolagenu.

Rola witaminy C

Organizm ludzki wykorzystuje aminokwasy prolinę i lizynę, które są przekształcane w hydroksyprolinę i hydroksylizynę w obecności witaminy C, aby wytworzyć omawiane białko strukturalne. Gdy jednak występuje niedobór witaminy C, jak w przypadku szkorbutu, produkcja kolagenu jest znacznie ograniczona, co prowadzi do szeregu problemów zdrowotnych.

Główne typy kolagenu w tkankach

Objawy niedoboru kolagenu

Niedobór kolagenu, będący zazwyczaj wynikiem braku odpowiedniej ilości witaminy C, może prowadzić do szerokiej gamy objawów, których zrozumienie jest kluczowe dla właściwej diagnostyki i leczenia.

Grupa ryzyka

Niedobór tej witaminy może prowadzić do schorzenia znanego jako szkorbut, które, choć rzadkie w świecie rozwiniętym, może występować u niemowląt, osób starszych oraz alkoholików, gdzie często towarzyszą mu niedożywienie i niewystarczająca podaż składników odżywczych.

Objawy szkorbutu

Pacjenci z niedoborem kolagenu mogą doświadczać ogólnego zmęczenia, słabości, problemów z gojeniem się ran oraz anemii i chorób dziąseł. Jednym z pierwszych i najbardziej widocznych klinicznie symptomów szkorbutu są zmiany skórne, w tym krwawienia okołomieszkowe, gdzie mieszki włosowe zostają zablokowane przez białko keratynę. Te obszary mogą wyglądać jak stłuczenia wokół mieszka włosowego. Można również zaobserwować łamliwe włosy, które się plączą. Z czasem pojawiają się stany zapalne dziąseł, a nawet wypadanie zębów.

Diagnoza szkorbutu i terapia

Diagnoza szkorbutu opiera się głównie na historii dietetycznej pacjenta. Poziomy kwasu askorbinowego w teście laboratoryjnym poniżej 11 mikromoli/l mogą pomóc potwierdzić diagnozę. Terapia opiera się na suplementacji witaminy C oraz diecie bogatej w paprykę, cytrusy oraz inne warzywa i owoce o wysokiej zawartości witaminy C.

Długotrwały niedobór kolagenu

Należy zwrócić uwagę, że niedobór kolagenu wywołany brakiem witaminy C może mieć również inne, mniej oczywiste konsekwencje. Kolagen jest niezbędny dla utrzymania elastyczności skóry, siły i zdrowia kości, stawów, ścięgien oraz naczyń krwionośnych. Długotrwały niedobór kolagenu może prowadzić do osłabienia tych struktur, co może skutkować zwiększoną podatnością na kontuzje, bóle stawów, obniżenie jakości skóry, a nawet problemami z układem sercowo-naczyniowym.

Genetyczny niedobór kolagenu

Niedobór kolagenu nie zawsze jest wynikiem niewłaściwej diety czy stylu życia. Czasami przyczyną mogą być genetyczne zaburzenia, które wpływają na produkcję i strukturę kolagenu w organizmie. Dwa przykłady takich zaburzeń to wrodzona łamliwość kości (Osteogenesis Imperfecta; OI) i zespół Ehlersa-Danlosa (EDS).

Osteogenesis Imperfecta (OI), znana jako choroba szklanych kości, jest genetycznym zaburzeniem, w którym kości stają się kruche i łamliwe. Występuje u 1 na 15 000 osób. Wyróżnia się 8 typów OI, z różnym stopniem nasilenia, od najłagodniejszego typu I do najcięższego typu II. Nie ma lekarstwa, leczenie koncentruje się na wsparciu i zapobieganiu złamaniom.

Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, wpływająca na około 1 na 5000 osób. Istnieje 13 typów EDS, z różnymi objawami w zależności od typu. Mutacje zaburzają tutaj stabilność i funkcjonalność włókien kolagenowych. Objawy EDS są różnorodne, od łagodnych do zagrażających życiu.

Źródła:

Wang H. A Review of the Effects of Collagen Treatment in Clinical Studies. Polymers (Basel). 2021 Nov 9;13(22):3868. doi: 10.3390/polym13223868. PMID: 34833168; PMCID: PMC8620403.