Krwawnik pospolity - co to jest? Działanie, właściwości

Achillea millefolium, czyli krwawnik pospolity, to roślina o długiej historii zastosowań. Już w starożytności wykorzystywano ją w łagodzeniu problemów trawiennych, stanów zapalnych, a także do przyspieszania gojenia ran. Uważano, że roślina ta ma zdolność wspierania zdrowia kobiet, co obejmuje hamowanie dolegliwości menstruacyjnych oraz wspomaganie regeneracji po porodzie. Dzięki obecności licznych bioaktywnych związków chemicznych krwawnik również dziś znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i fitoterapeutycznym.

1. Charakterystyka krwawnika
2. Właściwości i działanie krwawnika
3. Dawkowanie krwawnika
4. Połączenia z krwawnikiem

Charakterystyka krwawnika

Wygląd 

Krwawnik pospolity jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny astrowatych, znaną z szerokiego zasięgu występowania i charakterystycznego wyglądu. Może osiągać wysokość od 30 do 80 cm, a jej pierzaste liście przypominają delikatne, koronkowe wzory. Drobne kwiaty tej rośliny, zazwyczaj w kolorze białym lub różowym, tworzą baldachogrona, które kwitną od czerwca do września, przyciągając liczne owady zapylające.

Występowanie 

Krwawnik można spotkać na łąkach, pastwiskach, w lasach, a także przy drogach i nieużytkach w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej. Dzięki zdolności adaptacji rośnie zarówno na glebach piaszczystych, jak i gliniastych, a także w środowiskach suchych, czy wilgotnych. Jest rośliną odporną na niekorzystne warunki, i jest łatwa w uprawie oraz ceniona zarówno przez ogrodników, jak i zielarzy.

Właściwości i działanie krwawnika

Tradycyjne ziołolecznictwo

Achillea millefolium zawiera wiele bioaktywnych związków chemicznych, takich jak flawonoidy, fenolokwasy, terpeny i fitosterole. Roślina ta od dawna stosowana jest w tradycyjnym zielarstwie na problemy trawienne, choroby wątroby, stany zapalne, rany i dolegliwości ginekologiczne.

Co potwierdzają badania?

Badania potwierdziły jej przeciwzapalne działanie, które wynika z obecności takich związków jak kamfen, limonen i apigenina. Dzięki nim roślina ma właściwości przeciwutleniające i przeciwdrobnoustrojowe.  Może być pomocna w hamowaniu wrzodów i stanów zapalnych przewodu pokarmowego. Działanie przeciwnowotworowe tej rośliny jest również przedmiotem zainteresowania naukowców, jednak wciąż potrzebne są dalsze prace, by lepiej zrozumieć jej mechanizmy działania i w pełni wykorzystać jej potencjał. 

Eksperymenty z udziałem ludzi wykazały, że ekstrakty z krwawnika mogą łagodzić ból menstruacyjny. W jednym z badań klinicznych stosowanie herbat z tej rośliny zmniejszyło nasilenie bólu u kobiet z bolesnym miesiączkowaniem.

Schorzenia powszechne i uciążliwe

Jeśli mowa o schorzeniach powszechnych i uciążliwych, to warto zaznaczyć, że krwawnik jest też badany pod kątem wspomagania leczenia chorób neurodegeneracyjnych, takich jak stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera czy Parkinsona. U pacjentów ze stwardnieniem rozsianym stosowanie wyciągu z krwawnika powiązane zostało ze zmniejszeniem liczby rzutów choroby i poprawą funkcji poznawczych.

Ogólna charakterystyka krwawnika pospolitego

Dawkowanie krwawnika

W tradycyjnej medycynie krwawnik stosowany był w różnych formach, takich jak herbaty, napary, nalewki, ekstrakty, czy maści. Zalecana dawka herbaty to zazwyczaj 2-4 gramy suszonego ziela na filiżankę wrzątku, spożywane 2-3 razy dziennie. Ekstrakty standaryzowane w kapsułkach lub tabletkach zawierają często 200-300 mg ekstraktu z kwiatów krwawnika, co odpowiada 2-3 g surowca roślinnego. Zazwyczaj zaleca się przyjmowanie jednej kapsułki dziennie po posiłku, popijając dużą ilością wody, choć najlepiej przy dobieraniu dawki posłużyć się zaleceniami producenta i / lub specjalisty.

Połączenia z krwawnikiem

Do roślin i fitozwiązków o podobnych właściwościach do krwawnika zalicza się m.in. izoflawony sojowe oraz niepokalanek pospolity (Vitex agnus-castus). Izoflawony sojowe, naturalnie występujące w soi, mają działanie zbliżone do estrogenów, co może wspierać równowagę hormonalną u kobiet, szczególnie w okresie menopauzy oraz premenopauzy. Niepokalanek, z kolei, może wpływać na regulację poziomów hormonów płciowych oddziałując na przysadkę mózgową, co potencjalnie prowadzić może do złagodzenia objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego i stabilizuje cykl menstruacyjny.

Wsparcie układu nerwowego

W kontekście wsparcia układu nerwowego skuteczne mogą być rośliny takie jak ashwagandha (Withania somnifera) i melisa lekarska (Melissa officinalis). Ashwagandha, dzięki zawartości witanolidów, działa adaptogennie, redukując poziom tzw. hormonu stresu, kortyzolu, i wspierając funkcje kognitywne poprzez neuroprzekaźnik hamujący nadmierne pobudzenie, GABA (kwas gamma-aminomasłowy). Melisa natomiast, bogata w olejki eteryczne i kwasy fenolowe, wykazuje potencjalne działanie uspokajające, zmniejszając napięcie nerwowe i poprawiając koncentrację w ciągu dnia, czy jakość snu wieczorem.

Na rany i problemy skórne

Działanie łagodzące problemy skórne i z błonami śluzowymi można dodatkowo wzmocnić łącząc krwawnik z miodem lub naparem z rumianku. Miód, dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym oraz nawilżającym, może przyspieszać gojenie ran i hamuje rozwój drobnoustrojów patogennych. Z kolei napar z rumianku, bogaty w antyoksydanty, działa przeciwzapalnie,  łagodząco, wspierając naturalne procesy regeneracyjne skóry i błon śluzowych.

Źródła:

• Farasati Far, B., Behzad, G., & Khalili, H. (2023). Achillea millefolium: Mechanism of action, pharmacokinetic, clinical drug-drug interactions and tolerability. Heliyon, 9(12), e22841. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e22841
• Ayoobi, F., Shamsizadeh, A., Fatemi, I., Vakilian, A., Allahtavakoli, M., Hassanshahi, G., & Moghadam-Ahmadi, A. (2017). Bio-effectiveness of the main flavonoids of Achillea millefolium in the pathophysiology of neurodegenerative disorders- a review. Iranian journal of basic medical sciences, 20(6), 604–612. https://doi.org/10.22038/IJBMS.2017.8827
• Ali, S. I., Gopalakrishnan, B., & Venkatesalu, V. (2017). Pharmacognosy, Phytochemistry and Pharmacological Properties of Achillea millefolium L.: A Review. Phytotherapy research : PTR, 31(8), 1140–1161. https://doi.org/10.1002/ptr.5840
• Ayoobi, F., Moghadam-Ahmadi, A., Amiri, H., Vakilian, A., Heidari, M., Farahmand, H., Fathollahi, M. S., Fatemi, I., Shafiei, S. A., Alahtavakoli, M., & Shamsizadeh, A. (2019). Achillea millefolium is beneficial as an add-on therapy in patients with multiple sclerosis: A randomized placebo-controlled clinical trial. Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 52, 89–97. https://doi.org/10.1016/j.phymed.2018.06.017
• Jenabi, E., & Fereidoony, B. (2015). Effect of Achillea Millefolium on Relief of Primary Dysmenorrhea: A Double-Blind Randomized Clinical Trial. Journal of pediatric and adolescent gynecology, 28(5), 402–404. https://doi.org/10.1016/j.jpag.2014.12.008