Mleko bez laktozy - czy warto je pić?

Laktoza została po raz pierwszy wyizolowana z mleka w XVII wieku przez włoskiego naukowca, Fabrizio Bartoletti. W wyniku nieskomplikowanych procesów chemicznych udało mu się oddzielić cukier z grupy disacharydów, inaczej dwucukrów (z glukozy i galaktozy), od innych komponentów mleka. Cukier ten dokładnie opisano dopiero po około 150 latach. 

1. Usuwanie laktozy z mleka
2. Laktoza w przetworach mlecznych
3. Kłopoty z trawieniem laktozy
4. Mleko bez laktozy przy braku nietolerancji
5. Związki prozdrowotne w mleku
6. Mleko dla nawodnienia
7. Mleko w kuchni

Usuwanie laktozy z mleka

Skala przemysłowa usuwania laktozy z mleka zaczęła się rozwijać w drugiej połowie XX wieku, głównie w odpowiedzi na rosnącą świadomość społeczną na temat nietolerancji laktozy.

Laktoza w przetworach mlecznych

Warto wiedzieć, że laktoza nie występuje we wszystkich przetworach mlecznych. Na przykład, dojrzewające sery takie jak cheddar czy parmezan, zawierają bardzo małe ilości laktozy, ponieważ enzymy i czas dojrzewania degradują laktozę do prostszych cukrów i kwasów. Fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurt, również mogą mieć obniżoną zawartość laktozy dzięki działaniu bakterii fermentujących.

Kłopoty z trawieniem laktozy

Nietolerancja laktozy jest stanem, w którym organizm nie produkuje wystarczającej ilości enzymu laktazy, niezbędnego do rozkładu laktozy na glukozę i galaktozę. Nagłe objawy mogą obejmować biegunkę, wzdęcia i kolki, natomiast długotrwałe skutki mogą być związane z niedoborami pokarmowymi wynikającymi z unikania produktów mlecznych, takimi jak osteoporoza z powodu niewystarczającej ilości wapnia.

Biegunki również osłabić mogą stan odżywienia, a dodatkowo odwodnić. Istnieje pewna ilość dowodów naukowych sugerujących, że probiotyki w połączeniu z syntetyzowanymi enzymami trawiennymi pod postacią suplementu mogą pomagać w łagodzeniu objawów nietolerancji laktozy. Określone szczepy bakterii w jelitach same produkują bowiem laktazę.

Mleko bez laktozy przy braku nietolerancji

W przypadku osób, które nie mają problemów z trawieniem laktozy, konsumpcja mleka bez laktozy nie przynosi specjalnych korzyści zdrowotnych w porównaniu do konsumpcji zwykłego mleka. Warto jednak podkreślić, że mleko bez laktozy może być nieco słodsze w smaku ze względu na rozkład laktozy na glukozę i galaktozę, które są cukrami o wyższym indeksie słodkości. Zawartość białek, tłuszczów, witamin i minerałów pozostaje niezmieniona.

Orientacyjne zawartości składników odżywczych dla mleka krowiego to około 3,4 g białka, 120 mg wapnia, 13 mg magnezu i 150 mg potasu na 100 ml. Mleko dostępne jest również w różnych wersjach tłuszczowych, od mleka odtłuszczonego z mniej niż 0,5% tłuszczu, przez mleko półtłuste z 1,5–1,8% tłuszczu, do mleka pełnego, w którym jest około 3,2% tłuszczu.

Tabela: Ważne substancje odżywcze mleka

Związki prozdrowotne w mleku

Oprócz podstawowych składników odżywczych mleko oferuje różne substancje bioaktywne o znaczeniu zdrowotnym. Wśród nich znajdują się białka serwatki, w skład których wchodzą takie frakcje, jak laktoglobuliny i laktoalbuminy, które mają właściwości antybakteryjne i immunomodulujące. Kazeina, jedno z głównych białek mlecznych, może wpływać na przyswajanie wapnia.

Kolejne białko, laktoferyna, to białko o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych i przeciwzapalnych. Warto również wspomnieć o specyficznym kwasie tłuszczowym, sprzężonym kwasie linolowym (CLA), który wykazuje właściwości antyoksydacyjne.

Mleko dla nawodnienia

Mleko jest uważane za efektywny napój nawadniający z kilku kluczowych powodów. Najważniejsze jest to, że zawiera elektrolity, takie jak potas i sód, magnez oraz wapń, które są niezbędne dla utrzymania równowagi płynów w organizmie. Co więcej, obecność węglowodanów ułatwia absorpcję wody w przewodzie pokarmowym i regenerację glikogenu mięśniowego, co ma szczególne znaczenie dla sportowców.

Mleko w kuchni

Poza standardowymi szejkami białkowymi z odżywką białkową, mleko ma liczne zastosowania w kuchni. Może być składnikiem sosów, zup czy wypieków, czy być dodatkiem do kaszy i płatków. Wykorzystuje się je w napojach kawowych i omletach. Ponadto służy jako baza dla produktów fermentowanych jak jogurt oraz kefir.

Źródła:

James, L. J., Stevenson, E. J., Rumbold, P. L. S., & Hulston, C. J. (2019). Cow's milk as a post-exercise recovery drink: implications for performance and health. European journal of sport science, 19(1), 40–48. https://doi.org/10.1080/17461391.2018.1534989