Na co pomaga pyłek pszczeli?

Pyłek pszczeli od wieków znajduje zastosowanie w medycynie ludowej i dietetyce ze względu na swoje bogate właściwości odżywcze i potencjał prozdrowotny. Stanowi cenne źródło witamin, składników mineralnych oraz substancji bioaktywnych o szerokim spektrum działania. Pomimo wielu ciekawych informacji, które znaleźć można na temat pyłku pszczelego w tradycyjnej fitoterapii, to temat jego wpływu na organizm pozostaje przedmiotem licznych badań naukowych. Wciąż trwają analizy m.in. nad jego farmakologicznymi właściwościami.

1. Powstawanie pyłku pszczelego
2. Substancje bioaktywne pyłku pszczelego
3. Pomocne działanie pyłku pszczelego
4. Dawkowanie pyłku pszczelego

Powstawanie pyłku pszczelego

Pszczeli pyłek to naturalny produkt wytwarzany przez pszczoły miodne, które zbierają drobne ziarna pyłku kwiatowego i mieszają je z wydzielinami gruczołów ślinowych lub nektarem, tworząc granulki przechowywane w koszyczkach na tylnych odnóżach. Po powrocie do ula pyłek jest przekazywany innym robotnicom, które ubijają go w plastrach i pokrywają cienką warstwą miodu oraz wosku, co inicjuje proces fermentacji mlekowej.

Proces ten nie tylko konserwuje pyłek, ale także zwiększa jego biodostępność i przyswajalność dla pszczół. Różnorodność botaniczna oraz warunki środowiskowe wpływają na skład chemiczny pyłku, determinując jego wartości odżywcze i farmakologiczne właściwości.

Ogólna charakterystyka pyłku pszczelego

Substancje bioaktywne pyłku pszczelego

Skład chemiczny pyłku pszczelego jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników, w tym pochodzenia roślinnego, metod ekstrakcji i warunków przechowywania. Z perspektywy żywieniowej pyłek dostarcza witamin, głównie prowitaminę A, C, E oraz B3, a także B1, B2, B6, kwas pantotenowy, foliowy i biotynę. Zawiera również pierwiastki mineralne, takie jak potas, wapń, magnez, cynk, mangan, żelazo i miedź. Jego skład makroskładnikowy obejmuje białka (10–40%), węglowodany (13–55%) oraz lipidy (1–13%), w tym kwasy tłuszczowe (5,1%), fosfolipidy (1,5%) i fitosterole. Zawiera także flawonoidy (1,4%), w tym kempferol i kwercetynę, oraz kwasy fenolowe (0,2%), głównie kwas chlorogenowy.

Pomocne działanie pyłku pszczelego

Przypuszcza się, że te związki odpowiadają za właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, wpływając na szlaki sygnalizacyjne NF-kB oraz powodując lizę błon drobnoustrojów. Flawonoidy mogą również hamować degranulację komórek tucznych, wpływając na reakcje alergiczne poprzez zmniejszenie wydzielania IgE i histaminy.

Co pokazują badania naukowe?

Badania wskazują na potencjalne działanie przeciwmiażdżycowe, immunomodulujące i korzystne dla zdrowia kości. Wyniki badań nad działaniem pyłku pszczelego są ograniczone i wymagają dalszych analiz, jednak dotychczasowe przeglądy systematyczne sugerują, że pyłek pszczeli może pomagać w terapii łagodnego rozrostu gruczołu krokowego (BPH) oraz przewlekłego zapalenia prostaty (CP).

Wyniki wskazują również na możliwość wykorzystania ekstraktów pyłku kwiatowego w łagodzeniu objawów ze strony układu sercowo-naczyniowego u kobiet np. w kontekście menopauzy, jednakże dowody w tym zakresie są wstępne i wymagają dalszych badań.

Dawkowanie pyłku pszczelego

Pyłek pszczeli może być spożywany w postaci surowej lub poddany dalszej obróbce, np. ekstrakcji lub liofilizacji, co umożliwia uzyskanie wysokich stężeń bioaktywnych substancji. Dawka początkowa zalecana w źródłach teoretycznych wynosi od 1/8 do 1/4 łyżeczki raz dziennie, z możliwością stopniowego zwiększania do 1–2 łyżeczek spożywanych 1–3 razy dziennie.

W ekstraktach pyłku stężenie tych substancji może być wyższe, co może poprawiać ich biodostępność i efektywność farmakologiczną. Ze względu na zmienność składu pyłku niektórzy badacze sugerują konieczność standaryzacji preparatów, szczególnie jednokwiatowych ekstraktów, celem bardziej precyzyjnej oceny ich działania.

W przewodzie pokarmowym pyłek podlega procesowi nawodnienia, a następnie jego ściany komórkowe ulegają tylko częściowemu rozkładowi, umożliwiając uwolnienie składników odżywczych. Część pyłku, w zakresie wielkości od 5 do 200 μm, może być wchłaniana bezpośrednio do krwiobiegu, co potwierdzono badaniami na psach, królikach i z udziałem ludzi. Przy spożyciu 100–150 g pyłku do krwi przedostaje się od 6 do 10 tysięcy jego ziaren. Dalsze badania są niezbędne do określenia optymalnych dawek i form podania pyłku pszczelego w celach terapeutycznych.

Źródła:

• Ulbricht C, Conquer J, Giese N, Khalsa KP, Sklar J, Weissner W, Woods J. An evidence-based systematic review of bee pollen by the Natural Standard Research Collaboration. J Diet Suppl. 2009;6(3):290-312. doi: 10.1080/19390210903081381. PMID: 22435480.
• Antonelli M, Donelli D, Firenzuoli F. Therapeutic efficacy of orally administered pollen for nonallergic diseases: An umbrella review. Phytother Res. 2019 Nov;33(11):2938-2947. doi: 10.1002/ptr.6484. Epub 2019 Aug 21. PMID: 31435975.