Cytykolina (CDP-cholina) co to jest? Właściwości i działanie

Cytykolina, znana również jako CDP-cholina, jest suplementem diety, który może przynieść pewne korzyści w kontekście funkcji mózgu i układu nerwowego. Przede wszystkim wspomaga syntezę fosfatydylocholiny, kluczowego składnika błon komórkowych neuronów, co przekłada się na ich pracę oraz ochronę. Chociaż brzmi to bardzo ogólnie, to zastosowania tego środka są wyraźnie określone. Obejmują m.in. wsparcie w nauce, pracy umysłowej, czy przeciwdziałaniu neurodegeneracji oraz skutkom uszkodzeń w układzie nerwowym.

1. Właściwości fizykochemiczne choliny
2. Działanie cytykoliny w organizmie
3. Cholina w diecie
4. Biodostępność choliny
5. Dawkowanie i czas stosowania

Właściwości fizykochemiczne choliny

W czystej formie cholina jest białą, higroskopijną (czyli pochłaniającą wodę z otoczenia) substancją, która ma postać krystalicznego proszku lub cieczy w warunkach wysokiej wilgotności. Jest dobrze rozpuszczalna w wodzie oraz w alkoholu, ale nie rozpuszcza się dobrze w tłuszczach, co wpływa na sposób, w jaki jest transportowana i przyswajana w organizmie.

Z reguły taka cholina w organizmach żywych występuje w najmniejszych ilościach. U ludzi największą aktywność wykazuje pod postaciami o większej rozpuszczalności w tłuszczach. Dzięki tym formom cholina może być łatwo transportowana przez krew i inne płyny ustrojowe, co umożliwia jej efektywne wykorzystanie przez komórki.

Działanie cytykoliny w organizmie

Pamięć, koncentracja i wydolność umysłowa

Cytykolina może znacząco wspierać poprawę koncentracji i pamięci, co jest szczególnie korzystne podczas intensywnej nauki lub pracy. Badania wykazały również, że może poprawić uwagę, szybkość przetwarzania informacji oraz ogólną wydolność umysłową.

Jest to szczególnie widoczne u osób starszych lub z problemami neurologicznymi, jak demencja czy rekonwalescencja po udarze, jednak znaczenie może mieć też dla studentów, czy osób, które w pracy muszą być cały czas skoncentrowane, jak kierowcy, nauczyciele, lekarze, księgowi, czy pracownicy służb mundurowych. Poprawa koncentracji oraz zdolności do uczenia się może przekładać się również na lepsze wyniki w treningach i zawodach sportowych.

Nastrój i energia

Warto dodać, że dzięki jej działaniu na neuroprzekaźniki cytykolina może mieć wpływ na nastrój i poziom energii. Poza tym, że dzięki niej dochodzi do zwiększenia poziomu neuroprzekaźnika pobudzającego, acetylocholiny, to wyniki niektórych badań sugerują również, że cytykolina może zwiększać poziom dopaminy w mózgu. Substancja ta w dużym stopniu odpowiada za motywację oraz odporność na stres. Osoby z przewlekłym zmęczeniem czy zaburzeniami depresyjnymi, mogą na tym działaniu cytykoliny skorzystać w szczególny sposób.

Dobre samopoczucie i kondycja wątroby

Cholina, która stanowi element cytykoliny, ma znaczenie nie tylko dla mózgu czy mięśni, ale również dla innych tkanek i narządów o kluczowym znaczeniu dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Jednym z takich obszarów jest wątroba, w której cholina jest metabolizowana. Istnieją przesłanki świadczące o tym, że zbyt niski poziom konsumpcji tego związku może prowadzić do stłuszczenia wątroby oraz gorszego przebiegu innych jej schorzeń.

Cholina w diecie

Chociaż cholina występuje w wielu produktach spożywczych, takich jak mięso, ryby, jaja, rośliny strączkowe i warzywa, niektóre osoby mogą być narażone na niedobory. Preferencje dietetyczne, alergie czy nietolerancje pokarmowe mogą ograniczać dostępność bogatych źródeł choliny w codziennej diecie. Na przykład, osoby stosujące diety wegańskie unikają produktów pochodzenia zwierzęcego, takich jak jaja i mięso, które są najbogatszymi źródłami choliny. Chociaż istnieją roślinne źródła choliny, takie jak soja, quinoa, brokuły i orzechy, zazwyczaj zawierają one mniejsze ilości tego składnika.

Biodostępność choliny

Co więcej, biodostępność choliny z różnych źródeł żywności może się różnić w zależności od dominującej jej formy chemicznej w danym produkcie. Cholina występuje w żywności w takich formach jak fosfatydylocholina, glicerofosfocholina, CDP-cholina i cholina wolna. Fosfatydylocholina, obecna w jajach i mięsie, jest jedną z najbardziej biodostępnych form. Warto też dodać, że sposób przygotowania żywności, jak nadmierne gotowanie (np. jaja na twardo) lub smażenie (np. wątróbki), może prowadzić do utraty cennych właściwości choliny, ponieważ jest ona wrażliwa na wysokie temperatury.

Przykładowe formy choliny i ich źródła

Dawkowanie i czas stosowania

Chociaż do regeneracji układu nerwowego potrzebna może być kilkutygodniowa suplementacja, to w przypadku wzmożonego wysiłku umysłowego cytykolina może przynieść efekty również doraźne, odczuwalne po kilkudziesięciu minutach od zażycia. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, cytykolina jest z reguły dobrze tolerowana i bezpieczna w zdrowej populacji. Dawkowanie najczęściej nie przekracza 500 – 1000 mg dziennie.

Źródła

• Jasielski, P., Piędel, F., Piwek, M., Rocka, A., Petit, V., & Rejdak, K. (2020). Application of Citicoline in Neurological Disorders: A Systematic Review. Nutrients, 12(10), 3113. https://doi.org/10.3390/nu12103113
• Martí-Carvajal, A. J., Valli, C., Martí-Amarista, C. E., Solà, I., Martí-Fàbregas, J., & Bonfill Cosp, X. (2020). Citicoline for treating people with acute ischemic stroke. The Cochrane database of systematic reviews, 8(8), CD013066. https://doi.org/10.1002/14651858.CD013066.pub2
• Świątkiewicz, M., & Grieb, P. (2023). Citicoline for Supporting Memory in Aging Humans. Aging and disease, 14(4), 1184–1195. https://doi.org/10.14336/AD.2022.091