Glukomannan to rodzaj błonnika rozpuszczalnego w wodzie, który naturalnie występuje w roślinie Amorphophallus konjac. Jest zbudowany z dwóch rodzajów cukrów, glukozy i mannozy, które tworzą długie łańcuchy. Glukomannan ma zdolność do pochłaniania dużej ilości wody, przez co pęcznieje i tworzy żel w przewodzie pokarmowym, co spowalnia trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Dzięki tym właściwościom stosowany jest m.in. jako składnik żywności funkcjonalnej.
![glukomannan]()
- Charakterystyka glukomannanu
- Właściwości i działanie glukomannanu
- Wpływ na wchłanianie pokarmów
- Właściwości prebiotyczne
- Efekty stosowania glukomannanu
- Substancje synergistyczne dla glukomannanu
Charakterystyka glukomannanu
Roślina Amorphophallus konjac, z której pochodzi glukomannan, rośnie głównie w Azji Wschodniej, zwłaszcza w Chinach, Japonii i Korei. Jej bulwy od wieków wykorzystywane są w kuchni azjatyckiej do produkcji tradycyjnych potraw, takich jak makaron shirataki i galaretki konjac. Bulwa konjac jest suszona, mielona i przetwarzana na mączkę, która stanowi główne źródło glukomannanu.
Poza zastosowaniami kulinarnymi jest on używany w przemyśle spożywczym jako zagęstnik, stabilizator oraz środek wiążący wodę. Znajduje zastosowanie jako składnik suplementów diety, szczególnie w preparatach wspomagających kontrolę poziomu cukru we krwi, redukcję masy ciała oraz poprawę funkcji przewodu pokarmowego.
Właściwości i działanie glukomannanu
Glukomannan to rodzaj złożonych węglowodanów należący do frakcji błonnika rozpuszczalnego w wodzie, o wyjątkowej zdolności do absorpcji płynów, co umożliwia mu tworzenie bardzo lepkiego i elastycznego żelu. Jego struktura składa się głównie z jednostek mannozy i glukozy. Stosunek mannozy do glukozy w glukomannanie wynosi zazwyczaj około 1,6:1, co odróżnia go od innych naturalnych gum roślinnych i wpływa na jego zdolność do wiązania wody oraz tworzenia stabilnej matrycy żelowej. Jego rozpuszczalność w wodzie sprawia, że może pochłaniać nawet do 50-krotności swojej masy w płynie.
Wpływ na wchłanianie pokarmów
![układ pokarmowy trawienie]()
Dzięki swojej strukturze i wysokiej zdolności do tworzenia stabilnych, lepkich układów glukomannan zmniejsza dostępność enzymów trawiennych do składników pokarmowych. Przez to wykazuje potencjał do obniżania indeksu glikemicznego posiłków, gdyż w jego towarzystwie absorpcja glukozy odbywa się wolniej. Podobnie dzieje się w przypadku tłuszczów. Ich emulgacja i enzymatyczny rozkład zostają ograniczone, co może wpływać na ich mniejszą dostępność do wchłaniania.
Właściwości prebiotyczne
Glukomannan charakteryzuje się również właściwościami prebiotycznymi. Po przejściu przez jelito cienkie, niestrawione fragmenty glukomannanu docierają do jelita grubego, gdzie ulegają fermentacji przez bakterie jelitowe, w szczególności szczepy z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus. Produkty tej fermentacji, w tym krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) takie jak octan, propionian i maślan, mogą wpływać na miejscowe środowisko jelitowe, sprzyjając regeneracji nabłonka jelitowego oraz regulacji procesów immunologicznych. Ponadto, produkty fermentacji błonnika prowadzą m.in. do poprawy wchłaniania substancji odżywczych, czy ochrony przed niektórymi patogenami.
Ogólny opis glukomannanu
|
Cecha
|
Opis
|
|
Budowa
|
Polisacharyd z mannozy i glukozy złączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi. Tworzy długie łańcuchy, silnie wiąże wodę.
|
|
Występowanie
|
Bulwy Amorphophallus konjac rosnące w Azji Wschodniej: Chiny, Japonia, Korea.
|
|
Działanie
|
Tworzy żel w przewodzie pokarmowym. Spowalnia opróżnianie żołądka. Wspiera mikrobiotę jelitową.
|
Efekty stosowania glukomannanu
Przeprowadzone badania z udziałem ludzi wskazują na potencjalne korzyści wynikające z suplementacji glukomannanem. Analiza wyników sześciu badań z udziałem 124 osób wykazała, że suplementacja może istotnie obniżać poziom glukozy na czczo, szczególnie wśród pacjentów z cukrzycą. Inna metaanaliza dotycząca wpływu na profil lipidowy wykazała znaczną redukcję poziomu całkowitego cholesterolu oraz LDL (lipoprotein niskiej gęstości). Nie odnotowano natomiast istotnych zmian w poziomie trójglicerydów.
Kolejne badania obejmujące łącznie 531 uczestników wykazały korzystny wpływ glukomannanu na redukcję masy ciała, jednak efekt był niewielki. Publikacje naukowe sugerują, że efektywność glukomannanu może zależeć od czynników takich jak styl życia, dieta i ogólna aktywność fizyczna uczestników.
Substancje synergistyczne dla glukomannanu
Podobnie jak glukomannan, inne rodzaje rozpuszczalnego błonnika wykazują zdolność do wiązania wody, pęcznienia w przewodzie pokarmowym i tworzenia lepkiego żelu, co spowalnia trawienie, wydłuża uczucie sytości i może wpływać na kontrolę poziomu glukozy oraz lipidów we krwi. Do tej grupy należą między innymi beta-glukany obecne w owsie i jęczmieniu, pektyny występujące w owocach, takich jak jabłka, cytrusy i śliwki, inulina, będąca naturalnym prebiotykiem obecnym w cykorii, topinamburze i cebuli.
Połączenie z berberyną i cynamonem
Synergistyczne działanie z glukomannanem mogą wykazywać naturalne substancje regulujące gospodarkę węglowodanową i lipidową, wspierające metabolizm oraz zdrowie jelit. Cynamon, znany ze swojego wpływu na wrażliwość insulinową, może wzmacniać działanie glukomannanu poprzez dodatkową stabilizację poziomu glukozy we krwi, spowalniając jej nagłe skoki po posiłkach i poprawiając transport glukozy do komórek. Berberyna, alkaloid obecny w berberysie, działa na energetyczne szlaki metaboliczne, co sprzyja lepszemu wykorzystaniu glukozy i redukcji poziomu cholesterolu, co w połączeniu z glukomannanem może prowadzić do skuteczniejszej kontroli lipidów i masy ciała.
Źródła:
- Mirzababaei, A., Zandkarimi, R., Moradi, S., Rasaei, N., Amini, MR, Pourreza, S., Abaj, F., Clark, CCT, Daneshzad, E., & Mirzaei, K. (2022). Wpływ glukomannanu na stężenie glukozy we krwi na czczo i po posiłku u osób dorosłych: systematyczny przegląd i metaanaliza randomizowanych badań kontrolowanych. Journal of diabetes and metabolic disorders, 21(1), 1055–1063. https://doi.org/10.1007/s40200-022-00993-6
- Musazadeh, V., Rostami, RY, Moridpour, AH, Hosseini, ZB, Nikpayam, O., Falahatzadeh, M., & Faghfouri, AH (2024). Wpływ suplementacji glukomannanem na profil lipidowy u dorosłych: systematyczny przegląd i metaanaliza oceniane metodą GRADE. BMC cardiovascular disorders, 24(1), 545. https://doi.org/10.1186/s12872-024-04223-0
- Sood, N., Baker, WL i Coleman, CI (2008). Wpływ glukomannanu na stężenie lipidów i glukozy w osoczu, masę ciała i ciśnienie krwi: przegląd systematyczny i metaanaliza. The American journal of clinical nutrition, 88(4), 1167–1175. https://doi.org/10.1093/ajcn/88.4.1167
- Zhang, Z., Zhang, Y., Tao, X., Wang, Y., Rao, B. i Shi, H. (2023). Wpływ suplementacji glukomannanem na cukrzycę typu II u ludzi: metaanaliza. Nutrients, 15(3), 601. https://doi.org/10.3390/nu15030601
- Onakpoya, I., Posadzki, P., & Ernst, E. (2014). Skuteczność suplementacji glukomannanem u osób z nadwagą i otyłością: systematyczny przegląd i metaanaliza randomizowanych badań klinicznych. Journal of the American College of Nutrition, 33(1), 70–78. https://doi.org/10.1080/07315724.2014.870013
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.