Niedobór minerałów - objawy. Co się dzieje, gdy brakuje minerałów?

Niedobory pierwiastków mineralnych stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia, często rozwijając się w sposób niezauważalny i prowadząc do poważnych konsekwencji fizjologicznych. Mimo że ich objawy bywają początkowo łagodne, mogą z czasem prowadzić do poważnych zaburzeń funkcji organizmu, wpływając na układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, mięśniowy oraz odpornościowy. Niektóre z niedoborów wymagają długiego czasu do regeneracji, zatem lepiej wziąć się za prewencję jak najwcześniej.

1. Niedobory elektrolitów
2. Kluczowe dla organizmu pierwiastki mineralne
3. Niedobory mikropierwiastków
4. Niedobory pierwiastków śladowych

Niedobory elektrolitów

Czym są elektrolity?

Elektrolity to grupa pierwiastków (magnez, wapń, potas i sód oraz chlor), które kontrolują podstawowe reakcje życiowe. Niedobór magnezu często objawia się zmęczeniem, osłabieniem mięśni, skurczami oraz drżeniem, a także może powodować zaburzenia rytmu serca, niepokój i trudności z koncentracją. Wapń, kluczowy składnik dla zdrowia kości i układu nerwowego, gdy jest w niedoborze, prowadzi do osteoporozy (razem z niedoborem magnezu), skurczów mięśni, mrowienia kończyn, a nawet zaburzeń sercowo-naczyniowych i nadmiernej drażliwości.

Brak równowagi elektrolitowej

Równowaga między sodem a potasem, regulowana przez pompę sodowo-potasową, jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania komórek, zwłaszcza mięśni i układu nerwowego. Niedobór potasu może powodować osłabienie mięśni, skurcze, nieregularne bicie serca oraz zwiększać ryzyko nadciśnienia i problemów trawiennych, takich jak zaparcia.

Brak sodu, odpowiedzialnego za regulację gospodarki wodno-elektrolitowej, prowadzi do objawów takich jak bóle głowy, nudności, dezorientacja, a w cięższych przypadkach do zaburzeń neurologicznych.

Kluczowe dla organizmu pierwiastki mineralne

Niedobory mikropierwiastków

Istnieją dwie grupy mikropierwiastków, bez których organizm nie jest w stanie funkcjonować prawidłowo. W pierwszej są cynk, żelazo oraz miedź, które są kluczowe dla wielu procesów metabolicznych i enzymatycznych.

Niedobór cynku

Niedobór cynku objawia się osłabieniem układu odpornościowego, co może zwiększać podatność na infekcje, a także może prowadzić do opóźnionego gojenia się ran, wypadania włosów, zmian skórnych, zaburzeń smaku i apetytu oraz trudności z koncentracją. Długotrwały niedobór cynku u dzieci może wpływać na rozwój układu nerwowego i reprodukcyjnego.

Niedobór żelaza

Żelazo jest niezbędne do produkcji hemoglobiny, a jego niedobór prowadzi do anemii, objawiającej się zmęczeniem, osłabieniem, bladością skóry, zawrotami głowy, bólami głowy i dusznościami, a także może powodować uczucie zimnych dłoni i stóp oraz obniżenie zdolności koncentracji. W bardziej zaawansowanych przypadkach może dojść do kołatania serca i osłabienia funkcji poznawczych.

Niedobór miedzi

Niedobór miedzi, która jest kluczowa dla produkcji czerwonych krwinek, funkcji układu nerwowego i metabolizmu żelaza, może prowadzić do objawów takich jak osłabienie, zmęczenie, niedokrwistość, zaburzenia neurologiczne, w tym problemy z koordynacją ruchową, drżenie rąk oraz zmniejszoną odporność organizmu. Może również wpływać na zdrowie kości i serca, a w przypadku dzieci może hamować prawidłowy rozwój fizyczny.

Niedobory pierwiastków śladowych

Niedobory jodu i selenu, kolejnych mikropierwiastków (pierwiastków śladowych), mogą znacząco wpłynąć na zdrowie człowieka, szczególnie na funkcjonowanie tarczycy i układu odpornościowego.

Niedobór jodu

Niedobór jodu, niezbędnego do syntezy hormonów tarczycy, prowadzi do powiększenia tarczycy (wole), niedoczynności tarczycy, co objawia się przewlekłym zmęczeniem, przyrostem masy ciała, osłabieniem mięśni, suchą skórą, obrzękami oraz problemami z koncentracją i pamięcią. U dzieci i młodzieży może powodować opóźnienia w rozwoju fizycznym i umysłowym, a w przypadku kobiet w ciąży niedobór jodu może prowadzić do upośledzenia rozwoju płodu, w tym do kretynizmu, czyli poważnych zaburzeń intelektualnych i fizycznych.

Niedobór selenu

Niedobór selenu, który jest niezbędny do prawidłowego działania enzymów antyoksydacyjnych oraz do przemiany hormonów tarczycy, może powodować osłabienie układu odpornościowego, zwiększoną podatność na infekcje, zmniejszoną zdolność organizmu do zwalczania stresu oksydacyjnego, co przyczynia się do uszkodzenia komórek, a także osłabienie mięśni i przewlekłe zmęczenie. Niedobór selenu może również prowadzić do pogorszenia stanu włosów i paznokci.

Źródła:

• Lynch, R. J. M., & Duckworth, R. M. (2020). Chapter 4: Microelements: Part I: Zn, Sn, Cu, Fe and I. Monographs in oral science, 28, 32–47. https://doi.org/10.1159/000499007
• National Research Council (US) Subcommittee on the Tenth Edition of the Recommended Dietary Allowances. Recommended Dietary Allowances: 10th Edition. Washington (DC): National Academies Press (US); 1989. 11, Water and Electrolytes. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK234935/