Pistacje - właściwości, wartości odżywcze

Pistacje to orzechy rosnące na drzewie pistacjowym (Pistacia vera), które wywodzi się z obszarów Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu, w tym krajów, takich jak Iran, Turkmenistan, Afganistan oraz części Syrii i Turcji. Odznacza je twarda, jasnobeżowa, pęknięta skorupka, która kryje w sobie zielonawo-fioletowy miąższ. W kuchni pistacje mają bardzo szerokie zastosowanie, szczególnie w regionach, z których pochodzą. Są jednocześnie bogatym źródłem składników odżywczych, zawierającym zarówno makro-, jak i mikroskładniki czy antyoksydanty.

1. Charakterystyka i zastosowania pistacji
2. Właściwości odżywcze pistacji
3. Istotne minerały i inne związki 
4. Pistacje dla serca i metabolizmu
5. Pistacje dla jelit i przeciw chorobom przewlekłym

Charakterystyka i zastosowania pistacji

Drzewa pistacjowe najlepiej rosną w gorącym, suchym klimacie, gdzie panują długie, ciepłe lata i łagodne zimy. Proces uprawy pistacji jest czasochłonny, bowiem od momentu posadzenia drzew do pierwszych zbiorów potrzeba kilku lat, a pełne plonowanie następuje dopiero po 15-20 latach.

Desery i wypieki

W krajach Bliskiego Wschodu i basenu Morza Śródziemnego pistacje są nieodzownym składnikiem deserów, takich jak baklawa, czyli warstwowy wypiek z ciasta filo nasączony syropem lub miodem, a także chałwy, która często zawiera siekane pistacje. W kuchni tureckiej pistacje są używane do przygotowywania słodkości, takich jak kadayif, czy lokum (znane również jako Turkish Delight).

Nie tylko na słodko

W krajach zachodnich pistacje zdobyły popularność nie tylko jako składnik deserów, ale także jako dodatek do dań wytrawnych. Stosuje się je do wzbogacania smaków sałatek, dań makaronowych, sosów, a także potraw mięsnych. Cenione są nie tylko za smak, ale także za swoją zdolność do wzbogacania estetyki potraw. Również w cukiernictwie pistacje odgrywają istotną rolę, ponieważ są używane do wypieków, ciastek, tortów czy lodów. Często spożywane są jako samodzielna przekąska, zarówno surowe, jak i prażone, solone lub niesolone. W niektórych krajach, takich jak Włochy czy Francja, pistacje są także wykorzystywane do produkcji „masła” pistacjowego.

Wartości odżywcze pistacji

Właściwości odżywcze pistacji

W 100 gramach pistacje dostarczają około 20 gramów białka, co czyni je wartościowym źródłem roślinnego białka. Są również pełne tłuszczów nienasyconych, w tym kwasów oleinowego i linolowego. Zawartość błonnika to około 10 gramów na 100 gramów, co jest szczególnie ważne przy niskiej zawartości węglowodanów ogółem. Pistacje dostarczają także sporych ilości witamin z grupy B, zwłaszcza B6 (pirydoksyny).

Istotne minerały i inne związki 

Obecne w nich pierwiastki mineralne to m.in. potas, magnez czy wapń. Pistacje są również bogate w przeciwutleniacze, takie jak witamina E, związki fenolowe oraz karotenoidy (luteina, zeaksantyna), które chronią przed stresem oksydacyjnym. Znajdują się w nich także fitosterole oraz resweratrol, które dodatkowo wzmacniają potencjał antyoksydacyjny.

Pistacje dla serca i metabolizmu

Pistacje wykazują szereg prozdrowotnych działań, szczególnie w kontekście ochrony serca, kontroli masy ciała i wsparcia funkcji metabolicznych. Regularne spożywanie tych orzechów w badaniach obserwacyjnych było związane z poprawą profilu lipidowego krwi oraz potencjalną redukcją ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Co ważne, efekt wspierający układ sercowo-naczyniowy przejawia się również poprzez poprawę funkcji śródbłonka, który uczestniczy w kontroli ciśnienia tętniczego.

Zawarte w pistacjach substancje bioaktywne działają korzystnie na metabolizm glukozy, a także mogą wspomagać kontrolę masy ciała dzięki wysokiej sytości, którą zapewniają.

Pistacje dla jelit i przeciw chorobom przewlekłym

Badania sugerują również, że mogą pozytywnie wpływać na mikrobiotę jelitową, co przyczynia się do lepszego zdrowia jelit i ogólnej odporności organizmu. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym pistacje pomagają również chronić organizm przed uszkodzeniami komórek związanymi z wolnymi rodnikami (szkodliwymi, reaktywnymi formami tlenu), co jest kluczowe w prewencji przewlekłych chorób, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 i nowotwory.

Źródła:

• Mateos, R., Salvador, M. D., Fregapane, G., & Goya, L. (2022). Why Should Pistachio Be a Regular Food in Our Diet?. Nutrients, 14(15), 3207. https://doi.org/10.3390/nu14153207
• Dreher M. L. (2012). Pistachio nuts: composition and potential health benefits. Nutrition reviews, 70(4), 234–240. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2011.00467.x
• Esmaeili Nadimi, A., Ahmadi, Z., Falahati-Pour, S. K., Mohamadi, M., Nazari, A., Hassanshahi, G., & Ekramzadeh, M. (2020). Physicochemical properties and health benefits of pistachio nuts. International journal for vitamin and nutrition research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung. Journal international de vitaminologie et de nutrition, 90(5-6), 564–574. https://doi.org/10.1024/0300-9831/a000529