Witamina D - znaczenie i rola w zespole jelita drażliwego IBS

Zaburzenia przewodu pokarmowego obniżają samopoczucie i ogólną jakość życia. Objawy takie jak ból, wzdęcia, biegunki, czy zaparcia prowadzą bowiem do fizycznego dyskomfortu i stresu. Zespół jelita drażliwego (IBS) jest jednym z najbardziej uporczywych zaburzeń, ponieważ jego przewlekłe objawy (biegunki i zaparcia oraz ból brzucha), utrudniają codzienne funkcjonowanie i mają tendencję do zaostrzania się pod wpływem stresu i diety. Co ważne, znaczenie mogą mieć nawet pojedyncze substancje odżywcze, jak witaminy.

1. Witamina D a IBS
2. Źródła witaminy D i suplementacja
3. Dawkowanie i skutki niedoboru D3
4. Diagnostyka niedoboru witaminy D
5. Co warto zapamiętać?

Witamina D a IBS

W ostatnich latach zaobserwowano, że wielu pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS) ma niedobory witaminy D, co skłoniło badaczy do przyjrzenia się potencjalnym korzyściom suplementacji tej witaminy w kontekście IBS.

Co pokazał przegląd badań?

Kilka przeglądów wykazało, że suplementacja witaminą D może poprawiać zarówno poziom wskaźnika stanu odżywienia tą witaminą, jak i jakość życia pacjentów z IBS. Chociaż nie wszystkie wyniki badań eksperymentalnych są jednoznaczne, to niektóre badania kliniczne wykazały, że suplementacja witaminą D wiąże się ze zmniejszeniem nasilenia objawów IBS, takich jak ból brzucha, wzdęcia czy biegunki. Różnice te były jednak bardziej widoczne u osób z wyjściowym niedoborem witaminy D.

Mechanizm działania 

Mechanizmy, poprzez które witamina D może wpływać na IBS, obejmują poprawę stanu mikrobioty jelitowej, działanie przeciwzapalne oraz regulację układu immunologicznego, co przekładać się może na regulację stanów zapalnych związanych z trzewnym układem nerwowym. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie badania wykazały istotne statystycznie efekty, a duża różnorodność protokołów badawczych, takich jak różne dawki suplementacyjne, długość trwania interwencji i różnice etniczne w badanych populacjach, utrudniają wyciągnięcie jednoznacznych wniosków.

Źródła witaminy D i suplementacja

Witamina D3 (cholekalcyferol) to najbardziej aktywna forma witaminy D wytwarzana w skórze pod wpływem promieni UVB, a oprócz tego zawierają ją ryby i owoce morza. Istnieje też witamina D2 (ergokalcyferol), która pochodzi głównie z grzybów, jednak charakteryzuje się ona gorszą przyswajalnością.

Co ciekawe, forma witaminy D3, którą wykorzystuje się na potrzeby produkcji suplementów diety, może być pozyskiwana przez napromienianie prowitaminy D znajdującej się w lanolinie, która pochodzi z owczej wełny. Popularność witaminy D3 wzrosła w ostatnich latach dzięki rosnącej liczbie badań nad jej zastosowaniami oraz zmianom w stylu życia, które zmniejszają ekspozycję na słońce, co zwiększa zainteresowanie suplementacją.

Dawkowanie i skutki niedoboru D3

Przyjmuje się, że dla zdrowych dorosłych ilości zalecane w codziennej konsumpcji wynoszą od 600 do 800 IU (15-20 µg) dziennie. U osób starszych, powyżej 70. roku życia, zapotrzebowanie wzrasta do 800-1000 IU, ponieważ z wiekiem zdolność skóry do syntezy witaminy D pod wpływem promieni UVB maleje. Wyższe dawki, rzędu 2000 IU dziennie lub więcej, są czasem zalecane w przypadkach niedoborów witaminy D lub dla osób o zwiększonym ryzyku niedoboru, takich jak osoby o ciemniejszej karnacji, osoby mieszkające w regionach o małym nasłonecznieniu, czy te, które unikają ekspozycji na słońce.

Zakresy norm laboratoryjnych dla poziomu metabolitu witaminy D3 we krwi

Diagnostyka niedoboru witaminy D

Niedobór witaminy D, definiowany najczęściej jako poziom 25-hydroksywitaminy D (25(OH)D; jest to wskaźnik laboratoryjny) poniżej 20 ng/mL, może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych, zwłaszcza związanych z metabolizmem kości, takich jak osteomalacja u dorosłych i krzywica u dzieci, co jest efektem upośledzonej mineralizacji kości. Niedobory witaminy D mogą również prowadzić do osłabienia mięśni, zwiększając ryzyko upadków i złamań, zwłaszcza u osób starszych.

Co warto zapamiętać?

Coraz więcej dowodów wskazuje również na powiązania między niedoborem witaminy D a różnymi chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby autoimmunologiczne, cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe oraz infekcje. Niedobory mogą również wpływać na układ odpornościowy, zwiększając podatność na infekcje, a także być związane z zaburzeniami funkcji poznawczych i depresją.

Źródła:

• Cara, K. C., Taylor, S. F., Alhmly, H. F., & Wallace, T. C. (2024). The effects of vitamin D intake and status on symptom severity and quality-of-life in adults with irritable bowel syndrome (IBS): a systematic review and meta-analysis. Critical reviews in food science and nutrition, 1–14. Advance online publication. https://doi.org/10.1080/10408398.2024.2400603
• Yu, X. L., Wu, Q. Q., He, L. P., & Zheng, Y. F. (2023). Role of in vitamin D in irritable bowel syndrome. World journal of clinical cases, 11(12), 2677–2683. https://doi.org/10.12998/wjcc.v11.i12.2677
• Huang, H., Lu, L., Chen, Y., Zeng, Y., & Xu, C. (2022). The efficacy of vitamin D supplementation for irritable bowel syndrome: a systematic review with meta-analysis. Nutrition journal, 21(1), 24. https://doi.org/10.1186/s12937-022-00777-x
• Abuelazm, M., Muhammad, S., Gamal, M., Labieb, F., Amin, M. A., Abdelazeem, B., & Brašić, J. R. (2022). The Effect of Vitamin D Supplementation on the Severity of Symptoms and the Quality of Life in Irritable Bowel Syndrome Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Nutrients, 14(13), 2618. https://doi.org/10.3390/nu14132618
• Chong, R. I. H., Yaow, C. Y. L., Loh, C. Y. L., Teoh, S. E., Masuda, Y., Ng, W. K., Lim, Y. L., & Ng, Q. X. (2022). Vitamin D supplementation for irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analysis. Journal of gastroenterology and hepatology, 37(6), 993–1003. https://doi.org/10.1111/jgh.15852