Z czym nie łączyć witaminy C?

Witamina C, znana również jako kwas askorbinowy, jest niezbędnym składnikiem odżywczym pełniącym kluczową rolę w wielu procesach metabolicznych organizmu. Ponieważ organizm człowieka nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować witaminy C, konieczna jest jej regularna podaż z codzienną dietą. Wchłanianie i metabolizm kwasu askorbinowego może ulegać zmianom w zależności od stanu fizjologicznego, czy obecności innych substancji, a dodatkowo sama może też wpływać na niektóre substancje aktywne.

1. Charakterystyka działania witaminy C
2. Skutki braku witaminy C w organizmie
3. Problematyczne połączenia z witaminą C

Charakterystyka działania witaminy C

Witamina C jest organicznym związkiem chemicznym o silnych właściwościach redukujących, co oznacza, że uczestniczy w reakcjach chemicznych, w których oddaje elektrony innym cząsteczkom, zapobiegając ich utlenieniu.

Przeciw uszkodzeniom

Jest to istotne, ponieważ utlenianie jest procesem prowadzącym do powstawania wolnych rodników, czyli niestabilnych cząsteczek posiadających niesparowany elektron, które mogą uszkadzać białka, lipidy i DNA w komórkach organizmu, potencjalnie prowadząc do niektórych chorób.

Najważniejsze procesy

W organizmie człowieka uczestniczy jeszcze w biosyntezie kolagenu, budującego tkanki, karnityny uczestniczącej w przemianach energetycznych tłuszczy oraz niektórych neuroprzekaźników, w tym adrenaliny, która odpowiada za pobudliwość układu nerwowego. Jest również niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, ponieważ stymuluje aktywność komórek odpornościowych, wpływając m.in. na odpowiedź immunologiczną na patogeny. Warto też wiedzieć, że witamina C zwiększa biodostępność żelaza niehemowego, czyli pochodzenia roślinnego.

Skutki braku witaminy C w organizmie

Objawy niedoboru

Niedobór witaminy C prowadzi do szeregu objawów w tym zmęczenia oraz osłabienia kondycji psychicznej, a także zaburzeń odporności oraz zwiększonej podatności na infekcje. W najcięższych przypadkach deficyt tej witaminy skutkuje szkorbutem, czyli chorobą charakteryzującą się krwawieniem dziąseł, utratą zębów, osłabieniem naczyń krwionośnych oraz powstawaniem trudno gojących się ran.

Przewlekłe niedobory

Współcześnie szkorbut występuje rzadko, jednak przewlekłe niedobory mogą prowadzić do osłabienia struktury tkanki łącznej, rodząc problemy dermatologiczne oraz ortopedyczne. Niedostateczna podaż witaminy C może negatywnie wpływać na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego poprzez zaburzenia syntezy tlenku azotu oraz wzrost stresu oksydacyjnego w ścianach naczyń krwionośnych. Ucierpieć mogą również zdolności regeneracyjne organizmu (m.in. w kontekście wysiłku fizycznego).

Witamina C w żywności

Problematyczne połączenia z witaminą C

Zalecane dzienne spożycie dla dorosłych wynosi 75 mg dla kobiet i 90 mg dla mężczyzn, przy czym zapotrzebowanie wzrasta w okresach stresu, infekcji, palenia tytoniu oraz intensywnego wysiłku fizycznego. Warto dzienną dawkę spożywać w kilku porcjach dziennie, ponieważ stosunkowo szybko zużywana jest na bieżące potrzeby metaboliczne. Co więcej, jej zawartość w produktach spożywczych obniża się podczas obróbki kulinarnej i przechowywania.

Powszechne źródła

Do jej powszechnych źródeł należą owoce (np. kiwi, cytrusy) oraz warzywa (np. papryka, brokuły). W suplementach diety witamina C występuje w najczęściej w dwóch formach jako kwas askorbinowy lub jego sole, np. askorbinian sodu, czy askorbinian wapnia, które są zazwyczaj lepiej tolerowane przez przewód pokarmowy. Wchłanianie witaminy C może być ograniczane przez różne czynniki dietetyczne i farmakologiczne.

Połączenia, na które nalezy zwrócić uwagę

Wyniki badań sugerują, że w obecności wysokich stężeń żelaza hemowego i miedzi witamina C ulega szybszemu utlenianiu niż w obecności reaktywnych form tlenu, co potwierdza jej podatność na degradację w obecności tych pierwiastków. Nie zaleca się także jednoczesnego przyjmowania witaminy C z niektórymi lekami, zwłaszcza antykoagulantami (przeciwzakrzepowymi).

Ponadto nadmiar witaminy C może wpływać na wchłanianie w przewodzie pokarmowym niektórych leków, w tym aspiryny oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), co może prowadzić do zwiększonego ryzyka podrażnienia błony śluzowej żołądka.

Źródła:

• Shen J, Griffiths PT, Campbell SJ, Utinger B, Kalberer M, Paulson SE. Ascorbate oxidation by iron, copper and reactive oxygen species: review, model development, and derivation of key rate constants. Sci Rep. 2021 Apr 1;11(1):7417. doi: 10.1038/s41598-021-86477-8. PMID: 33795736; PMCID: PMC8016884.
• Mohn, E. S., Kern, H. J., Saltzman, E., Mitmesser, S. H., & McKay, D. L. (2018). Evidence of Drug-Nutrient Interactions with Chronic Use of Commonly Prescribed Medications: An Update. Pharmaceutics, 10(1), 36. https://doi.org/10.3390/pharmaceutics10010036