Kwas DHA – co to jest? Na co pomaga?

Kwas dokozaheksaenowy (DHA) to wielonienasycony kwas tłuszczowy z grupy omega-3, jednego z niezbędnych tłuszczy w diecie. Charakteryzuje się obecnością 22 atomów węgla i sześciu wiązań podwójnych, co jest jednym z najwyższych wyników wśród tłuszczy w pożywieniu. Jest podatny na procesy utleniania i degradacji, wykazuje rozpuszczalność w tłuszczach i rozpuszczalnikach organicznych, ale nie w wodzie, co oznacza, że w organizmach żywych magazynowany jest w kluczowych strukturach lipidowych, takich jak błony komórkowe.

1. Kwas DHA w diecie
2. DHA pomaga na stany zapalne
3. DHA pomaga na słabe serce
4. Dawkowanie DHA

Kwas DHA w diecie

Występowanie w naturze

W naturze występuje przede wszystkim w tłustych rybach morskich, takich jak łosoś, makrela, sardynki, śledź i tuńczyk, a także w olejach rybich oraz mikroalgach, które stanowią pierwotne źródło DHA w ekosystemach wodnych. Mikroalgi syntetyzują DHA, który następnie trafia do organizmów wyższych przez łańcuch pokarmowy, gdzie jest gromadzony w tkankach ryb i innych zwierząt wodnych.

Niska produkcja w organizmie ludzkim

W organizmach wodnych DHA pełni kluczową rolę w utrzymaniu właściwości fizykochemicznych błon komórkowych, umożliwiając przetrwanie w zimnych wodach. W organizmie człowieka DHA może być produkowany w ograniczonych ilościach z innych kwasów omega-3, takich jak alfa-linolenowy (ALA) czy eikozapentaenowy (EPA), ale proces ten osiąga wydajność na poziomie maksymalnie kilku procent.

Ogólna charakterystyka DHA

DHA pomaga na stany zapalne

Znaczący potencjał prozdrowotny

Badania naukowe wskazują na znaczący potencjał prozdrowotny kwasu dokozaheksaenowego (DHA), nawet tam, gdzie analizowano jego efekty niezależnie od EPA. W systematycznym przeglądzie 20 badań randomizowanych oceniano wpływ różnych proporcji EPA/DHA na stany zapalne i kacheksję (wyniszczenie organizmu) u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową.

Skuteczność nawet w chemioterapii

Stwierdzono, że niski stosunek EPA do DHA (więcej DHA) związany był z niższymi poziomami markerów zapalnych, takich jak CRP (białko C-reaktywne), z najwyższą skutecznością w grupie podczas chemioterapii.  W jednej analizie publikacji obejmujących 20 badań z 1231 uczestnikami, DHA wykazywało silniejsze działanie przeciwzapalne, niż EPA, zmniejszając poziomy interleukiny-6 (IL-6) i TNF-α (czynnik martwicy nowotworów alfa), jednak różnice te były niewielkie.

DHA pomaga na słabe serce

Niższe ryzyko zgonu

W dużym badaniu obejmującym 117 702 osób przeanalizowano wpływ poziomu DHA w osoczu na śmiertelność z różnych przyczyn, a obserwacja trwała przez około 12 lat. Wyniki wskazały, że najwyższe poziomy DHA wiązały się z 21% niższym ryzykiem zgonu ze wszystkich przyczyn, 21% niższym ryzykiem śmierci z powodu chorób sercowo-naczyniowych w porównaniu z najniższymi poziomami. Podobne wyniki uzyskano w innym przeglądzie uśrednionych wyników z ponad 150 tysięcy próbek na przestrzeni 14 lat.

Przeciw niewydolności serca

W obszarze chorób serca DHA wykazało zdolność do obniżania poziomu lipoprotein niskiej gęstości (cholesterol LDL), poprzez zwiększanie ich rozmiaru, co zmniejsza ich aterogenność. Ponadto, w badaniach na temat wpływu DHA na funkcję serca stwierdzono, że wspomaga działanie specyficznego białka w błonach mitochondriów, w których produkuje się energia, co redukuje uszkodzenia spowodowane stresem oksydacyjnym oraz zmniejsza włóknienie mięśnia sercowego, które może prowadzić do niewydolności serca.

Dawkowanie DHA

Dawki DHA w codziennej praktyce zależą od kompozycji diety i poziomu spożycia ryb. Dla osób zdrowych rekomenduje się 250–500 mg dziennie. Kobiety w ciąży i karmiące powinny przyjmować około 200–300 mg DHA dziennie, gdyż substancja ta wspiera rozwój układów nerwowego oraz odpornościowego dziecka. Wyższe dawki, od 1 g do 4 g dziennie, stosuje się w sytuacjach wymagających zwiększonej podaży kwasów omega-3, takich jak intensywna aktywność fizyczna lub szczególne potrzeby organizmu, np. w grupie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Codzienna suplementacja DHA, najczęściej równolegle z EPA w formie oleju rybiego, pozwala na łatwe uzupełnienie diety w składnik, którego spożycie jest trudne, gdy nie przepada się za rybami, czy nie ma się dostępu do dobrej jakości ryb.

Źródła: 

• Szlendak, M., & Kapała, A. (2024). Does the ratio of eicosapentaenoic acid to docosahexaenoic acid matter in cancer treatment? A systematic review of their effects on cachexia-related inflammation. Nutrition (Burbank, Los Angeles County, Calif.), 124, 112466. https://doi.org/10.1016/j.nut.2024.112466
• Seth, J., Sharma, S., Leong, C. J., & Rabkin, S. W. (2024). Eicosapentaenoic Acid (EPA) and Docosahexaenoic Acid (DHA) Ameliorate Heart Failure through Reductions in Oxidative Stress: A Systematic Review and Meta-Analysis. Antioxidants (Basel, Switzerland), 13(8), 955. https://doi.org/10.3390/antiox13080955
• O'Keefe, E. L., O'Keefe, J. H., Tintle, N. L., Westra, J., Albuisson, L., & Harris, W. S. (2024). Circulating Docosahexaenoic Acid and Risk of All-Cause and Cause-Specific Mortality. Mayo Clinic proceedings, 99(4), 534–541. https://doi.org/10.1016/j.mayocp.2023.11.026
• Fatahi, S., Sohouli, M. H., da Silva Magalhães, E. I., da Cruz Silveira, V. N., Zanghelini, F., Rahmani, P., Kord-Varkaneh, H., Sharifi-Zahabi, E., & Shidfar, F. (2023). Comparing the effects of docosahexaenoic and eicosapentaenoic acids on cardiovascular risk factors: Pairwise and network meta-analyses of randomized controlled trials. Nutrition, metabolism, and cardiovascular diseases : NMCD, 33(1), 11–21. https://doi.org/10.1016/j.numecd.2022.09.013
• Vors, C., Allaire, J., Mejia, S. B., Khan, T. A., Sievenpiper, J. L., & Lamarche, B. (2021). Comparing the Effects of Docosahexaenoic and Eicosapentaenoic Acids on Inflammation Markers Using Pairwise and Network Meta-Analyses of Randomized Controlled Trials. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 12(1), 128–140. https://doi.org/10.1093/advances/nmaa086